Ο Τατάρ προτάσσει την συνδιαχείριση του φυσικού αερίου σαν ΜΟΕ!

Τον διαμοιρασμό του φυσικού αερίου θέλει να συζητήσει η τουρκική πλευρά, ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, κατά την επίσκεψη του βοηθού γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Μιροσλάβ Γιέτζια, το θέμα τέθηκε στη συνάντησή του στα κατεχόμενα, από τον Ερσίν Τατάρ. Αυτό το οποίο φαίνεται να ζητά ο κατοχικός ηγέτης είναι να προταχθεί στις συζητήσεις το ζήτημα των υδρογονανθράκων στη λογική της συνδιαχείρισης και του καταμερισμού των εσόδων πριν από την επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό.

Η τουρκική πλευρά παραπέμπει στη γνωστή πρόταση, που κατατέθηκε μέσω της τουρκοκυπριακής πλευράς (Σεπτέμβριο 2011 και Σεπτέμβριο 2012) και προέβλεπε τη δημιουργία τεχνικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες. Δηλαδή, ένταξη του θέματος αυτού στα πλαίσια του διακοινοτικού διαλόγου και την προώθηση των σχεδιασμών για διαχείριση στη βάση αυτή. Στη μεγάλη εικόνα των τουρκικών επιδιώξεων συντηρείται και το σενάριο για μεταφορά του φυσικού αερίου με αγωγό μέσω Τουρκίας.

Σε σχέση με το ζήτημα των υδρογονανθράκων, η τουρκική πλευρά επιχειρεί να αξιοποιήσει τις συγκυρίες, με την ενεργειακή κρίση, αλλά και το γεγονός ότι τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν –με διαφορετικό τρόπο– θέσει το θέμα αυτό.

ΜΟΕ και Αναστασιάδης

Υπενθυμίζεται ότι:
• Ο πρόεδρος Αναστασιάδης έχει ενημερώσει γραπτώς τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, για την πρότασή του, η οποία αφορά το «άνοιγμα καταπιστευματικού λογαριασμού και κατάθεση όταν και εφόσον υπάρξουν έσοδα κατά την αναλογία πληθυσμού, προς όφελος των Τουρκοκυπρίων, και αν η Τουρκία αναγνωρίσει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας να έχουν το δικαίωμα οι Τουρκοκύπριοι και προ της λύσης του Κυπριακού να αντλούν κεφάλαια από τον εν λόγω καταπιστευματικό λογαριασμό». Είναι σαφές πως η πρόταση αυτή δεν έχει καμία σχέση με αυτό που θέλει να συζητήσει η τουρκική πλευρά.

• Στο έγγραφο Επιλογών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), τον Δεκέμβριο του 2021, σημειώνεται ότι πιθανά ΜΟΕ μπορούν να φέρουν ελπίδα και να περιορίσουν τις διαχωριστικές τάσεις μεταξύ των κοινοτήτων και ο διάλογος πρέπει να ενισχυθεί. Ειδικότερα αναφέρεται πως πρέπει να εκτονωθούν οι εντάσεις σε σχέση με τις έρευνες για υδρογονάνθρακες, και υπενθυμίζεται πως έχουν υπάρξει προτάσεις για σχετικά ΜΟΕ στο παρελθόν, μεταξύ άλλων σε σχέση με τη διαχείριση των φυσικών πόρων.

Σημειώνεται πως κατά τη συζήτηση στην Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας της Ε.Ε. το θέμα των υδρογονανθράκων έθεσε με πιο κατηγορηματικό τρόπο ο εκπρόσωπος της Γερμανίας, ο οποίος πρόταξε το ζήτημα τούτο εκφράζοντας την αντίθεσή του στην ενδεχόμενη λήψη κυρώσεων από την Ένωση κατά της Τουρκίας. Η Λευκωσία δεν θεωρεί το θέμα δικοινοτικό. Μια τέτοια προσέγγιση θα ικανοποιεί τουρκική θέση ότι το θέμα αφορά τις “δύο οντότητες”.

Το κεφάλαιο “ΜΟΕ”

Όπως συναφώς αναφέρεται από ενημερωμένες πηγές, όταν διαμορφωνόταν το Έγγραφο Αναφοράς της ΕΥΕΔ και υπήρξαν σε διπλωματικό επίπεδο επαφές με την Άγκυρα, η θέση της τουρκικής πλευράς ήταν πως οποιοσδήποτε διαμοιρασμός θα γίνει «με συμφωνία των δύο οντοτήτων». Είναι σαφές πως το προτεινόμενο από την κυπριακή κυβέρνηση πακέτο των ΜΟΕ τελείωσε πριν καν ξεκινήσει. Η τουρκική πλευρά θέλει επιλεκτική συζήτηση των θεμάτων.

Στο πακέτο δεν γίνεται ευθέως αναφορά στους υδρογονάνθρακες. Υπάρχει μια αναφορά στην επιστολή Αναστασιάδη προς Γκουτέρες, που περιείχε πρόταση για το φυσικό αέριο. Την ίδια ώρα, η πρόταση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης δεν έχει διαβιβαστεί προς την τουρκική πλευρά. Κι αυτό γιατί το κατοχικό καθεστώς έσπευσε προκαταβολικά να απορρίψει την πρόταση. Το θέμα είναι πώς θα λειτουργήσουν οι διάφοροι διεθνείς παίκτες. Τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και η Ε.Ε., οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία.

