Τα μυστήρια του ΣΥΡΙΖΑ – Ο Τσίπρας, ο Τσακαλώτος και η Αχτσιόγλου

Με την συνέντευξη –αγιογραφία– στην “Καθημερινή” της Κυριακής, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος πρόβαλε την αστική του αυτοπεποίθηση και την ελιτίστικη παιδεία του, αποκτημένη στα αρχαία Κολλέγια της Αγγλίας, σε κοντράστ με την «λαϊκότητα και την ανασφάλεια του Αλέξη Τσίπρα». Οι προεδρικοί, όμως, την εξέλαβαν ως πράξη αμφισβήτησης, σε συνδυασμό με τις πληροφορίες ότι η εσωκομματική αντιπολίτευση προωθεί για την ηγεσία την Έφη Αχτσιόγλου.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, πάντως, εμφάνισε τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ σαν τακτικιστή (αν και θέλησε να το παρουσιάσει σαν πλεονέκτημά του), που “κινείται σαν το ψάρι στο νερό” όταν βρίσκεται μέσα στον κόσμο, ενώ ο ίδιος είναι, όπως ανέφερε, «σαν το ψάρι μέσα στο μέλι» και επιπλέον να υπολείπεται του Κυριάκου Μητσοτάκη στην επιλογή συμβούλων.

Τώρα γιατί η επιλογή κορυφαίων υπουργών, όπως π.χ. του Άκη Σκέρτσου, δίπλα στον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι καλή επιλογή είναι ένα ερώτημα που μόνο ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει την απάντηση. Πάντως δεν δείχνει πολιτική οξυδέρκεια όταν –αναφερόμενος στις επιπτώσεις της πανδημίας στο πολιτικό σύστημα– εμφανίζεται περίπου απογοητευμένος από τον Κυριάκο Μητσοτάκη: «Δεν περίμενα από το πελατειακό σύστημα να επιστρέψει… Πίστευα ότι σε αυτό τον τομέα (ο Κυριάκος Μητσοτάκης), θα κάνει την διαφορά». Βουλευτής του κόμματος σχολίαζε: «Θέλει να δείξει ότι ο Αλέξης Τσίπρας είναι ανασφαλής δίχως λόγο και γι’ αυτό οδηγεί το κόμμα στην εκλογή του από την βάση».

Έτερος συνάδελφός του το έκρινε διαφορετικά: «Αυτός είναι ο Ευκλείδης, έτσι το βλέπει, έχει εξωραΐσει τις πλευρές της αστικής του καταγωγής και δεν έχει πρόβλημα να μιλά δημόσια». Προφανώς ισχύουν και τα δύο, αλλά σε κάθε περίπτωση η συνέντευξη του Τσακαλώτου έδωσε τίτλους στα Μίντια που αντιπολιτεύονται τον ΣΥΡΙΖΑ και τον πρόεδρό του. Ακόμα κι αν οι τίτλοι είναι αποκομμένοι από το σώμα της συνέντευξης, ο πρώην υπουργός Οικονομικών είναι αρκετά έμπειρος για να γνωρίζει ότι θα συνέβαινε αυτό κι ότι η συνέντευξή του θα ερμηνευόταν ως αμφισβήτηση του Αλέξη Τσίπρα.

Οι προεδρικοί για τον Ευκλείδη

Αυτός είναι και ο λόγος που τα στελέχη της προεδρικής πτέρυγας δεν πήραν χαλαρά την συνέντευξη και ήταν έτοιμοι να απαντήσουν. Όσοι εξ αυτών, όμως, κλήθηκαν σε τηλεοπτικά παράθυρα δεν ερωτήθηκαν! Στα παρασκήνια των προεδρικών διακινείται ότι «ο Ευκλείδης Τσακαλώτος θέλησε να κάνει άνοιγμα στον “ελληνικό αστισμό” και να δηλώσει παρόν σε ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις».

Στον δημόσιο διάλογό του με τον καθηγητή Αντώνη Λιάκο, συμφώνησαν ότι αυτό που συντελείται με την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι μία γενικότερη ανασυγκρότηση του ελληνικού αστισμού –ίσως εξ αυτού και η απογοήτευση για την υποχώρηση στο πελατειακό κράτος– στην οποία προς το παρόν η Αριστερά δεν έχει απάντηση. Σύμφωνα με τις ίδιες παρασκηνιακές εκτιμήσεις, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος  έδειξε το ενδιαφέρον του για τον χώρο της Παιδείας με τις αναφορές τόσο στις ελιτίστικες σπουδές του όσο και στην ανάγκη επαναφοράς της κοινωνικής κινητικότητας.

