Διάγγελμα Πούτιν: Η σημειωτική προσέγγιση

«Λευκή Αδελφότητα; Τί στην ευχή εννοούσε το διάγγελμα Πούτιν; Γιατί αυτή η απέχθεια κατά της δημοκρατικής Δύσης; Και εκείνος ο Αμερικανός αντιστράτηγος, ο Μάικελ Φλυν, που ανοιχτά κατηγόρησε το Βαθύ Κράτος της Αμερικής, τι ήθελε να πει; Γιατί τόσο μένος ο Ντούγκιν; Και τί είναι η Πέμπτη Φάλαγγα;» Όπως συνήθως, η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι κοντά μας. Ρίξτε απλώς μια ματιά στην πίσω όψη της Μεγάλης Σφραγίδας των ΗΠΑ. Φαίνονται εκεί δύο λατινικές φράσεις: Annuit Coeptis και Novus Ordo Seclorum. Πόσοι από εμάς έχουνε αναρωτηθεί τι σημαίνουν; Λίγοι, ή μάλλον πολύ λίγοι. Ας κάνουμε λοιπόν μία μικρής διάρκειας βουτιά στο σχολικό μας παρελθόν.

Annuit Coeptis: Πρόκειται για το τρίτο πρόσωπο ενικού του ρήματος annuo (=ευνοώ, συγκατατίθεμαι, επιδοκιμάζω) και τη δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού coeptum (=αρχή προσπάθειας, νέο εγχείρημα). Δεδομένου τώρα ότι το annuo συντάσσεται με δοτική, η έννοια προκύπτει σαφέστατη: “Ευνοεί το νέο εγχείρημα”. Το υποκείμενο, όμως του annuit λείπει, οπότε άγνωστο παραμένει το ποιος ευνοεί αυτό το εγχείρημα!

Novus Ordo Seclorum: Η φράση σημαίνει “Νέα Τάξη των Αιώνων”, δηλαδή των “επίγειων πραγμάτων”. Και αυτό, επειδή η λέξη saeculum (ή και seculum) στα Λατινικά μεταφράζεται μεν ως “αιώνας”, αλλά σε αντίθεση με ό,τι γίνεται στα Ελληνικά, εννοείται με αυτήν ο περιορισμένος χρόνος των ανθρώπων και όχι το “άπειρον του Θεού”. Κατά συνέπεια, το επίθετο saecularis, παράγωγο του saeculum σημαίνει οτιδήποτε το χρονικώς έγκλειστο σε διάστημα εκατό χρόνων και γενικώς τα “εγκόσμια”. Και αυτήν τη σημασία έχουν και οι αντίστοιχοι όροι των λατινογενών γλωσσών (séculier, secolare κ.τ.λ.).

Ευχερώς, όμως, μπορεί κανείς να παρατηρήσει ακόμη ένα “λατινικό” στη Μεγάλη Σφραγίδα των ΗΠΑ, το αριθμητικό ΜDCCLXXVI. Πρόκειται για τον αριθμό 1776 και δηλώνει την αποφασιστικής σημασίας χρονιά της Αμερικανικής Επανάστασης, μέσω της οποίας  βρετανικές αποικίες της Βόρειας Αμερικής αποτίναξαν την κυριαρχία του αγγλικού Στέμματος. Μετά από όλα αυτά, σαφές γίνεται το μήνυμα της Μεγάλης Σφραγίδας των ΗΠΑ: Το 1776 άρχισε μία μεγάλη προσπάθεια αναμόρφωσης των επίγειων πραγμάτων, την οποία Κάποιος ανώνυμος  ευνοεί.

Και να που τώρα προκύπτει άλλο ερώτημα: Σε τί αποσκοπεί αυτή η αναμόρφωση του κόσμου μας, την οποία Κάποιος ανώνυμος ευνοεί; Η απάντηση εντοπίζεται στην εμπρόσθια όψη της Μεγάλης Σφραγίδας των ΗΠΑ και πάλι στα Λατινικά: Ε Pluribus Unum. Εδώ η μετάφραση δεν παρουσιάζει πρόβλημα.  Η φράση, σημαίνει: “Εκ [των] πολλών ένα”. Και έτσι, βαδίζοντας στον δρόμο που άνοιξε ο Νταν Μπράουν (με τον ήρωά του, καθηγητή Ρόμπερτ Λάνγκντον), είμαστε πια σε θέση να αποκωδικοποιήσουμε το μήνυμα που η αμερικανική Μεγάλη Σφραγίδα διασαλπίζει: “Όλοι [μας] πρέπει να γίνουμε ένα”!

