1453: Η τελευταία βοήθεια της Δύσης προς την Πόλη

Για την ιστορική αλήθεια, οφείλουμε να αναφέρουμε την τελευταία σημαντική συνδρομή της Δύσης και τα καθοριστικά στρατιωτικά γεγονότα που προηγήθηκαν λίγα χρόνια πριν την Β’ Άλωση της Πόλης το 1453. Στην γεωπολιτική και γεωστρατηγική, τα αποτελέσματα προκύπτουν συχνά από δράσεις έχουν προηγηθεί ακόμη και δεκαετίες πριν.

Από το 1442, το γεωπολιτικό κλίμα είναι εξαιρετικό για την ανατροπή των Οθωμανών στην χερσόνησο του Αίμου (Βαλκανική), στο Αιγαίο και την αναζωογόνηση της Πόλης. Ο μελλοντικός Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ξεκινώντας το 1442 από την κατάκτηση του Μυστρά από τους Λατίνους, επιτυγχάνει έως το 1445 και την απελευθέρωση όλης της Στερεάς Ελλάδας από τους Οθωμανούς, φθάνοντας θριαμβευτικά μέχρι την Πίνδο.

Παράλληλα, το 1443 ο φιλενωτικός Πάπας ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του επίσης φιλενωτικού Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, αναθέτει στον Ούγγρο Ιωάννη Ουνιάδη και στον Πολωνό Βασιλιά Βλάντισλαβ 3ο, την πλήρη εκδίωξη των Οθωμανών από την Ευρώπη , με απώτερο σκοπό την προστασία κι αναζωογόνηση της Πόλης. Απώτερος στόχος ήταν η στρατιωτική κι εμπορική εποπτεία της περιοχής του Αιγαίου και της Νότιο-Ανατολικής Μεσογείου, ενώ το νησιωτικό και χερσαίο δίκτυο φυλακίων που θα διοικούνταν από την Κωνσταντινούπολη θα χρησίμευε κι ως πρόσθετη γραμμή προστασίας της Δύσης στην Ιωνία.

Ο Ουνιάδης, σκληροτράχηλος πολεμιστής έχει κατατροπώσει τους Οθωμανούς το 1441 και 1442 στην Σερβία. Οι Βενετοί την ίδια περίοδο υπόσχονται στον Πάπα ότι θα χτυπήσουν τους Οθωμανούς στην θάλασσα, αποτρέποντάς τους από το να εισέλθουν στον Βόσπορο. Παράλληλα, το 1443, ο Γεώργιος Καστριώτης ή Σκεντέρμπεης -του οποίου τα λάβαρα συνιστούν την σημαία της σημερινής Αλβανίας- αποστατεί από τους Οθωμανούς και τους κατατροπώνει σε πολλές μάχες.

Η Μάχη της Βάρνας

Έτσι οι Οθωμανοί δέχονται στα Βαλκάνια ταυτόχρονη πίεση από τον Βορρά, τον Νότο, την Δύση, ενώ η Πόλη πιο ανατολικά αποτελεί πάντα αγκάθι στα νώτα τους. Οι συνθήκες είναι εξαιρετικά σπάνιες κι ευνοϊκές για την ανακοπή της πορείας τους και σε κάποιο βαθμό ακόμη και για την ανατροπή τους λόγω των αμείλικτων εσωτερικών συνομωσιών που λαμβάνουν στην αυλή του σουλτάνου.

Το αποφασιστικό γεγονός είναι η Μάχη της Βάρνας (1444), στην σημερινή Βουλγαρία, όπου ο συνασπισμός Ούγγρων, Πολωνών, Κροατών, Λιθουανών, παπικών κρατών, Τευτόνων Ιπποτών, Ρουμάνων, Βούλγαρων, Βλάχων και Βοημών αντιμετωπίζουν έναν τετραπλάσιο οθωμανικό στρατό. Παρότι καλύτερα εξοπλισμένοι και με εξαιρετικό ιππικό, οι σταυροφόροι διαθέτουν άθλια οργανωμένο κι εκπαιδευμένο πεζικό.

Ενώ αρχικά διαφαίνεται ότι μπορούν να κερδίσουν την μάχη, ο νεαρός Βλάντισλάβ 3ος με 500 ιππότες προβαίνει -ενάντια στις υποδείξεις του Ουνιάδη- σε μια κίνηση καταδίωξης. Υπερφαλαγγίζει και διαλύει σύντομα τους Γενίτσαρους και φθάνει έξω από την σκηνή του ίδιου του Μουράτ 2ου (πατέρα του Μωάμεθ του Πορθητή), αλλά τραυματίζεται και κατόπιν αποκεφαλίζεται από έναν φρουρό του. Το ηθικό καταρρακώνεται, ο πανικός επικρατεί και το χάος ακολουθεί στο στρατόπεδο των σταυροφόρων -οι οποίοι χάνουν στην μάχη 15-20.000 άνδρες.

