Η κατάρρευση της προσωπικής διπλωματίας του Κυριάκου με τον Ερντογάν

Η κυβέρνηση κατέβαλε ειλικρινείς προσπάθειες για την αποτροπή ακραίας κλιμάκωσης της έντασης με την Τουρκία και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ορθώς πάσχισε να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, αλλά η ζυγαριά γέρνει σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων πριν ακόμα αρχίσει η νέα οξεία κρίση.

Στις κρίσιμες ώρες είναι αυτονόητη η εθνική συσπείρωση, αλλά προφανέστατη είναι και η ανάγκη αξιολόγησης της πραγματικής κατάστασης, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα. Οι οιωνοί είναι μάλλον ζοφεροί. Σε αυτό το πλαίσιο είναι χρήσιμο να ληφθούν υπόψη πέντε κρίσιμες αλήθειες που παραγνωρίζονται με σκοπό την –για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους– ωραιοποίηση της κατάστασης:

Πρώτον, οι Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας αντιμετώπισαν επιτυχώς την κρίση στον Έβρο τον Μάρτιο του 2020. Ωστόσο, η μέχρι πρότινος μείωση των ροών εισόδου προσφύγων και οικονομικών μεταναστών οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην απόφαση της Άγκυρας να μην επαναλάβει παρόμοιες υβριδικές επιθέσεις για όσο διάστημα χρειαζόταν να αποκαταστήσει αποτελεσματική συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία. Τώρα βρισκόμαστε ενώπιον αναβίωσης του Μεταναστευτικού για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να απαλλαγεί από το βάρος των μεταναστών, για εκλογικούς λόγους.

Δεύτερον, το Πολεμικό Ναυτικό, παρά τα προβλήματα γήρανσης μεγάλου μέρους των μονάδων επιφανείας του, αποδείχθηκε νικηφόρο στην αντιπαράθεση του καλοκαιριού του 2020, με επίκεντρο το ερευνητικό “Oruc Reis”. Όμως, ο επίλογος γράφτηκε με την –υπό πρωθυπουργική έγκριση– δήλωση του υπουργού Επικρατείας Γεώργιου Γεραπετρίτη ότι η κόκκινη γραμμή της Ελλάδας βρίσκεται στα έξι ναυτικά μίλια. Πρόκειται για διπλωματικό δεδικασμένο που θα επικαλεστούν σύντομα, αφενός, η Τουρκία προς δικαιολόγηση της επιθετικότητάς της, αφετέρου σύμμαχοι και εταίροι για την εξήγηση της αδράνειάς τους.

Διαψεύστηκε ο Μητσοτάκης

Τρίτον, διαψεύστηκαν οι αναλύσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου αποτελούν ενεργειακή πηγή περασμένων εποχών, για τα οποία δεν υπάρχει λόγος προστριβών στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Η εκτίμηση ήταν από την αρχή λανθασμένη, γιατί ισοδυναμούσε με ελληνική παραίτηση από αυταπόδεικτα δικαιώματα υπό τουρκική αμφισβήτηση. Η δε ουκρανική κρίση απέδειξε ότι το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα κάθε σοβαρού κράτους. Ιδίως όταν βρίσκεται υπό διαρκή εξωτερική απειλή.

Ακόμα και ο Νίκος Δένδιας, παρά τη γενικά επιτυχημένη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών, παρασύρθηκε κάποια στιγμή στη λογική του Κυριάκου Μητσοτάκη, επαναλαμβάνοντας στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τις ανεδαφικές θεωρίες του πρωθυπουργού. Επομένως, δεν φταίει μόνον ο Γενς Στόλτενμπεργκ όταν ακολουθεί φανατικά το δόγμα Λουνς περί ίσων αποστάσεων στα ελληνοτουρκικά θέματα.

Τέταρτον, είναι καλό να μην υπάρχουν ψευδαισθήσεις για τη στάση του διεθνούς παράγοντα, αν ο μη γένοιτο υπάρξει ένοπλη αντιπαράθεση με την Τουρκία, ή αν οι δυο πλευρές φτάσουν στα όρια της σύγκρουσης, όπως τον Αύγουστο του 1976, τον Μάρτιο του 1987 και τον Ιανουάριο του 1996. Δεν είναι μόνον η Γερμανία που ήδη ακολουθεί το ψυχρό “βρείτε τα”, αλλά σχεδόν όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, τα οποία θα καλέσουν τις δυο πλευρές σε διάλογο. Ακόμα και η φιλική Γαλλία, κατά την τρέχουσα περίοδο, αποδίδει έμφαση στις επαφές με την Τουρκία, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ανάγκης διατήρησης της ενότητας του ΝΑΤΟ.

Πέμπτον, με τη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης στις 13 Μαρτίου 2022, ο πρωθυπουργός έπεσε στην παγίδα του Τούρκου προέδρου, ο οποίος έκτοτε επικαλείται –χωρίς διάψευση– ό,τι θέλει για τα μεταξύ τους συζητηθέντα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με την άσκηση προσωπικής διπλωματίας, σε απόσταση από το υπουργείο Εξωτερικών και έμπειρα στελέχη της Κεντροδεξιάς, υποσχέθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν –σαν να μη συνέβαινε τίποτα– τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το φθινόπωρο, ύστερα από ένα ανέφελο καλοκαίρι. Χωρίς όμως να αξιώσει, προς προστασία του ιδίου και της χώρας, την έκδοση ανακοινωθέντος ή την πραγματοποίηση κοινών δηλώσεων, ώστε η ατζέντα να έχει περιγραφεί και να μην μπορεί σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος να επικαλείται όσα αληθή ή ψευδή επιθυμεί περί διμερούς διαλόγου.

Σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, η αμερικανική πλευρά έμεινε μάλλον έκπληκτη όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πέραν της τουρκικής επιθετικότητας που έθεσε στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, του περιέγραψε ως ικανοποιητική τη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης! Επομένως απορεί κανείς γιατί ο πρωθυπουργός δεν αποκαλύπτει δημοσίως περισσότερα στοιχεία και αφήνει τον Ταγίπ Ερντογάν να δίνει τη δική του εκδοχή. Είναι δυνατόν να αγνοεί ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα ισχυριστεί τα ίδια και χειρότερα τις ώρες μιας θερμής κρίσης και έπειτα από αυτήν;