Το εάν αυτό είναι και άνοιγμα στον Κυριάκο Μητσοτάκη –όπως εκτιμούν ορισμένοι σύντροφοί του– μένει να επιβεβαιωθεί. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει αρκετούς λόγους να είναι δυσαρεστημένος με τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος του στέρησε την ευθύνη για τον τομέα των Οικονομικών, βάζοντας στην θέση του την Έφη Αχτσιόγλου. Στο επίπεδο της κομματικής λειτουργίας ο Ευκλείδης Τσακαλώτος προκρίνει την συλλογική ηγεσία και βλέπει τον Αλέξη Τσίπρα σαν «πρώτο μεταξύ ίσων», όπως είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή του.

“Ομπρέλα” και “δημογέροντες”

Αν και το τελευταίο διάστημα μοιάζει να έχει κάνει ένα βήμα πίσω, δεν παύει να είναι σημαίνουσα μορφή στον ομιχλώδη και ρευστό χώρο της εσωκομματικής αντιπολίτευσης. Παραμένει πάντα στην “Ομπρέλα” της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, αλλά έχει περιορίσει την παρουσία του στους “53”, που εθεωρείτο άτυπος επικεφαλής τους. Παλαιότερα δημοσιεύματα τον έφεραν να είναι σε συνεννόηση και συναντίληψη με άλλα στελέχη της εσωκομματικής αντιπολίτευσης.

Ανάμεσα σ’ αυτά είναι ο Νίκος Βούτσης, ο Νίκος Φίλης και ο Πάνος Σκουρλέτης –στην εσωκομματική αργκό γνωστούς σαν “δημογεροντία”– τους οποίους σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις περιέγραψε ο Αλέξης Τσίπρας στην τελευταία του συνέντευξη, σαν «αριστοκρατία που αρνείται το δικαίωμα ψήφου στην βάση του κόμματος». Πάντως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δείχνει να επιλέγει αυτόνομη πορεία.

Το επίδικο στην πορεία προς το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ στις 14-17 Απριλίου είναι η εκλογή του προέδρου και της Κεντρικής Επιτροπής από την βάση, παράλληλα με την ευρεία διεύρυνση του κόμματος και την εγγραφή νέων μελών. Η εσωκομματική αντιπολίτευση σε κάθε ευκαιρία δεν κρύβει την διαφωνία της. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του Νίκου Φίλη στην συνέντευξή του στο “Βήμα” (στον Άρη Ραβανό).

Πυρά κι από Φίλη

«Η αιφνιδιαστική πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για την εκλογή προέδρου και Κεντρικής Επιτροπής από το σύνολο των μελών προκάλεσε αχρείαστη εσωστρέφεια. Στην συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κομμάτων, οι ηγεσίες εκλέγονται από σώματα, στα οποία λογοδοτούν και μπορεί να ανακληθούν. Αυτό δεν έχει τίποτε “αριστοκρατικό”, είναι βαθιά δημοκρατικό» λέει ο πρώην υπουργός.

Στην ίδια συνέντευξη ο Νίκος Φίλης εκτιμά ότι η κυβέρνηση σπρώχνει την χώρα σε νέα χρεοκοπία και σε νέο μνημόνιο. Έτσι όμως προκύπτει το ερώτημα, ο πρώην υπουργός Παιδείας δείχνει να αναρωτιέται γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβει για δεύτερη φορά τον ρόλο του “χρήσιμου ηλίθιου”, να διαχειρίζεται μία δεύτερη χρεοκοπία και να υλοποιεί ένα ακόμη μνημόνιο, ενώ ακόμη δεν έχει συνέλθει από τις συνέπειες του πρώτου.

Ανεξάρτητα όμως από τις εκτιμήσεις για την μετεκλογική κατάσταση, είναι γνωστό στους παροικούντες την Κουμουνδούρου ότι δεν επιθυμούν όλοι νίκη στις επερχόμενες εκλογές. Είναι αρκετά τα στελέχη που θεωρούν ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ θα χάσει τις εκλογές» και ένιοι εξ αυτών επιθυμούν να τις χάσει. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσουν και τις εσωκομματικές κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα.

Ένας πρόεδρος εκλεγμένος αδιαμεσολάβητα από την πλειοψηφία των μελών θα μπορέσει να διατηρήσει την ηγεσία. Είναι πάντως ενδιαφέρον όσο και αντιφατικό ότι ακόμη και στελέχη που διαφωνούν με τον Αλέξη Τσίπρα και θα προτιμούσαν να χάσει τις εκλογές, εντούτοις δεν αμφισβητούν την ηγεσία του. Λένε μάλιστα ότι «δεν έχει λόγο να είναι ανασφαλής και ότι ακόμη και αν χάσει θα παραμείνει στην ηγεσία».