Σημασία έχει να ειπωθεί πως το Πολωνο-Ουγγρικό Βασίλειο είχε υπογράψει το 1444 μια 10ετή συνθήκη με τους Οθωμανούς, την οποία παραβίασε μονομερώς μόλις λίγους μήνες μετά. Η ήττα στην Βάρνα είχε τεράστιο οικονομικό και διπλωματικό κόστος για αυτούς.
Έχοντας καλύψει το βόρειο μέτωπο, ο Μουράτ είχε πλέον την άνεση να στείλει το 1446, 60.000 στρατό για να αντιμετωπίσει τον αυθάδη Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.

Ανοίγει ο δρόμος για την Άλωση

Ο Κωνσταντίνος αναγκάζεται σε υποχώρηση και δίνει την αποφασιστική μάχη στο Κιάτο Κορινθίας, όπου ηττάται και ζητά όρους ειρήνης. Έτσι γίνεται φόρου υποτελής (βασάλος) στον σουλτάνο. Ωστόσο, ο οθωμανικός στρατός αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τον Σκεντέρμπεη, ο οποίος τους κατανικά σε 13 μάχες μέχρι και το 1468. Το 1448 όμως ο Ουνιάδης συγκεντρώνει ξανά έναν στρατό 40.000 ανδρών για να ισοφαρίσει την ήττα στην Βάρνα.

Πρώτα ζητά την βοήθεια από τον χριστιανό βασάλο του Βελιγραδίου Γεώργιο Μπράνκοβιτς. Εκείνος καθυστερεί τον Ουνιάδη με δήθεν διαπραγματεύσεις, ενώ την ίδια στιγμή καλεί σε βοήθεια τον σουλτάνο και συμμαχεί εναντίον του Ουνιάδη. Έτσι οι δύο στρατοί συναντιούνται ξανά στην Β’ Μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1448). Όμως λόγω τακτικών κι εφοδιαστικών αδυναμιών, οι σταυροφόροι ηττώνται ξανά με απώλειες 20.000 ανδρών. Ο ίδιος ο Ουνιάδης συλλαμβάνεται κι απελευθερώνεται μόνον μετά την καταβολή λύτρων.

Μετά από αυτήν την ήττα, τα ταμεία των Πολωνών και των Ούγγρων είναι άδεια, ενώ έχουν ξεκινήσει κι εσωτερικές διαμάχες. Έκτοτε, δεν πέτυχαν ποτέ να ανακάμψουν. Ο αντικειμενικός στόχος της προστασίας της Πόλης εγκαταλείφθηκε, ενώ και τα ίδια τα βασίλεια έπεσαν λίγες δεκαετίες μετά στα χέρια των Οθωμανών. Πλέον, μόνον τα τείχη της Βιέννης τους εμπόδιζαν από το να εξαπλωθούν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Από το 1448 ο δρόμος ήταν εντελώς ελεύθερος για τις προετοιμασίες της πολιορκίας της Πόλης.

1453: Εθνικόν είναι το αληθές

Αυτά τα γεγονότα ήταν μια τεράστια βοήθεια για την Ρωμανία. Έδωσαν πολύτιμο χρόνο στον Μαρμαρωμένο Βασιλιά να κάνει το καλύτερο που μπορούσε σε μια ερημωμένη πόλη, συγκεντρώνοντας 8.000 υπερασπιστές ενάντια σε 200.000 πολιορκητές και να γράψει επί 53 ολόκληρες ημέρες το αθάνατο έπος του.

Επειδή το Εθνικόν (πρέπει να) είναι το Αληθές, και καθώς η αγνωμοσύνη δεν αποτελεί στοιχείο της ιδιοσυγκρασίας του Έλληνα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την αξία της συνδρομής (κυρίως) των Πολωνών και των Ούγγρων για την διάσωση της Πόλης, η οποία εν τέλει τους κόστισε βαριά. Σήμερα, παρά τις πολιτικές διαφορές μας, η Πολωνία και η Ουγγαρία συνιστούν τους ευρωπαϊκούς φάρους αντίστασης ενάντια σε μια υβριδικού τύπου ισλαμική εισβολή στην Ευρώπη που υποστηρίζεται απροκάλυπτα από την Τουρκία, η οποία αποκρούστηκε δύο φορές στο παρελθόν στα τείχη της Βιέννης (1529, 1683).

Η ευθύνη των ντόπιων συνωμοτών και υπονομευτών του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου είχε πολύ μεγαλύτερο βάρος για την Άλωση της Πόλης -όπως και σήμερα η “πέμπτη φάλαγγα” του εθνομηδενισμού απειλεί πολύ περισσότερο τα έθνη της Ευρώπης με εσωτερική διάβρωση απ’ όσο εξωτερικός εχθρός.