Όλοι θεωρούν πως λόγω και των εξελίξεων στο Ουκρανικό, πρέπει να υπάρξουν εξελίξεις στα ενεργειακά. Την ένταξη της Τουρκίας στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Ανατολικής Μεσογείου δεσμεύθηκε να πράξει η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτώρια Νούλαντ, κατά το πρόσφατο ταξίδι της και επί τούτου υπάρχουν και δημόσιες τοποθετήσεις της. Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως η εμπλοκή του κατοχικού καθεστώτος μπορεί να γίνει μέσω των ΜΟΕ, πλην όμως η τουρκική πλευρά θεωρεί πως τούτο θα γίνει –όπως αξιώνουν– στη βάση της ισότητας των οντοτήτων.

Από τις συζητήσεις προκύπτει πως για την Άγκυρα και τους εγκάθετούς της στα κατεχόμενα, όλα θα πρέπει να περάσουν από την “κυριαρχική ισότητα” και το “ίσο διεθνές καθεστώς”, αξιώσεις που δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Περαιτέρω, αξιώνει συνδιαχείριση του φυσικού πλούτου πριν από μία συμφωνία στο Κυπριακό. Το θέμα είναι να μην ενθαρρυνθούν οι διάφοροι τρίτοι, οι οποίοι ζητούν από τη Λευκωσία να είναι περισσότερο γενναιόδωρη!

Τεχνικές επιτροπές και δομές

Η ανακοίνωση για τη λειτουργία παραρτήματος της δικοινοτικής επιτροπής για την εγκληματικότητα στην Πύλα είναι αποτέλεσμα της προσέγγισης σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφία της λειτουργίας των Τεχνικών Επιτροπών. Αποτελεί μία μόνιμη πρόβα για το πώς θα λειτουργεί μία μελλοντική συμφωνία. Πρόκειται για μια άτυπη –σε αυτή τη φάση– δυαδική δομή.

Στην προκειμένη περίπτωση, στην ιδιάζουσα κατάσταση που ισχύει στην Πύλα, έχει ανατεθεί σε δύο πολίτες ρόλος –υπό την προσωπική τους ιδιότητα– για τα ζητήματα εγκληματικότητας (οι Τούρκοι τοποθετούν εν ενεργεία αστυνομικό, παραπέμποντας σε “θεσμό”). Η λειτουργία αυτού του παραρτήματος, πάντως, δεν τυγχάνει θετικής υποδοχής στην τοπική κοινωνία, που βλέπει με προβληματισμό την εξέλιξη αυτή.

Θέμα χρόνου το ρωσικό γραφείο στα Κατεχόμενα

Στα κατεχόμενα λειτουργούν σήμερα γραφεία τριών πρεσβειών, των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γερμανίας ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει “σημεία ενημέρωσης”. Οι τρεις χώρες έχουν ανοίξει τα γραφεία, εδώ και χρόνια, χωρίς καμία συνεννόηση με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η λειτουργία τους έχει συνδεθεί με τη διευκόλυνση των πολιτών τους, που διαμένουν στα κατεχόμενα. Κυρίως προξενικά ζητήματα.

Το προηγούμενο των τριών χωρών, θέλησε να αξιοποιήσει και η Ρωσία. Με μόνη διαφορά ότι η Μόσχα διαβουλεύεται με τη Λευκωσία, αναφέροντας πως στο γραφείο δεν θα μπουν σύμβολα, διαβεβαιώνοντας πως η λειτουργία θα είναι «συμβατή με το διεθνές δίκαιο» και ότι θα εκδοθεί ανακοίνωση, η οποία θα ξεκαθαρίζει πως δεν αναγνωρίζει το ψευδοκράτος. Αναφέρθηκε δε πως θα μπορούσε οι όποιες αιτήσεις να κατατίθενται σε ιδιώτη (δικηγορικό γραφείο).

Είναι σαφές πως υπήρξε σε υψηλό πολιτικό επίπεδο συνεννόηση για τη λειτουργία του γραφείου και προφανώς είναι θέμα χρόνου να γίνει. Τούτο δεν αλλάζει το γεγονός ότι πρόκειται για μια αρνητική εξέλιξη, που θα προστεθεί στις ήδη κακές πρακτικές των τριών άλλων χωρών. Γιατί μπορεί τα γραφεία να υπάγονται στις πρεσβείες, που είναι διαπιστευμένες στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά το κατοχικό καθεστώς το αξιοποιεί. Και λειτουργούν σε κατεχόμενη περιοχή.

Επειδή οι αποστάσεις δεν είναι μεγάλες, όσοι ξένοι υπήκοοι (κάποιοι και παράνομα) διαμένουν στα κατεχόμενα, έχουν προξενικά ζητήματα, θα μπορούν να έρχονται στις ελεύθερες περιοχές και στις πρεσβείες των χωρών τους. Όσοι δεν μπορούν, να κάνουν άλλες διευθετήσεις.