Γιατί η Ελλάδα πρέπει να μεσολαβήσει υπέρ της Αιγύπτου στην ΕΕ

Μια από τις πιο σημαντικές ειδήσεις που πέρασε μάλλον “στα ψιλά” συνεπεία των εξελίξεων στο μέτωπο της Ουκρανίας, ήταν η απόφαση της Αιγύπτου να ζητήσει τη συνδρομή του ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) για να αντιμετωπίσει το οικονομικό σοκ από την άνοδο των τιμών των πρώτων υλών. Η εξέλιξη αυτή έχει μια αθέατη διάσταση που αφορά τη στρατηγική ανυπαρξία της ΕΕ, ακόμα και στη γεωπολιτική της γειτονιά, όπου διακυβεύονται κολοσσιαία συμφέροντα, περισσότερο από ποτέ.

Την ανακοίνωση της Αιγύπτου για νέα προσφυγή στο ΔΝΤ έκανε στην Ουάσιγκτον η επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Αίγυπτο, Σελίν Αλάρ. Είχε προηγηθεί η προσφυγή του Νοεμβρίου 2016 για δάνειο 11 δισ. ευρώ έναντι διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και δραστικής υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας. Το 2020 ακολούθησε νέο πρόγραμμα στήριξης ύψους 5,4 δισ. δολαρίων, όταν η αιγυπτιακή οικονομία εκτροχιάσθηκε λόγω του κορονοϊού που έπληξε τον τουρισμό και τις αερομεταφορές. Η τελευταία δόση εκταμιεύθηκε τον Ιούνιο 2021.

Αναφορικά με το νέο πρόγραμμα στήριξης, όπως διευκρίνισε η Αλάρ, η Αίγυπτος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές σιτηρών και ηλιέλαιου από Ρωσία και Ουκρανία, ενώ υποφέρει από την εκτόξευση των τιμών των πρώτων υλών. Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός τον Φεβρουάριο έφθασε το 10% σε ετήσια βάση, ως αποτέλεσμα της ανόδου των τιμών των τροφίμων κατά 20%.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η αιγυπτιακή οικονομία θα αντιμετωπίσουν οικονομίες ακόμα και προηγμένων δυτικών και μη χωρών, ως αποτέλεσμα των ιδίων παραγόντων. Η αναταραχή που ενέσκηψε εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία έχει έρθει για να μείνει και θα δοκιμάσει τις αντοχές όλων. Η οικονομία γίνεται ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία τόσο απροκάλυπτα “όπλο”. Πέραν των επιπτώσεων στις οικονομίες, μένει να διαπιστωθούν και συνολικότερα οι επιπτώσεις, όταν έρθει η ώρα “να γίνει ταμείο”.

Απάθεια της ΕΕ

Τούτων λεχθέντων, προκαλεί εντύπωση η στρατηγική απάθεια της ΕΕ για αυτές τις εξελίξεις στον γεωπολιτικό της περίγυρο. Τη στιγμή μάλιστα που αφορούν χώρες με κομβικό ρόλο στην αρχιτεκτονική ασφαλείας, η οποία συμπεριλαμβάνει την άμυνα, την ασφάλεια και την οικονομία, ειδικά την ενεργειακή ασφάλεια. Το 2021  η Αίγυπτος εκτόξευσε την παραγωγή φυσικού αερίου και LNG κατά 550% (3,9 δισ. δολ. έναντι μόλις 600 εκατ. δολ. το 2020. Διεθνείς αναλυτές, μάλιστα, τονίζουν τα πλεονεκτήματα της Αιγύπτου έναντι του Κατάρ, ώστε να καταστεί βασικός τροφοδότης της ΕΕ σε φυσικό αέριο. Κι αυτό, λόγω των στενών σχέσεων, της γεωγραφικής γειτνίασης και της μόνης χώρας στην περιοχή με δυνατότητα υγροποίησης. Είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς διπλά με τα αντανακλαστικά της Ευρώπης.

Η ΕΕ έχει κι άλλον έναν λόγο να στηρίξει την Αίγυπτο: Να αντιμετωπίσει τον εκβιασμό της Αλγερίας στην Ισπανία. Το Αλγέρι απείλησε πρόσφατα τη Μαδρίτη ότι θα σταματήσει να τροφοδοτεί με φυσικό αέριο, επειδή η Ισπανία εγκατέλειψε την πολιτική ουδετερότητας και συντάχθηκε με το Μαρόκο στη διένεξη των δύο αραβικών κρατών για τη Δυτική Σαχάρα!

Υπενθυμίζεται, ότι η Αλγερία είναι στρατηγικός σύμμαχος της Ρωσίας στη Μεσόγειο. Το αέριο της Αλγερίας προωθείται στην Ιβηρική χερσόνησο μέσω του Μαρόκου. Η σχετική συμφωνία του 1996 έχει εκπνεύσει. Το Αλγέρι επιθυμεί να στερήσει από το Μαρόκο τα τέλη διέλευσης, αλλά και να επηρεάσει την πολιτική της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και κατ’ επέκταση της ΕΕ στο ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας.