Αιφνιδιασμός και αμηχανία

Περισσότερο θέλουν έναν “χαρισματικό” όσον αφορά την επαφή του με τον κόσμο, αρχηγό υπό επιτροπεία, στο πλαίσιο μίας κομματικά θεσμοθετημένης συλλογικής ηγεσίας, παρά να αναζητήσουν τον διάδοχο. Εκτός από αιφνιδιασμό, όμως, η πρόταση Τσίπρα για την ανασυγκρότηση του κόμματος προκάλεσε στην εσωκομματική αντιπολίτευση βαθιά αμηχανία.

Προς το παρόν και παρά τις ζυμώσεις και τις διασκέψεις τους (από τις οποίες προέκυψε π.χ. κείμενο υπογραφών κατά του Πολάκη), αδυνατούν να διαμορφώσουν συνολική πρόταση για το κόμμα, διαφορετική από αυτή του Αλέξη Τσίπρα. Έχει ακουστεί η πρόταση να περιοριστεί η εκλογή μόνο στον πρόεδρο του κόμματος και όχι στην Κεντρική Επιτροπή – αποδίδεται στον Δημήτρη Βίτσα. Μία ακόμη πρόταση είναι να υπάρξει συμπροεδρία, κατά το πρότυπο των Πράσινων και του SPD της Γερμανίας.

Βέβαια μέχρι τις 14 Απριλίου υπάρχει άπλετος χρόνος για εσωκομματικές ζυμώσεις και κατάθεση προτάσεων. Πάντως προς το παρόν οι της εσωκομματικής αντιπολίτευσης μοιάζει να πιέζουν τον Αλέξη Τσίπρα με σκοπό ένα συμβιβασμό. Δεν φαίνονται διατεθειμένοι να πάνε σε σύγκρουση και καταμέτρηση δυνάμεων, καταθέτοντας μία διακριτή δική τους πρόταση. Από την πλευρά τους οι προεδρικοί στην πρόταση για συμπροεδρία απαντούν: «Εμείς δεν θα το δεχθούμε, αν θέλουν ας καταθέσουν πρόταση για να μετρήσουν τις δυνάμεις τους».

Η περίπτωση Αχτσιόγλου

Παράλληλα με την θεσμική πρόταση της συμπροεδρίας διακινείται στο παρασκήνιο το όνομα της Έφης Αχτσιόγλου. Από πληροφορίες των κομματικών γραφείων, η ίδια δεν την αποδέχεται, εφόσον την απορρίπτει ο Αλέξης Τσίπρας. Γενικότερα, όμως, η εσωκομματική αντιπολίτευση προωθεί το όνομα της Έφης Αχτσιόγλου ως μελλοντική διάδοχο του Αλέξη Τσίπρα. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, δείχνει να την υπολογίζει.

Άλλωστε της πρόσφερε την θέση του τομέα Οικονομικών στην θέση του Ευκλείδη Τσακαλώτου –μία κίνηση με συμβολισμούς– και γενικότερα δείχνει πρόθυμος να της εκχωρήσει αρμοδιότητες και αξιώματα. Κάπως έτσι για διαφορετικούς υπολογισμούς η Έφη Αχτσιόγλου μέχρι τώρα είναι ευνοημένη και από την ηγεσία, αλλά και από την εσωκομματική αντιπολίτευση! Βέβαια όσοι γνωρίζουν την Έφη Αχτσιόγλου λένε ότι είναι μία πολιτικός της νέας γενιάς που κάνει προσεκτικές κινήσεις, έχει απώτερες μεγάλες φιλοδοξίες και δουλεύει μεθοδικά μόνο για τον εαυτό της.

Μέσα στην ευρύτερη κομματική ανθρωπογεωγραφία προκαλεί εντύπωση η στάση του συζύγου της Δημήτρη Τζανακόπουλου. Ο πρώην γραμματέας και ιδιαίτερα ευνοημένος από τον Αλέξη Τσίπρα, ως νυν γραμματέας του κόμματος, δείχνει να πατά με το ένα πόδι στην εσωκομματική αντιπολίτευση. Αν και ο Αλέξης Τσίπρας δεν κάνει ποτέ σχόλιο για κανένα από τα στελέχη του, όπου κι αν τοποθετούνται, οι “τσιπρικοί” δεν φείδονται πικρών σχολίων για τον Δημήτρη Τζανακόπουλο.