Η ελληνική αεράμυνα χρειάζεται τα IRIS-Τ SLM – Δυνατότητα συμπαραγωγής

Η Γερμανία θα στείλει στην Ουκρανία προηγμένα συστήματα πυραύλων εδάφους-αέρος IRIS-Τ SLM καθώς και εκτοξευτές πυραύλων και ραντάρ παρακολούθησης για τον εντοπισμό εισερχόμενων εχθρικών πυρών, όπως ανακοίνωσε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, την 1η Ιουνίου. «Η κυβέρνηση αποφάσισε να παραδώσει το σύστημα IRIS-T, το πιο σύγχρονο σύστημα αεράμυνας που διαθέτει η Γερμανία», είπε ο Σολτς σε ομιλία του στο γερμανικό Kοινοβούλιο. «Αυτό θα επιτρέψει στην ουκρανική κυβέρνηση να υπερασπιστεί ολόκληρες πόλεις από τις ρωσικές πυραυλικές επιθέσεις».

Η κατασκευάστρια Diehl Defence, ισχυρίζεται ότι ο κατευθυνόμενος πύραυλος IRIS-T μπορεί να πλήξει στόχους σε αποστάσεις έως και 40 χλμ σε ύψος έως και 20 χλμ. Ο πύραυλος είναι παραλλαγή πυραύλου αέρος-αέρος μικρής εμβέλειας IRIS-T (Infra Red Imaging Seeker/system – Tail/thrust vector controlled) που σχεδιάστηκε να εντοπίζει και πλήττει γκάμα εναέριων στόχων, μέρα και νύχτα, σε συνθήκες παρεμβολών, ακόμα και όταν οι εναέριοι στόχοι πραγματοποιούν απαιτητικούς ελιγμούς.

Δεδομένης της εμπλοκής ελληνικών εταιριών στην ανάπτυξη του πυραύλου αέρος-αέρος (έχει ενταχθεί στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας) το σύστημα αεράμυνας θα έπρεπε να τύχει και ελληνικού ενδιαφέροντος, ιδίως εν όψει των απαιτήσεων του ΝΑΤΟ για απεξάρτηση από τα παλαιάς κοπής σοβιετικά συστήματα, τα οποία σε λίγο η Ελλάδα, λόγω της κατάστασης, δεν θα είναι σε θέση να συντηρήσει.

Ελληνική εμπλοκή στο IRIS-T

Η γερμανική “Diehl BGT Defence” άρχισε την ανάπτυξη του IRIS-T για τον εξοπλισμό των μαχητικών EF-2000 και “Tornado” από το 1995. Ο πύραυλος δημιουργήθηκε ως εναλλακτική λύση στον αμερικανικό AIM-9X και στο βρετανικό ASRAAM, οι οποίοι –σύμφωνα με τη γερμανική Πολεμική Αεροπορία– δεν πληρούσαν τις σύγχρονες απαιτήσεις για κλειστούς ελιγμούς.

Tον Ιούλιο του 1996, η γερμανική κυβέρνηση μαζί με τις κυβερνήσεις του Καναδά, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Νορβηγίας και της Σουηδίας υπέγραψαν ένα “Μνημόνιο Κατανόησης” που κάλυπτε την ανάπτυξη και την παραγωγή του IRIS-T. Η γερμανική κυβέρνηση χρηματοδότησε το 47% του κόστους του προγράμματος, η Ιταλία το 20%, η Σουηδία το 18%, η Ελλάδα το 8%, ο Καναδάς το 4% και η Νορβηγία το 3%. Το 2001, η καναδική κυβέρνηση αποσύρθηκε από τη κοινοπραξία. Η κοινοπραξία περιλαμβάνει τις εταιρείες “Saab Bofors Dynamics” (Σουηδία), NAMMO (Νορβηγία), MBDA-IT (Ιταλία), LITAL (Ιταλία), “Magnaghi” (Ιταλία), “Simmel” (Ιταλία), SENER (Ισπανία), ICSA (Ισπανία), EXPAL (Ισπανία), INTRACOM (Ελλάδα), ΕΑΒ (Ελλάδα) με κύριο ανάδοχο την “Diehl BGT Defence” (Γερμανία).

Xερσαίο αντιαεροπορικό σύστημα

Με βάση τον πύραυλο IRIS-T, αναπτύχθηκε το σύστημα αεράμυνας μικρής εμβέλειας IRIS-T SL καθώς και το αντιαεροπορικό σύστημα IDAS που έχει σχεδιαστεί για αυτοάμυνα υποβρυχίων έναντι ελικοπτέρων και μικρών στόχων επιφανείας. Η σειριακή παραγωγή του IRIS-T SL ξεκίνησε το 2014. Η Diehl Defence ισχυρίζεται ότι οι “επιλεκτικές προσαρμογές” που έχουν γίνει στον πύραυλο, στις οποίες περιλαμβάνεται ένα βελτιωμένο τμήμα ρύγχους (απορριπτόμενο), του δίνουν βελτιωμένη εμβέλεια και υψόμετρο εμπλοκής.

