Ερωτήματα και παρασκηνιακή μάχη για τα άρματα μάχης

Στην Ελλάδα έχουμε μια μοναδική ικανότητα να εμφανίζουμε ακόμα και τα πιο απλά ζητήματα σαν πολύπλοκα. Όχι πάντα δίχως σκοπιμότητα. Έτσι και οι απλούστερες, εάν ακολουθηθεί η λογική, διαδικασίες καθίστανται σύνθετες και το τελικό αποτέλεσμα είναι κατώτερο των προσδοκιών. Όταν αυτό συμβαίνει στα ζητήματα εξοπλισμών, άρα ενίσχυσης της αποτρεπτικής αξιοπιστίας των Ενόπλων Δυνάμεων, το ζήτημα αποκτά αυτοκαταστροφική δυναμική.

Μια τέτοια υπόθεση δείχνει να είναι η αναβάθμιση των ελληνικών αρμάτων μάχης. Η δημόσια συζήτηση έχει εκτραπεί. Το δίλημμα που τίθεται είναι το υπέρ ή κατά της σχετικής συμφωνίας με τους Γερμανούς. Ο καθένας, λοιπόν, γράφει το μακρύ του και το κοντό του, χωρίς η υπεύθυνη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να έχει ξεκαθαρίσει ποια είναι ακριβώς η πραγματική ανάγκη.

Ο υπογράφων, σε δυο ξεχωριστά άρθρα, είχε αναφερθεί στην επικείμενη τότε σύνοδο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου, στο πλαίσιο της οποίας αναμενόταν η διεξαγωγή ελληνογερμανικών συναντήσεων με αντικείμενο την συνεργασία ειδικά για τα γερμανικής κατασκευής άρματα μάχης Leopard (1A5/2A4/HEL) της KMW. Σε εκείνα τα δύο άρθρα, είχαν εξηγηθεί οι λόγοι για τους οποίους η συγκεκριμένη συνεργασία με τους Γερμανούς θα ήταν επωφελής τόσο στο στρατιωτικό, όσο και στο γεωπολιτικό επίπεδο.

Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Βερολίνου-Άγκυρας, σημασία έχει η όσο το δυνατόν διασφάλιση ότι αυτές δεν θα στρέφονται εναντίον της Ελλάδας. Το ίδιο ισχύει και για την αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας. Αυτό λογικά επιτυγχάνεται, λιγότερο ή περισσότερο, όταν η Ελλάδα εμπλέκει τον γερμανικό παράγοντα σε διαδικασίες που εξυπηρετούν και τα δικά του συμφέροντα και βεβαίως τα ελληνικά. Η πολυετής συνεργασία στον τομέα των τεθωρακισμένων, τον καθιστά πρόσφορο για τέτοια συνεργασία. Αυτά προς άρση πάσης αμφιβολίας ότι η θέση του παρόντος άρθρου είναι υπέρ ή κατά της συνεργασίας με τη Γερμανία.

Άρματα μάχης

Επιστρέφοντας στη στρατιωτική πτυχή της συνεργασίας και το τι ακριβώς ζητά η Ελλάδα από τους Γερμανούς, να ξεκαθαριστεί ότι αυτά καθορίζονται μέσα από διαδικασίες των αρμοδίων επιτελείων, σε σχέση πάντα με τα διαθέσιμα κονδύλια. Ήταν γνωστό ότι είχε εκπονηθεί από το Γενικό Επιτελείο Στρατού μελέτη σκοπιμότητας, η οποία περιέγραφε με επαγγελματική αρτιότητα και λεπτομέρεια ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των αρμάτων, ύψους 250 εκατ. ευρώ.

Προφανώς αυτό αφορούσε τα τελείως αναγκαία. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι η πολιτική ηγεσία ζήτησε αναπροσαρμογή της μελέτης, ώστε η δαπάνη να φτάσει τα 1,2 δισ. ευρώ! Προφανώς, η πολιτική ηγεσία κατάφερε να εξασφαλίσει περισσότερα κονδύλια, αλλά το ερώτημα είναι εάν τα πρόσθετα κονδύλια πρέπει να πάνε εκεί κι όχι για να καλύψουν άλλες από τις πολλές επείγουσες ανάγκες των χερσαίων δυνάμεων.

Το γιατί σχεδόν πενταπλασιάστηκε το κονδύλι για τα άρματα πρέπει εξηγηθεί αναλυτικά, αλλά ουδείς δείχνει διατεθειμένος να ενημερώσει σχετικά. Από την αναβάθμιση των πλέον σύγχρονων αρμάτων, των Leopard 2HEL, περάσαμε στην αναβάθμιση και των Leopard 1A5 και και των Leopard 2A4. Ξαφνικά, δημοσιεύματα μίλησαν και για αναβάθμιση των παμπάλαιων αμερικανικών M60 και M48 MOLF.