Κλασσικές Σπουδές

Γιατί; Στο σημείο αυτό οι Νεοέλληνες πρέπει να οικτίρουμε τους εαυτούς μας και ευθαρσώς να αναφωνήσουμε: nostra culpa! Η τωρινή απολάκτιση από τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα των Κλασσικών Σπουδών έχει προκαλέσει στη χώρα μας πρωτοφανή σύγχυση νοημάτων και ιδεών. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει στις ΗΠΑ. Βασικής, πράγματι, σημασίας σπουδές στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (ένα από τα πρώτα που ιδρύθηκαν στη Βόρεια Αμερική) ήταν εκείνες της Λατινικής Γραμματείας. Και σήμερα, εκτός από το Χάρβαρντ, οι Κλασσικές Σπουδές συστηματικώς καλλιεργούνται στο Γέηλ (Yale), ίσως το παγκοσμίως κορυφαίο σήμερα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Γιατί έτσι; Διότι μέσω της Κλασσικής Παιδείας οι Βρετανοί διοίκησαν αποτελεσματικώς και επί αιώνες την αχανή αποικιακή τους αυτοκρατορία. Και αυτό το κατάλαβαν και οι Αμερικανοί. Και χωρίς να το διατυμπανίζουν, το εφάρμοσαν. Έχοντας λοιπόν υπόψη μας και αυτά, μπορούμε να προχωρήσουμε σε ακόμη δύο  επισημάνσεις:

1. Πουθενά στην πρωταρχική μορφή του Συντάγματος των ΗΠΑ δεν υπάρχει η λέξη “δημοκρατία”.
2. Η εκεί άσκηση του εκλογικού δικαιώματος συχνά προσκόπτει σε εμπόδια εξαιτίας των οποίων υπάρχει κόσμος που αυτοβούλως απέχει από ψηφοφορίες.

Αυτά δείχνουν ότι οι Πατέρες της Βορειοαμερικανικής Ομοσπονδίας σχεδίασαν κρατική οντότητα πάνω στο πρότυπο της ρωμαϊκής Respublica και όχι της αρχαίας αθηναϊκής Δημοκρατίας. Και οι δύο όροι αποδίδονται στα ελληνικά ως “δημοκρατία”, αλλά αυτό είναι λάθος. Respublica (= [συνήθως] Πολιτεία), πράγματι, είναι Κράτος ο αρχηγός του οποίου δεν είναι κληρονομικός. Έτσι, ακόμα και δικτατορίες χαρακτηρίζονται ως Republics.  Εξ ου και στις ΗΠΑ το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είναι –θεωρητικώς έστω– άλλο από το Δημοκρατικό.

Το χωρίο του Θουκυδίδη

Και το βαθύτερο αίτιο όλων αυτών βρίσκεται στο περίφημο χωρίο του Θουκυδίδη (2. 65): Λόγῳ μὲν δημοκρατία, ἔργῳ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς ἀρχή. (=Θεωρητικώς [ήταν] δημοκρατία, αλλά στην πραγματικότητα [πλήρως] εξουσίαζε ο περισσότερο ισχυρός). Και αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι συχνά, όσο ευρύτερη είναι η δημοκρατία τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος του ολοκληρωτισμού που μέσα της ελλοχεύει…

Αυτό φοβάται ο Πούτιν. Με την ανά την Ευρώπη διεύρυνση της δημοκρατίας και τη συνακόλουθη θεαματική επιδαψίλευση, σε “δικαίους και αδίκους”,  Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Ευρώπη τελικώς έγινε δορυφόρος των ΗΠΑ. Βέβαια, όταν αρχικώς, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δημοκρατικό πνεύμα καιρίως διαπότισε τη Republic των ΗΠΑ, προβλήθηκε ως λεκτικό τους έμβλημα το In God we Trust (= Τον Θεό εμπιστευόμαστε). Αυτή η φράση, όμως,  υπάρχει κυρίως (εάν όχι αποκλειστικώς) πάνω σε χαρτονομίσματα του δολαρίου. Και το δολάριο έχει τραπεζικό και όχι  κυβερνητικό/κρατικό χαρακτήρα. Και, επιπλέον, το ποιος είναι ο εν λόγω Θεός παραμένει σταθερώς αδιευκρίνιστο…

Εδώ επιβάλλεται ανακεφαλαίωση. Όπως φαίνεται, όσο περισσότερο εκδημοκρατίζεται η Republic των ΗΠΑ (επέκταση του δικαιώματος ψήφου, ευχερέστερη πολιτογράφηση κ.λπ.) τόσο περισσότερο το εκεί προεδρικό αξίωμα αποκολλάται από τα πραγματικά κέντρα της εξουσίας. Οιονεί σταθμοί της αποκόλλησης αυτής μπορούν να θεωρηθούν οι δολοφονίες των Λίνκολν (1865) και Κέννεντυ (1963). Και η αποφασιστική καμπή έγινε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λίγο-πολύ παράλληλα με την εμφάνιση του In God we Trust, όταν δηλαδή αποκρυσταλλώθηκε ο όρος WHASP (White-Anglo Saxon-Protestant = Λευκός-Αγγλοσάξωνας- Προτεστάντης). Με τον χαρακτηρισμό αυτόν δηλώθηκε ποιος έχει ή μπορεί να έχει την πραγματική εξουσία στις ΗΠΑ.