Ο έλεγχος ώσης «επιτρέπει τη μέγιστη πλευρική επιτάχυνση αμέσως μετά την εκτόξευση, επιτρέποντας έτσι εμπλοκές στόχων σε πολύ μικρή απόσταση». Διαθέτει έναν ανιχνευτή υπέρυθρης απεικόνισης (IIR) που επιτρέπει την «τελική προσέγγιση υψηλής ακρίβειας με εξαιρετική πιθανότητα άμεσου πλήγματος». Υπάρχει επίσης ένα απλούστερο σύστημα SAM που χρησιμοποιεί τον τυπικό πύραυλο IRIS-T που ονομάζεται IRIS-T SLS και έχει πιο περιορισμένες δυνατότητες. Επί του παρόντος, το πιο προηγμένο IRIS-T SLM είναι το σύστημα που εξετάζεται να αποσταλεί στην αεράμυνα της Ουκρανίας.

Το εποχούμενο σύστημα διαθέτει ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών, δυνατότητα παρακολούθησης πολλαπλών στόχων ταυτόχρονα και έχει σχεδιαστεί για να χτυπά στρατηγικά βομβαρδιστικά, μαχητικά αεροσκάφη, επιθετικά ελικόπτερα, πυραύλους κατά ακτινοβολίας (αντι-ραντάρ), πυραύλους κρουζ, κατευθυνόμενες βόμβες, drones και μεγάλου διαμετρήματος πυραύλους. Ο πύραυλος κατευθύνεται προς τον στόχο του μέσω σύνδεσης δεδομένων. Μόλις βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, ο ανιχνευτής υπερύθρων απεικόνισης αποκτά στόχο για την τερματική φάση εμπλοκής.

Δεδομένου ότι ο ίδιος ο πύραυλος δεν έχει ενεργό ανιχνευτή ραντάρ, δεν μπορεί να μπλοκαριστεί ή να μπερδευτεί από αντίμετρα και δεν θα δώσει προειδοποίηση για την προσέγγισή του μέσω εκπομπών ραντάρ. Ωστόσο, το ραντάρ ελέγχου πυρός (το ραντάρ που καθοδηγεί τον πύραυλο) μπορεί ενδεχομένως να ανιχνευθεί και να καταστραφεί, οπότε, αν αυτό συμβεί γρήγορα, ο πύραυλος θα έμενε χωρίς καθοδήγηση. Ο πύραυλος θα μπορούσε να καθοδηγηθεί στη περιοχή του στόχου μέσω ενός αισθητήρα τρίτης πηγής, π.χ. μέσω του ραντάρ ενός μαχητικού, ή μέσω αεροπλάνου ραντάρ.

Συμβατά ραντάρ

Ο σουηδικός Στρατός παρουσίασε μια έκδοση εδάφους-αέρος του μικρότερου βεληνεκούς IRIS-T SLS (ονομάστηκε Eldenhet 98 – EldE 98), για να αντικαταστήσει το πυραυλικό σύστημα RBS 70. Τέσσερις πύραυλοι μεταφέρονται σε μια ειδική έκδοση ενός θωρακισμένου οχήματος Bv 410, με ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης SAAB Giraffe 1X ενσωματωμένο στο μπροστινό τμήμα του οχήματος.

Ο νορβηγικός στρατός αποφάσισε να αποκτήσει το σύστημα με τις παραδόσεις να έχουν προγραμματιστεί για το 2023 και να βασίζονται σε εκτοξευτές Iris-T από την Diehl Defense GmbH και ραντάρ της Weibel Scientific A/S. Το σύστημα θα χρησιμοποιήσει το ήδη υπάρχον σύστημα NASAMS. Η αρχική παράδοση θα περιλαμβάνει έξι τροποποιημένα οχήματα M113 που φέρουν πυραύλους IRIS-T SLS. Επιπλέον εκτοξευτές θα βασίζονται σε οχήματα ACSV.

Το IRIS-T SLM μπορεί να ενσωματωθεί με μια ποικιλία ραντάρ AESA, όπως τα Hensoldt TRML-4D, Thales Ground Master 200 MM/C, CEA CEAFAR και SAAB Giraffe 4A. Μια έκδοση με σταθμό διοίκησης και ελέγχου Lockheed-Martin Skykeeper, ραντάρ Giraffe 4A και εκτοξευτή Diehl IRIS-T SLM παρουσιάστηκε στο IDEX 2019 με το όνομα Falcon Ground Based Air Defence.

Η Αίγυπτος παρήγγειλε εκτοξευτές Diehl IRIS-T SLM, ραντάρ Hendsoldt TRML-4D και σταθμούς διοίκησης και ελέγχου εξοπλισμένους με ενσωματωμένο λογισμικό διαχείρισης μάχης Airbus Defense Fortion, όλα τοποθετημένα σε στρατιωτικά φορτηγά MAN 8×8. Περαιτέρω παραγγελίες περιλαμβάνουν παθητικά ραντάρ Hensoldt TwInvis, εκτοξευτές IRIS-T SLS και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς IRIS-T SLX. Τα παθητικά ραντάρ μπορούν να ανιχνεύσουν εχθρικά αεροσκάφη, αναλύοντας τις αντανακλάσεις από εξωτερικά ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σήματα, καθιστώντας τα αποτελεσματικά σε αστικές περιοχές όπου τα ενεργά ραντάρ δυσκολεύονται.

IDAS: Το IRIS-T για υποβρύχια

Το IDAS (Interactive Defense and Attack System for Submarines) είναι ένας πύραυλος μεσαίου βεληνεκούς που βασίζεται στον IRIS-T και αναπτύσσεται επί του παρόντος για την κατηγορία υποβρυχίων Type 209 και Type 212A του γερμανικού Ναυτικού. Η τεχνολογία IDAS στοχεύει κυρίως εναντίον εναέριων απειλών, όπως τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα, αλλά και κατά μικρού ή μεσαίου μεγέθους σκαφών επιφανείας ή παράκτιους χερσαίους στόχους. Αυτή τη στιγμή αναπτύσσεται από την Diehl Defense και την HDW –αποτελεί μέρος της Thyssenkrupp Marine Systems (TKMS)– για να εκτοξεύεται από τους τορπιλοσωλήνες του Type 212. Το IDAS θα καθοδηγείται από οπτικές ίνες και έχει επίσημα βεληνεκές περίπου 40 χλμ. Τέσσερα βλήματα θα φέρονται σε τορπιλοσωλήνα, εντός γεμιστήρα.

Εκτός από κάποιες δοκιμές από το βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό και το Ναυτικό του Ισραήλ του κατευθυνόμενου πυραύλου μικρής εμβέλειας Blowpipe τη δεκαετία του 1970, το σύστημα IDAS είναι ο πρώτος πύραυλος στον κόσμο που δίνει στα υποβρύχια τη δυνατότητα να εμπλακούν σε αεροπορικές απειλές εν καταδύσει. Είναι το πρώτο βλήμα που εκτοξεύεται απευθείας από τορπιλοσωλήνα και δεν αναδύεται σε κάψουλα.

Η Ελλάδα δεν συνεισέφερε απλά μέσω της ιδιωτικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα IRIS-T κατά 18%, σχεδιάζοντας τον κώνο μάχης, αλλά επιπλέον έχει προμηθευτεί 350 IRIS-T για να εξοπλίσει τα μαχητικά F-16 Block 50 και 52+. Το κόστος κάθε βλήματος είναι περίπου 350.000 ευρώ. Θα ήταν άτοπο να μην σκεφτούν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις την σκοπιμότητα αγοράς συστημάτων IRIS-T SLM ή SLS για αντιαεροπορική και αντιπυραυλική προστασία. Ειδικά όταν τα εν ενεργεία σήμερα αντιαεροπορικά συστήματα μικρού και μέσου βεληνεκούς σοβιετικής κατασκευής είτε πλέον γερνάνε επικίνδυνα (OSA), ή κινδυνεύουν να παροπλιστούν, λόγω έλλειψης συντήρησης και ανταλλακτικών (TOR- M1) μετά την επιδείνωση των ελληνορωσικών σχέσεων.

Αν τα IRIS-T SL ήταν άμεσα διαθέσιμα θα μπορούσαμε να έρθουμε σε κάποια συμφωνία ανταλλαγής (όπως θα γίνει η ανταλλαγή των σοβιετικών ΒΜΡ-1 με γερμανικά Marder), αλλά δυστυχώς είναι ακόμη σε στάδιο παραγωγής και δεν υπάρχει διαθέσιμο στοκ. Αυτό γεννά ερωτηματικά για το πότε οι ουκρανικές δυνάμεις θα παραλάβουν αυτά τα συστήματα. Παρόλα αυτά, το εν λόγω αντιαεροπορικό-αντιπυραυλικό σύστημα πρέπει να αξιολογηθεί ως μελλοντική επιλογή. Ειδικά όταν υπάρχει δυνατότητα συμπαραγωγής τους από την εγχώρια βιομηχανία. Το ίδιο ισχύει και για το σύστημα IDAS για την προστασία υποβρυχίων.