Να μεσολαβήσουμε υπέρ της Αιγύπτου

Ίσως λοιπόν έχει έρθει η ώρα η ελληνική διπλωματία να αναλάβει πρωτοβουλία για ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη της Αιγύπτου. Η προσφυγή της Αιγύπτου στο ΔΝΤ αφορά μερικά δισ. ευρώ, που είναι μικρό ποσό για την ΕΕ. Η ευρωπαϊκή στήριξη θα απέφερε πολλαπλά οφέλη, τόσο στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, όσο και στο επίπεδο της ενέργειας. Ακόμα κι αν απορριπτόταν η ελληνική πρωτοβουλία, το Κάιρο θα εκτιμούσε την προσπάθεια της Αθήνας.

Η ΕΕ θα μπορούσε να προαγοράσει σε ανταγωνιστικές τιμές αιγυπτιακό υγροποιημένο φυσικό αέριο, προκαταβάλλοντας το ποσό. Στις εγγυήσεις θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και το ηλεκτρικό ρεύμα που θα προμηθεύσει η Αίγυπτος στην Ελλάδα και από εκεί στην Ευρώπη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα διεθνών μέσων ενημέρωσης, η Αίγυπτος θα έχει σύντομα πολύ σημαντική επιπλέον παραγωγή φυσικού αερίου! Αυτό το δεδομένο είναι που καθιστά την πρόταση ελκυστική.

Εάν υποτεθεί ότι η χώρα του Νείλου ανήκει σε αυτές που ο Δυτικός Κόσμος επιθυμεί διακαώς να προσελκύσει, η στήριξη της ΕΕ θα ήταν αποτελεσματική για δυο κυρίως λόγους: Ο πρώτος είναι ότι οι ΗΠΑ προμηθεύει σχιστολιθικό φυσικό αέριο την Ευρώπη, άρα είναι ανταγωνιστής της Αιγύπτου. Η δε αύξηση της προσφοράς του αγαθού θα αποκλιμάκωνε την τιμή του στις διεθνείς αγορές.

Αυτό θα έπληττε τα αμερικανικά συμφέροντα που έχουν κάθε λόγο να επιδιώκουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αντάλλαγμα για τη προστασία που παρέχουν στην Ευρώπη στο πλαίσιο του ευρωατλαντισμού. Το συμφέρον όμως της ΕΕ είναι ακριβώς το αντίστροφο, εάν ενδιαφέρεται να το εξυπηρετήσει. Ακόμα κι αν για λόγους εξάρτησης από τις ΗΠΑ απέφευγε στο τέλος να κινηθεί, η Ελλάδα θα είχε μόνο να ωφεληθεί θέτοντας το θέμα. Οι διμερείς σχέσεις Αθήνας-Καΐρου είναι κομβικής σημασίας για την ασφάλεια και την άμυνα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Εξασφαλίζουν στην Ελλάδα περιθώριο κινήσεων απέναντι στη συνήθη υποχωρητική πολιτική των Βρυξελλών απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό, με το ξεφτισμένο πλέον επιχείρημα της “αναντικατάστατης Τουρκίας”.

Πολλαπλά τα οφέλη για την Ελλάδα

Η Ελλάδα θα είχε αναβαθμίσει θεαματικά τη σημασία της για την Αίγυπτο και μάλιστα έμπρακτα. Θα είχε αποδείξει στο Κάιρο ότι αντιλαμβάνεται ορθώς τη σχέση οικονομίας και στρατιωτικής ισχύος, τον συνδυασμό που θα κρίνει τη δυνατότητα υπεράσπισης του status quo στην περιοχή, μέσω της προβολής αποτελεσματικής αντίστασης στην αμετροέπεια της Άγκυρας.

Παράλληλα, η ελληνική διπλωματία θα είχε καταφέρει αποφασιστικό πλήγμα στις υποκριτικές τουρκικές απόπειρες επαναπροσέγγισης της Αιγύπτου. Η Τουρκία έχει δημιουργήσει στην περιοχή μόνο αντιπάλους εξαιτίας της πολιτικής της, σε συνδυασμό με τη ρητορική του ισλαμιστή ηγέτη της. Ως αποτέλεσμα, έχει βρεθεί διπλωματικά με την πλάτη στον τοίχο, παρά την εμφανή απροθυμία όλων να υιοθετήσουν ανοιχτά αρνητική στάση απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό.

Η σημασία της Αιγύπτου για την Ελλάδα είναι μεγάλη. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Αθήνα συναίνεσε στην εκχώρηση σημαντικού ποσοστού (17%) της επήρειας μιας νήσου του μεγέθους της Κρήτης στη χάραξη της ΑΟΖ ανάμεσα στις δυο χώρες. Η συμφωνία, παρότι ατελής, παρεμβάλλεται στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και ενισχύει τη διπλωματική θέση της Ελλάδας. Ήρθε η ώρα λοιπόν, η ελληνική διπλωματία να αδράξει την ευκαιρία για να εγγράψει θετική υποθήκη στις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις.