Συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για LNG – Καυγάς των “27” για πλαφόν

Οι ΗΠΑ και η ΕΕ ανακοίνωσαν επισήμως σήμερα τη σύναψη συμφωνίας για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία. Η συμφωνία δημιουργεί νέο ενεργειακό τοπίο και προβλέπει ότι οι ΗΠΑ θα προμηθεύσουν την ΕΕ με 15 δισ. κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), παραπάνω από τις υφιστάμενες συμφωνίες, μέχρι το τέλος του χρόνου.

Συμφώνησαν επίσης να κάνουν συγκεκριμένα βήματα από κοινού για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και μείωσης της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, σύμφωνα με την κοινή δήλωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν και της προέδρου της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Μέσω της κοινής ευρωπαϊκής δράσης για προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια (REPowerEU), η ΕΕ επιβεβαίωσε τον στόχο να επιτύχει την πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το τέλος της δεκαετίας, αντικαθιστώντας τα με σταθερά, οικονομικά προσιτά, αξιόπιστα και καθαρά ενεργειακά αποθέματα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ», αναφέρεται στην κοινή δήλωση ΕΕ και ΗΠΑ.

Νέοι αγωγοί και μονάδες LNG

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ για να επιταχύνει τις ρυθμιστικές διαδικασίες τους για την επανεξέταση και τον καθορισμό εγκρίσεων για υποδομές εισαγωγής LNG, για τη συμπερίληψη χερσαίων εγκαταστάσεων και σχετικών αγωγών για την υποστήριξη εισαγωγών με χρήση πλωτών μονάδων επαναεριοποίησης και σταθερών τερματικών εισαγωγών LNG.

Επίσης, θα συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τους φορείς της αγοράς για να συγκεντρώσει τη ζήτηση, μέσω μιας νεοσύστατης ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ για πρόσθετους όγκους μεταξύ Απριλίου και Οκτωβρίου 2022. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει επίσης μακροπρόθεσμους μηχανισμούς συμβάσεων και θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για να ενθαρρύνει σχετική σύναψη συμβάσεων για την υποστήριξη των τελικών επενδυτικών αποφάσεων σε υποδομές εξαγωγών και εισαγωγών LNG.

Ακόμα, σε συνεννόηση με τα κράτη μέλη της ΕΕ θα επιδιώξει τη διασφάλιση σταθερής ζήτησης για πρόσθετο LNG των ΗΠΑ έως τουλάχιστον το 2030, περίπου 50 δισ. κ.μ. Κατ’ έτος, με την κατανόηση ότι η φόρμουλα τιμής των προμηθειών LNG στην ΕΕ θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τα μακροπρόθεσμα θεμελιώδη στοιχεία της αγοράς, και σταθερότητα της συνεργασίας από την πλευρά της ζήτησης και της προσφοράς και ότι αυτή η ανάπτυξη είναι συνεπής με τους κοινούς καθαρούς μηδενικούς στόχους σε ρύπους.

Φον ντερ Λάιεν για τη συμφωνία

«Η δέσμευση των ΗΠΑ να παράσχουν στην ΕΕ επιπλέον 15 δισ. κυβικά μέτρα LNG φέτος είναι ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό θα αντικαταστήσει την προμήθεια LNG που λαμβάνουμε επί του παρόντος από τη Ρωσία» σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και προσέθεσε ότι «η ΕΕ θα εργαστεί για να εξασφαλίσει σταθερή ζήτηση για επιπλέον LNG των ΗΠΑ τουλάχιστον έως το 2030. Στοχεύουμε σε περίπου 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως».

Thank you for supporting Europe’s energy security and independence from Russia.

Your commitment to provide us with an additional 15 bcm of LNG this year is a big step in this direction.

Europe will work to ensure stable demand for additional 🇺🇸 LNG until at least 2030.

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) March 25, 2022

Οι τιμές προμήθειας αναμένεται να καθοριστούν με βάση τις τιμές πώλησης την περίοδο πρό της κρίσης, όμως και πάλι θα είναι σχεδόν τριπλάσιες από τις τιμές εισαγωγής του ρωσικού φυσικού αερίου, πριν την κρίση. Ωστόσο, όπως προκύπτει και από τις πληροφορίες που μεταδίδει το Βερολίνο, αυτή την ώρα δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την στροφή της Ευρώπης προς τις ΗΠΑ για την ενεργειακή κάλυψη των ευρωπαϊκών αναγκών.

Συμβιβασμός αντί πλαφόν

Ναι μεν η συμφωνία με τις ΗΠΑ για LNG ανακοινώθηκε πανηγυρικά από Μπάιντεν και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όμως ως προς την διαχείριση της κατάστασης μέχρις ότου αρχίζει να έρχεται το αμερικανικό αέριο στην αγορά της Ευρώπης, στο εσωτερικό της ΕΕ υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Σχηματικά, μία ομάδα, στην οποία συγκαταλέγονται οι χώρες του Νότου και το Βέλγιο πρότειναν την επιβολή πλαφόν, ενώ άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία αντιτάχθηκαν.

Μετά από μακρές αντιπαραθέσεις ακόμη και απειλές για βέτο οι 27 αρχηγοι κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ κατάφεραν να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις για τη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, ικανοποιώντας και τα αιτήματα του Νότου αλλά και του Βορρά, με τον εξής συμβιβασμό: Συμπεριελίφθη στο κείμενο των συμπερασμάτων, η αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να μειωθούν οι λογαριασμοί ρεύματος για τους καταναλωτές. Δεν θα μπει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου στη χονδρική αλλά θα αποσυνδεθεί η τιμή ρεύματος από το φυσικό αέριο.

Αποσύνδεση τιμών ρεύματος και αερίου

Πως θα γίνει αυτό; Σύμφωνα με τον προεδρεύοντα του Συμβουλίου Εμάανουελ Μακρόν «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει την εντολή να προβαίνει σε κοινές αγορές ενέργειας, προκειμένου να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει καλύτερο έλεγχο στον ενεργειακό εφοδιασμό της και στην αντιμετώπιση των τιμών της ενέργειας». Ο Μακρόν είπε επίσης ότι υπάρχει ανάγκη να βελτιωθεί η αποσύνδεση μεταξύ της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από την τιμή του φυσικού αερίου.

Βάσει των συμπερασμάτων τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα ειδοποιούν την Επιτροπή ότι σχεδιάζουν να λάβουν μέτρα ανακούφισης των καταναλωτών, καθ΄υπέρβαση των κανονισμών της ΕΕ για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά τα μέτρα θα είναι πρόσκαιρου χαρακτήρα και δεν θα υπονομεύουν την εσωτερική αγορά της ΕΕ.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι κατά την προσέλευση στο Συμβούλιο «δεν υπήρχε κοινός τόπος για το πώς πρέπει να αντιδράσουμε στην έκρηξη των τιμών φυσικού αερίου. Καταφέραμε να συμπεριληφθεί στα συμπεράσματα μια ρητή αναφορά στα πλαφόν των τιμών φυσικού αερίου, ανάμεσα στις άλλες επιλογές, που καλούμε την Κομισιόν να εξετάσει προκειμένου να συμπιέσουμε τις τιμές».

Μέτρα προσαρμογής της Γερμανίας

Σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκδοση του γερμανικού Spiegel «το ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομίας και Κλιματικής Προστασίας επιδιώκει να περιορίσει μέχρι το καλοκαίρι κατά 50% τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, αλλά και να μειώσει στο 30% την εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο έως το τέλος του έτους».