Η εντύπωση που δόθηκε ήταν ότι η ελληνική πλευρά δεν είχε καταλήξει σε συγκεκριμένες απαιτήσεις με βάση τις ανάγκες της, αλλά ότι υφίσταται πιέσεις από διάφορες εταιρείες, οι οποίες προωθούν προγράμματα που εξυπηρετούν το επιχειρηματικό τους συμφέρον. Άρα το ζητούμενο δεν είναι το βέλτιστο επιχειρησιακό αποτέλεσμα με βάση τα διαθέσιμα κονδύλια, αλλά το πως κάθε επίδοξος προμηθευτής θα «δαγκώσει» κομμάτι της πίτας.

Εξοπλιστικά Άκη-Γιάννου

Όλα αυτά συνιστούν επανάληψη όσων είχαν καταλογιστεί για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων επί υπουργίας Άκη Τσοχατζόπουλου και εν συνεχεία Γιάννου Παπαντωνίου. Θα λέγαμε, μάλιστα, επανάληψη-κακέκτυπο, διότι στο επιχειρησιακό πεδίο οι εξοπλισμοί εκείνης της εποχής, πέρα από τα οικονομικά σκάνδαλα, αποδείχθηκαν χρήσιμοι και στο κρεσέντο του τουρκικού αναθεωρητισμού από το 2020 και εντεύθεν.

Εκείνη την εποχή εντάχθηκαν στο ελληνικό οπλοστάσιο δυτικής (αμερικανικά και ευρωπαϊκά) και ανατολικής προέλευσης οπλικά συστήματα, η αξία των οποίων, παρά την πλημμελή «εν συνεχεία υποστήριξη» (FOS: Follow-on-Support) αποδείχθηκε στην πράξη, στηρίζοντας αξιόπιστα την ελληνική αποτροπή στα δύσκολα. Θα περίμενε κανείς ότι οι αρμόδιες ελληνικές αρχές να έχουν διδαχθεί, ώστε να αποφεύγει προβληματικές πρακτικές και τις ίδιες παγίδες. Δυστυχώς, δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. Ας προσπαθήσουμε, όμως να βάλουμε τα πράγματα σε μια τάξη, διατυπώνοντας απλά ερωτήματα:

Πρώτον και κυριότερο είναι να διευκρινιστεί αρμοδίως πόσα χρήματα διαθέτει η Ελλάδα για την αναβάθμιση των αρμάτων. Εάν ισχύει ότι η γερμανική πλευρά προσφέρει γενναιόδωρη χρηματοδότηση για την υλοποίηση ενός πιο φιλόδοξου προγράμματος αναβάθμισης, μέχρι ποιο ύψος είναι διατεθειμένο και το οικονομικό επιτελείο και το υπουργείο Άμυνας να αναλάβει σχετική δέσμευση για εξυπηρέτηση του χρέους; Έχει δοθεί στο Γενικό Επιτελείο Στρατού ένα συγκεκριμένο ποσό, ώστε να καθορίσει ανεπηρέαστο από κάθε είδους παρέμβαση –το “κάθε” υπογραμμισμένο– να καθορίσει το βέλτιστο μείγμα αναβάθμισης του αρματικού στόλου;

Επιλογές

Διότι αίφνης, στη δημοσιότητα ανέκυψε και θέμα προμήθειας νέου Τεθωρακισμένου Οχήματος Μάχης (ΤΟΜΑ). Τί ακριβώς χρειαζόμαστε; ΤΟΜΑ ή αναβάθμιση των αρμάτων μάχης; Διότι είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Αν η απάντηση είναι «έχουμε ανάγκη ένα σύγχρονο ΤΟΜΑ», δεν θα διαφωνήσουμε ότι υπάρχουν ισχυρά επιχειρησιακά επιχειρήματα. Μήπως, όμως, να θυμηθούμε την τρομακτική για τους επίδοξους προμηθευτές διαδικασία αξιολόγησης στο Λιτόχωρο, η οποία κατέληξε στην προμήθεια των Leopard 2HEL;

Η ελληνική πλευρά, πάντως, εμφανίστηκε να εγκαταλείπει την αναβάθμιση των αρμάτων και να συζητά με τους Γερμανούς την προμήθεια του LYNX. Πολύ καλή επιλογή σε πρώτη ανάγνωση, αν και δεν χρησιμοποιείται από τον γερμανικό Στρατό. Ας σημειωθεί ότι συνήθως οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θέτουν ως προϋπόθεση για να προμηθευτούν ένα οπλικό σύστημα, αυτό να χρησιμοποιείται τουλάχιστον από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας όπου κατασκευάζεται.

