Το “κρυφτούλι” ΕΕ-Άγκυρας και τα προβλήματα του Βερολίνου

Ο πρέσβης της ΕΕ στην Άγκυρα, Ν. Μάιερ-Λάντρουτ, σε δηλώσεις που έκανε στη DW, για τη στάση της Τουρκίας στον πόλεμο της Ουκρανίας, είπε απερίφραστα ότι ήταν «φιλορωσική» και τώρα σταδιακά «μπαίνει σε φάση εξισορρόπησης». Είπε επίσης, ότι οι Βρυξέλλες αναμένoυν από την τουρκική ηγεσία να περιορίσει τους «σταθμούς της ρωσικής προπαγάνδας», κάνοντας και ονομαστική αναφορά στο ρωσικό δίκτυο Russia Today.

Σε αυτή την έκρηξη ειλικρίνειας ο Μάιερ-Λάντρουτ εξέφρασε και την ελπίδα ότι η Τουρκία δεν θα υπονομεύσει τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Ευρώπη στη Ρωσία. Προ ημερών ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούγογλου δήλωνε ότι η χώρα του θα κρατήσει ανοιχτό τον εναέριο χώρο για τις πτήσεις από και προς Ρωσία και δεν θα ακολουθήσει την ευρωπαϊκή και αμερικανική πολιτική κυρώσεων.

Ο διπλωμάτης της ΕΕ αναγνώρισε βέβαια την ρητορική στάση της Τουρκίας στο πλευρό του ΝΑΤΟ, σημειώνοντας όμως ότι «αυτές οι ισορροπίες που επιχειρεί να τηρήσει η κυβέρνηση Ερντογάν, είναι δύσκολο να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα». Η τουρκική διπλωματία αντιθέτως, με τις δηλώσεις Τσαβούσογλου, Καλίν αλλά και του ίδιου του προέδρου Ερντογάν διετείνεται ότι οι επιλογές της αποσκοπούν στο να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι με τη Μόσχα, κάτι που φαίνεται πως αποδέχεται και η πλευρά του Κιέβου, ανταποκρινόμενη στις πρωτοβουλίες της Άγκυρας για συνομιλίες με τη Μόσχα.

Και το Βερολίνο όμως, όπως αποτυπώθηκε κατά την επίσκεψη Σόλτς στην Άγκυρα, δείχνει κατανόηση στις τουρκικές ακροβασίες. Ως εκεί, πάντως, γιατί τα ανταλλάγματα που ζήτησε ο Τούρκος πρόεδρος από τον Γερμανό καγκελάριο, σε ευρωπαϊκό, αλλά και διμερές επίπεδο, δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθούν, όχι άμεσα μα ούτε και μεσοπρόθεσμα.

Τιμητές των…πάντων

Ο πρόεδρος της Τουρκίας φυσικά έχει αντίληψη των πραγματικών διαθέσεων της ΕΕ, άλλωστε δεν έχει μετριάσει ούτε κατά μία οκτάβα την αντιευρωπαϊκή ρητορική του. Με αφορμή, δε, το αρνητικό κλίμα για τη Ρωσία, έκανε λόγο για «φασιστικές μεθόδους» και «κυνήγι μαγισσών» στην Ευρώπη. Εντούτοις, επιμένει ότι η ΕΕ πρέπει να ανοίξει την ενταξιακή διαδικασία, κάτι που επανέλαβε στη χθεσινή συνάντηση με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ 24-25 Μαρτίου.

Τι ακριβώς θα κάνει η κυβέρνηση Σόλτς με τα διμερή αιτήματα της Τουρκίας δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο, είναι όμως σαφές ότι στην ΕΕ δεν θέλει να προωθήσει το θέμα της απελευθέρωσης των ταξιδιωτικών θεωρήσεων για τους Τούρκους, ούτε την αναβάθμιση της τελωνειακής σύνδεσης σε όλους τους τομείς, που επιθυμεί διακαώς η τουρκική ηγεσία. Ακόμη και αν ήθελε το Βερολίνο να δώσει ώθηση στην “θετική ατζέντα”, τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η ΕΕ λόγω του Ουκρανικού, με την έλευση εκατομμυρίων προσφύγων και την αβεβαιότητα ως προς το χρόνο παραμονής τους, δεν αφήνουν περιθώρια για άμεση ενασχόληση με τα τουρκικά αιτήματα.

Στα διμερή θέματα, που εστιάζονται στην παράδοση των έξι Τ-214 υποβρυχίων τα οποία έχει παραγγείλει η Τουρκία και το ξεμπλοκάρισμα εξαρτημάτων και μηχανών για να συνεχιστούν τα προγράμματα της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας, η γερμανική κυβέρνηση επιζητεί πίστωση χρόνου. Οι Πράσινοι δεν συμφωνούν να ανοίξει τώρα μία συζήτηση για την Τουρκία, προτού τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και αποσαφηνιστούν οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και Τουρκίας-Ρωσίας. Υπ’ αυτές τις συνθήκες ουδείς μπορεί να προβλέψει πότε και για πόσο καιρό θα απασχολεί ακόμα την Ουάσινγκτον το πλέγμα των ρωσο-τουρκικών σχέσεων και, περαιτέρω ποιο θα είναι το σημείο ισορροπίας των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων.

Οι γερμανικοί πονοκέφαλοι

Επιπλέον, ο κυβερνητικός συναπισμός Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων-Φιλελεύθερων έχει άλλο ένα μείζον ζήτημα να ξεκαθαρίσει, τον τρόπο διάθεσης των 100 δισ. ευρώ για την πολιτική άμυνας και ασφάλειας που ανακοίνωσε ο καγκελάριος Σόλτς. Από τις πρώτες διαβουλεύσεις της υπουργού Άμυνας Κριστίν Λάμπρεχτ με Γαλλίδα ομόλογό της Φλοράνς Παρλί, φαίνεται πως ένα μεγάλο μέρος του πακέτου θα δοθεί για την συγκρότηση κοινής αεροπορικής μοίρας που θα πρέπει να είναι έτοιμη σε δύο χρόνια.

Γαλλία και Γερμανία συμφώνησαν να αγοράσουν πέντε αεροσκάφη C130J Super Hercules από την Lockheed Martin μεταγωγικά και άλλα πέντε ανεφοδιασμού, όπως και στόλο μεταγωγικών ελικοπτέρων, εκτός των 30 F-35 που ήδη έχει ανακοινώσει το Βερολίνο. Το μεγαλύτερο μέρος του αμυντικού προϋπολογισμού θα διετεθεί για τη δημιουργία νέας γενιάς μαχητικού αεροσκάφους, μέχρι το 2040.

Πίσω από τις διακηρύξεις Σόλτς, όμως, έχουν ήδη αρχίσει να εκφράζονται διαφωνίες μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων για τις προτεραιότητες. Οι Πράσινοι ζητούν ένα μέρος του πακέτου των 100 δισ ευρώ να διατεθεί σε πολιτικές ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, ενώ από την άλλη οι Φιλελεύθεροι, με τον πρόεδρό τους Κρίστιαν Λίντνερ στη θέση του υπουργού Οικονομικών, επιμένουν ότι η οικονομική πολιτική της Γερμανίας μέχρι το 2026 δεν θα αλλάξει στο σκέλος των αμυντικών δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι οι ετήσιες αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ θα εξακολουθούν να κινούνται γύρω στο 1,5%, ενώ η συμβατική υποχρέωση όλων των χωρών του ΝΑΤΟ είναι το 2%.

Στο παιχνίδι αυτό δεν είναι αμέτοχος ο καγκελάριος Σολτς. Οι Σοσιαλδημοκράτες, άλλωστε, ήταν αυτοί που προέβαλαν τις ισχυρότερες επιφυλάξεις για την αύξηση των αμυντικών δαπανών επί κυβερνήσεων Μέρκελ. Τώρα, απλώς αφήνουν τους κυβερνητικούς τους εταίρους να εγείρουν τις δικές τους ενστάσεις. Οι συζητήσεις του Βερολίνου με την Ουάσινγκτον διμερώς και σε επίπεδο ΕΕ, για την ασφάλεια αλλά και την ενεργειακή πολιτική, προδιαγράφονται δύσκολες, παρότι η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, έχει αναστείλει την αυτόνομη πορεία που είχε χαράξει η Γερμανία.