Αυτό δεν συνεπάγεται βέβαια πως όλοι οι WHASPs ασκούν εξουσία. Το πραγματικά κέντρα ισχύος είναι εταιρείες δήθεν μυστικές, κοιτίδες των οποίων αποτελούν φοιτητικοί σύλλογοι των οκτώ κορυφαίων πανεπιστημίων των ΗΠΑ, κυρίως του Γέηλ και του Χάρβαρντ. Μία από αυτές, μάλιστα, έχει δημοσίως και επωνύμως καταδειχθεί ως το “μυστικό κατεστημένο της Αμερικής” και σαφέστατα ασκούσε και  ασκεί καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του πολιτικού γίγνεσθαι στον πλανήτη μας γενικώς και στην Ελλάδα ιδιαιτέρως.

Το διάγγελμα Πούτιν

Να τι καταδεικνύει το διάγγελμα Πούτιν, όταν μιλάει για “Λευκή Αδελφότητα”. Και έχοντας αυτό κατά νουν μπορεί κανείς να καταλάβει τι αυτός εννοεί λέγοντας “Πέμπτη Φάλαγγα”. Ο όρος αναφάνηκε κατά τις πρώτες φάσεις του Εμφύλιου Πολέμου της Ισπανίας, όταν δυνάμεις των Εθνικιστών επιχειρούσαν να καταλάβουν την υπό τον έλεγχο των Δημοκρατικών Μαδρίτη. Καθώς λοιπόν τέσσερις φάλαγγες (= στρατιές) των Εθνικιστών συνέκλιναν προς την πρωτεύουσα, ένας στρατηγός τους, ο Μόλα, όταν ρωτήθηκε ποια από  αυτές τις τέσσερις φάλαγγες έμελλε να εκπορθήσει τη Μαδρίτη, απάντησε: «Καμία τους, γιατί θα την πάρει η Πέμπτη», εννοώντας τους Εθνικιστές που είχανε παραμείνει στην πόλη.

Η δήλωση του Μόλα προκάλεσε θόρυβο και η δημοκρατική κυβέρνηση ευφυώς ανέθεσε την “εκκαθάριση της Πέμπτης Φάλαγγας” σε πανεπιστημιακό καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης. Και αυτός, βάσει της αρχής ότι τον άνθρωπο τον καταλαβαίνεις μέσω της λογοτεχνίας και των καλλιτεχνημάτων, κατάφερε ταχύτατα να εξαρθρώσει την Πέμπτη Φάλαγγα, με αποτέλεσμα οι Εθνικιστές να καταλάβουν την πρωτεύουσα της Ισπανίας μόνο κατά το 1939.

Ποιους, όμως, το διάγγελμα Πούτιν χαρακτήρισε με τον όρο αυτόν; Ευχερής είναι η απάντηση: Μέσα στο πλαίσιο του “ολοκληρωτικού εκδημοκρατισμού” που τώρα –υπό την αιγίδα των ΗΠΑ– παγκοσμίως επιχειρείται, πολλά από τα άτομα που για οποιονδήποτε λόγο δεν μπόρεσαν  να “σκαρφαλώσουν στο δέντρο” της εξουσίας και των συνακόλουθων απολαύσεων, έλκονται από τη λάμψη της διαβίωσης των διασημοτήτων που γενικώς προβάλλονται και γίνονται πρόθυμα εκτελεστικά όργανα του Novus Ordo Seclorum. Κάνουν δηλαδή ό,τι τους επιτάσσεται να πράξουν, προκειμένου να μη χάσουν… “τα στρείδια και το φουαγκρά”.

Ας καταλύσουμε, όμως,  στο σημείο αυτό τον λόγο, διατηρώντας την ελπίδα ότι συμβάλαμε στην ευχερέστερη κατανόηση  αυτών που ειπώθηκαν στο διάγγελμα Πούτιν…

---

Το υλικό μέρους του κειμένου αντλήθηκε από τα κάτωθι βιβλία του γράφοντος: “America, Russia and the Birth of Modern Greece” (Ουάσιγκτον: “Academica Press”, 2020) και “Με τον Σταυρό του Αγίου Ανδρέα” (Αθήνα: “Πελασγός”, 2013).