Γιατί ο EastMed μπορεί να δώσει ενεργειακή ανάσα στην ΕΕ

Στην εικόνα 1 που ακολουθεί βλέπουμε την διαδρομή του αγωγού EastMed και τις χώρες που συμμετέχουν στην υλοποίηση: Ιταλία, Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σύλληψη του έργου ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2010 από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος σε μια ινκόγκνιτο συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Γιώργο Παπανδρέου, του εκμυστηρεύτηκε τα σχέδιά του.

Μέχρι τον Νοέμβριο του 2011 αυτό το όραμα είχε πέσει σε χειμερία νάρκη και μόνο λίγοι επιστήμονες και μηχανικοί -Νίκος Λυγερός, Ηλίας Κονοφάγος, Γιάννης Κομπόπουλος και ο υπογράφων- προσπαθούσαμε να κρατήσουμε το όνειρο ζωντανό. Είχαμε ονομάσει αυτόν τον αγωγό “Herodotus pipeline”.

Τον Νοέμβριο του 2011, σε ένα συνέδριο που οργάνωσε το περιοδικό Economist στην Λευκωσία, επαναφέρω το θέμα της κατασκευής του αγωγού “Herodotus pipeline”. Βεβαίως το κοινό είπε ότι αυτή η κατασκευή είναι αδύνατη. Κατά την αναχώρησή μου από το αεροδρόμιο της Λεμεσού με πλησιάζει ο Δρ. Κώστας Καραγιαννάκος, διευθυντής της ΔΕΠΑ, και μου λέει: «Αυτός ο αγωγός είναι δυνατό να κατασκευαστεί. Θα το μελετήσουμε και θα δούμε».

Και πράγματι έτσι έγινε. Οι κύριοι, Κιτσάκος, τεχνικός διευθυντής της ΔΕΠΑ, και οι μηχανικοί Καραγιαννάκος και Μανώλης, μελέτησαν και έκαναν ανακοινώσεις, την άνοιξη του 2012, για την βιωσιμότητα του έργου. Εκείνη την εποχή μόλις είχε ανακαλυφθεί από την εταιρεία Noble Oil Co το κοίτασμα πυρολυτικού φυσικού αερίου της “Αφροδίτης”, ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου ήταν $ 4/1000 κυβικά πόδια.

Βιογενές φυσικό αέριο

Τον Σεπτέμβριο του 2015 γίνεται μια τρομερής σημασίας ανακάλυψη του αιγυπτιακού κοιτάσματος “Ζορ”, ακριβώς στην διαχωριστική γραμμή των ΑΟΖ Αιγύπτου και Κύπρου, 100 χιλιόμετρα βορειότερα των λοιπών κοιτασμάτων της Αιγύπτου, στον Κώνο του Νείλου. Δεν ήταν μόνο το μέγεθος του αποθέματος του φυσικού αερίου, 30 τρισ. κυβικά πόδια, αλλά η ποιότητα του φυσικού αερίου: βιογενές φυσικό αέριο που προέρχεται μόνο από την βακτηριδιακή, μεθανοβακτήρια, αποσύνθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες, περίπου 35 βαθμών Κελσίου, φυτικής μάζας.

Αυτό το είδος του φυσικού αερίου είναι διαφορετικό από το πυρολιτικό φυσικό αέριο που προέρχεται από την θερμική διάσπαση, περίπου σε 110 βαθμούς Κελσίου, του αργού πετρελαίου. Το μεν πρώτο αποθηκεύεται κυρίως σε κοραλλιογενείς υφάλους του Μέσου Μειόκαινου, που έχουν πολύ μεγάλο πορώδες, 50%, παράδειγμα το “Ζορ”, ενώ το πυρολιτικό αποθηκεύεται σε ψαμμίτες που έχουν μικρό πορώδες, 15% παράδειγμα η “Αφροδίτη” και το Λεβιάθαν. Το βιογενές C12H4 δημιουργείται σε 8-10 μέρες, ενώ το πυρολιτικό, C13H4 χρειάζεται 8-10 εκατομμύρια χρόνια. Μέρα με την νύχτα η διαφορά!

Η ανακάλυψη του “Ζορ” οδήγησε στην ανακάλυψη, πάλι από την ΕΝΙ, του κοιτάσματος βιογενούς φυσικού αερίου στην τοποθεσία “Καλυψώ”, 6 τρισ. κυβικά πόδια και του επίσης βιογενούς φυσικού αερίου από την κοινοπραξία Exxon-Mobil και Qatar Oil Co στην τοποθεσία “Γλαύκος”, 7 τρισ. κυβικά πόδια, ενώ αναμένονται και νέες αποκαλύψεις βιογενούς φυσικού αερίου, από την ΕΝΙ στο μπλοκ 6 στόχος “Κρόνος”, και στο μπλοκ 8 στόχος “Ερατοσθένης” 1. Παράλληλα η κοινοπραξία Exxon-Mobil και Qatar Oil Co αρχίζει τον άλλο μήνα γεωφυσικές έρευνες στο μπλοκ 5 της Κυπριακής ΑΟΖ, για να βρει και άλλους στόχους βιογενούς φυσικού αερίου σε κοραλλιογενείς υφάλους του Άνω Μειόκαινου (εικόνα 2).