Μια ημέρα νωρίτερα όμως, ανακοινωνόταν ότι τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) υπέγραφαν Μνημόνιο Κατανόησης με τη γαλλική NEXTER που προτείνει τη δική της, επίσης υπερσύγχρονη λύση (VBCI) για νέο ΤΟΜΑ κι όχι μόνο για τις ελληνικές χερσαίες δυνάμεις. Θα υπάρξει διαγωνισμός, που οδηγεί σε ανταγωνισμό των προμηθευτών και μετρήσιμα οφέλη για τον πελάτη, ή όχι; Θεωρούν οι υπεύθυνοι ότι τη διαδικασία που ακολουθούν είναι λογική;

Ερωτήματα

Για να επανέλθουμε στην αρχική απαίτηση που αφορά στο αρματικό δυναμικό, ας θέσουμε καταληκτικά, μερικά απλά ερωτήματα:

• Είναι γνωστό ότι η συνεργασία της γαλλικής Nexter με τη γερμανική KMW αφορά την ανάπτυξη νέας γενιάς άρματος μάχης. Η Ελλάδα συζητάει να δημιουργηθεί γραμμή συναρμολόγησης ενός άρματος (Leopard), το οποίο θα σταματήσει να παράγεται; Για ποιον λόγο δεν εκφράζεται ενδιαφέρον για ελληνική συμμετοχή στην κοινοπραξία ανάπτυξης και παραγωγής του νέου ευρωπαϊκού άρματος;
• Μπορεί το σημερινό ανθρώπινο δυναμικό του Στρατού να υποστηρίξει επιχειρησιακά και στο επίπεδο της συντήρησης την υπερσύγχρονη τεχνολογία; Μήπως απαιτείται η πρόσληψη νέων επαγγελματιών με καλύτερο υπόβαθρο γνώσεων, ώστε να είναι επιχειρησιακά διαθέσιμος όλος ο αρματικός στόλος κι όχι κλάσμα του;
• Όσον αφορά τα Leopard 2A4, μήπως να εξασφαλίζαμε με σύγχρονα θερμικά τη δυνατότητα αποτελεσματικών επιχειρήσεων και τη νύχτα (συν δυνατότητες hunterkiller) και στη συνέχεια να βλέπαμε ενδεχομένως παρεμβάσεις για ενίσχυση της θωράκισης, αλλά μέχρι του σημείου να μην απαιτείται παρέμβαση και στον κινητήρα και στο κιβώτιο ταχυτήτων;

Τα ίδια ισχύουν και για τα Leopard 1A5. Μετά τις επιχειρήσεις στο Κοσσυφοπέδιο, έκθεση του γερμανικού Στρατού τα περιέγραψε ως ιδανικά άρματα για το βαλκανικό τερέν, ενώ υπήρχαν ήδη τα Leopard 2A4! Άλλη μια απόδειξη της ισορροπίας που πρέπει να επιτευχθεί ανάμεσα στις επιχειρησιακές απαιτήσεις σε συγκεκριμένο θέατρο επιχειρήσεων και στα διαθέσιμα κονδύλια.

Λίγα λόγια για την προοπτική αλλαγής του πυροβόλου 105 χλστ. με το πυροβόλο των 120 χλστ των σύγχρονων Leopard. Υπενθυμίζουμε ότι πρόκειται για γερμανικό πρόγραμμα της δεκαετίας του 1980(!) το οποίο εγκαταλείφθηκε υπέρ της ανάπτυξης των Leopard 2. Κι αυτό, επειδή αποδείχθηκε ότι η ενσωμάτωσή του απαιτούσε παρεμβάσεις στον πύργο και στο “σημείο εδράσεως” του πύργου πάνω στο σκάφος, που καθιστούσε το πρόγραμμα ασύμφορο οικονομικά.

Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία οφείλει να ενημερώσει για τις παραμέτρους του προβλήματος και για το σκεφτικό των όποιων επιλογών τους, ώστε να μη γράφει ο καθένας το μακρύ του και το κοντό του. Η συζήτηση με όρους μαύρο-άσπρο, καλό-κακό αρχίζει επικίνδυνα να θυμίσει τη γνωστή ρήση ότι ο πατριωτισμός, ως τελευταίο καταφύγιο…