»Ήδη οι εταιρείες ενέργειας RWE και Uniper βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για την ενοικίαση τριών ειδικών πλοίων που θα μετατρέπουν το LNG σε αέριο (τα επονομαζόμενα Floating Storage and Regasification Units). Ο αρμόδιος υπουργός, Ρόμπερτ Χάμπεκ (συμπρόεδρος των Πρασίνων), είχε ήδη προαναγγείλει τη χρήση τέτοιων πλωτών τερματικών σταθμών για υγροποιημένο φυσικό αέριο, στην περιοχή του Wilhelmshaven, ωστόσο δεν αναμενόταν τόσο γρήγορα η λειτουργία τους. Σε σχετικό έγγραφο του υπουργείου αναφέρεται ότι η κυβέρνηση εξετάζει πιθανά σημεία στη Βόρεια και τη Βαλτική Θάλασσα, όπου αυτές οι πλωτές μονάδες μπορούν να τεθούν σε λειτουργία μέσα τον επόμενο χειμώνα».

Επίσης στην έκθεση σημειώνεται ότι στο τέλος του τρέχοντος μήνα η εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο θα έχει μειωθεί από το 55% στο 40%, κάτι που έχει να κάνει και με το γεγονός ότι προμηθευτές από τη Ρωσία, ιδίως η Gazprom, έχουν σταματήσει την προσφορά στην spot αγορά φυσικού αερίου, γεγονός που η γερμανική κυβέρνηση αποδίδει σε υποδείξεις από το Κρεμλίνο.

Περαιτέρω αναφέρεται ότι ένα μεγάλο μέρος των 46 δισ. κυβικών μέτρων που προμηθεύεται ετησίως η Γερμανία από τη Ρωσία, έχει αντικατασταθεί ήδη με προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου, ενώ και με τη χρήση των νέων πλωτών τερματικών σταθμών, θα μπορούσε να προμηθεύεται τον ερχόμενο χειμώνα 7,5 δισ. κυβ. μέτρα αερίου από άλλες περιοχές του κόσμου (όπως το Κατάρ όπου μετέβη την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ).

Τέλος το ρωσικό πετρέλαιο

Σε ό,τι αφορά το ρωσικό πετρέλαιο, εκεί η διαδικασία απεξάρτησης φαίνεται να προχωρά με ταχύτερους ρυθμούς, καθώς αναμένεται μέσω αλλαγών στις σχετικές συμβάσεις να μειωθούν οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου μέχρι τα μέσα του έτους κατά 50% ενώ μέχρι το τέλος του έτους επιδιώκεται η πλήρης απεξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό πετρέλαιο. Λόγω του ότι τα διυλιστήρια στις περιοχές Schwedt και Leuna προμηθεύονται το πετρέλαιο από τη Ρωσία μέσω αγωγών, η διαδικασία αυτή προϋποθέτει ότι θα χρησιμοποιηθούν στο εξής λιμάνια, όπως του Danzig, για αυτό και το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Πολωνίας, ενώ από τα δυτικά η μεταφορά πετρελαίου θα γίνεται οδικώς.

Ως προς το κάρβουνο, σε μεγάλο βαθμό τα εργοστάσια έχουν ήδη αρχίσει να μειώνουν τις εισαγωγές από τη Ρωσία, με στόχο να τις έχουν διακόψει πλήρως μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού. Αντίστοιχα, οι βιομηχανίες χάλυβα πρόκειται μέσα στις επόμενες εβδομάδες να μειώσουν στο 25% την εξάρτησή τους από τον ρωσικό άνθρακα.

Τέλος, επισημαίνεται ότι οι αλλαγές αυτές με στόχο την απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια θα έχουν αντίκτυπο στην οικονομία, με τους ειδικούς να προβλέπουν μεγαλύτερη ύφεση και από αυτή που προκάλεσε η πανδημία, ωστόσο το υπουργείο Οικονομίας σημειώνει ότι ένα άμεσο εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια, αντί της σταδιακής μεταστροφής, θα είχε ακόμη πιο σοβαρές οικονομικές συνέπειες.