Τα αποθέματα βιογενούς φυσικού αερίου εκτιμώνται από την γεωφυσική εταιρεία SPECTRUM σε περισσότερα από 100 τρισ. κυβικά πόδια με θερμογόνο δύναμη 10964 kcal/1000 κυβικά πόδια, ενώ τα αποθέματα πυρολιτικού φυσικού αερίου, κοιτάσματα τύπου “Αφροδίτης”, εκτιμώνται σε 37 τρισ. κυβικά πόδια, κατά την εκτίμηση της γεωφυσικής εταιρείας PGS, με θερμογόνο δύναμη 9890 kcal/1000 κυβικά πόδια.

Αυτή η τεράστιας γεωλογικής σημασίας ανακάλυψης του “Ζορ” οδήγησε τους επιστήμονες να εξετάσουν το παλαιογεωγραφικό διαμέρισμα της Μεσογειακής Ράχης (Mediterranean Ridge), κατά τα τέλη του Μειόκαινου, δηλαδή όταν είχε αποξηρανθεί η Μεσόγειος πριν 6 εκατομμύρια χρόνια. Έτσι παρατηρήθηκε ότι υπήρξαν από την δυτική Ελλάδα έως την Κύπρο 4 μεγάλοι τάφροι οι οποίοι ήταν γεμάτοι από υδρόχαροι φυτά. Αυτές οι τάφροι ήταν η Ελληνική Τάφρος (Hellenic Trench), και οι τάφροι των Πτολεμαίου, Στράβωνα και Πλινίου, κάτω από την Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο και το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (εικόνα 3).

Η εν ψυχρώ αποσύνθεση αυτών των τεραστίων ποσοτήτων φυτικής μάζας για 1 εκατομμύρια χρόνια, γέμισε τους προ-υπάρχοντες κοραλλιογενείς υφάλους που δημιουργήθηκαν από το Μέσο Μειόκαινο έως τα Τέλη του Μειόκαινου, με αμύθητες ποσότητες βιογενούς φυσικού αερίου, όπως έδειξε η ανάλυση των γεωφυσικών δεδομένων που έκανε η PGS, τέλη του 2013 με αρχές του 2014, από την ΕΔΕΥ, επί περιόδου Γιάννη Μπασιά (εικόνα 4).

Ο EastMed είναι η λύση

Δυτικά της Κυπαρισσίας και δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν 26 στόχοι κοραλλιογενών υφάλων ιδίου η μεγαλύτερου μεγέθους του “Ζορ”, γεμάτοι από βιογενές αέριο. Άρα, ο αγωγός θα μπορεί να μεταφέρει προς την Ευρώπη 65 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου για 35 χρόνια, εκ των οποίων 20 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως θα προέρχονται από το Ισραήλ και Κύπρο και 45 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως από τα κοιτάσματα του κόλπου της Κυτπαρισσίας, τα κοιτάσματα δυτικά της Κέρκυρας (“Πύρρος” και “Αχιλλέας”), μπλοκ 2 και από το Δελβινάκι του νομού Ιωαννίνων. Αυτός ο αγωγός αντικαθιστά πλήρως τις ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου που θα διοχέτευε ο αγωγός Nord Stream II.

Σύμφωνα με τις μελέτες και τις εκτιμήσεις της εταιρείας IGI POSEIDON (50% η Ιταλική Edison και 50% η Ελληνική ΔΕΠΑ) ο αγωγός είναι οικονομικά βιώσιμος και τεχνικά εφικτός, όπως είπε ο Νίκολα Μόντι, CEO της Edison. Οι ίδιοι κύκλοι υπενθύμιζαν και επεσήμαναν την αδήριτη ανάγκη νέων υποδομών για την απεξάρτηση από την Ρωσία. Το κομβικό θέμα δεν είναι το τεχνικό σκέλος που θα απαιτήσει περίπου τέσσερα χρόνια, αλλά το γεωπολιτικό.

Οιασδήποτε απόκλισης από την κατασκευή αγωγού είτε μέσω της κατασκευής σταθμών υγροποίησης σε κυπριακό έδαφος, όπως τελευταία παρουσιάζεται, είναι οικονομικά δαπανηρότερη 13 δισ. δολάρια για τρεις σταθμούς LNG που θα υγροποιούν ετησίως 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, έναντι της κατασκευής του αγωγού EastMed, που θα στοιχίσει 5.5 δισ. δολάρια, είναι έγκλημα διότι δεν αναβαθμίζει γεωπολιτικά, ούτε την θέση της Κύπρου ούτε της Ελλάδας.

Και για την Ελλάδα, που ονειρεύεται να γίνει πύλη εισόδου αμερικανικού η και καταριανού πανάκριβου υγροποιημένου φυσικού αερίου, τι να πω…Πως θα διοχετεύσουμε φυσικό αέριο στην ενεργειακά πεινασμένη Ευρώπη; Μέσω Αλεξανδρούπολης ή μέσω Καβάλας; Έλεος, λίγη λογική! Θα έρθει το αμερικάνικο πανάκριβο υγροποιημένο σχιστολιθικό αέριο στην Καβάλα ή την Αλεξανδρούπολη για να πάει στην Γερμανία. Και δεν θα το στείλουν στα λιμάνια της βόρειας Ευρώπης…Η Ελλάδα πύλη εισόδου υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ή πύλη ηλιθιότητας! Την Ευρώπη την σώζει μόνο η κατασκευή του αγωγού EastMed. Και το ξέρουν οι Ιταλοί.