Κοινοβουλευτική “ζωοπανήγυρις” στα Σκόπια

[Επαναφέρουμε άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 8 Οκτωβρίου και το οποίο κατέγραφε το παιχνίδι της αποστασίας που άρχισε αμέσως μετά το δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ].

Κορυφώνεται η επιχείρηση εύρεσης του αριθμού αποστατών βουλευτών από την αξιωματική αντιπολίτευση στα Σκόπια, ώστε ο Ζάεφ να αποκτήσει την αναγκαία ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (80 στους 120) για να προχωρήσει στη συνταγματική αναθεώρηση. Όπως εκτίμησε και ο ίδιος το τοπίο θα ξεκαθαρίσει σύντομα, οπότε και θα φανεί εάν θα αρχίσει η σχετική διαδικασία ή θα προκηρυχθούν εκλογές για το τέλος Νοεμβρίου.

Το VMRO έχει προτείνει σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης διάρκειας 100 ημερών και διορισμό γενικού εισαγγελέα κοινής αποδοχής, ο οποίος να προεδρεύσει ειδικής εξεταστικής επιτροπής με αποστολή τη διερεύνηση των καταγγελιών της αντιπολίτευσης για παραβίαση των κανόνων πριν και κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Ζάεφ απέρριψε την πρόταση. Μπορεί να έχασε πολιτικά τη μάχη του δημοψηφίσματος, αλλά δεν έχει ακόμα χάσει τον πόλεμο. Το επόμενο στοίχημά του είναι να εξασφαλίσει τις αναγκαίες 80 βουλευτικές ψήφους.

Παρά το γεγονός πως η Δύση εξάντλησε όλα τα μέσα για να χειραγωγήσει τους Σλαβομακεδόνες ψηφοφόρους απέτυχε. Επιβεβαιώθηκε για μία ακόμα φορά ότι οι ωμές και κραυγαλέες παρεμβάσεις της φέρνουν συνήθως το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, με την έννοια ότι προκαλούν μία αρνητική παλινδρόμηση στο εκλογικό σώμα που τις υφίσταται. Τα παραδείγματα είναι πολλά, αλλά η αλαζονεία της δεν επιτρέπει στη Δύση να διδαχθεί από τα λάθη της.

Μπορεί, λοιπόν, η Δύση να απέτυχε στο μεγάλο γήπεδο του εκλογικού σώματος, αλλά τώρα πλέον το παιχνίδι έχει μεταφερθεί στο μικρό γήπεδο του Κοινοβουλίου. Στόχος η χειραγώγηση όσων βουλευτών της αντιπολίτευσης έχει ανάγκη ο Ζάεφ. Πριν το δημοψήφισμα, πηγές στα Σκόπια επέμεναν σχεδόν ότι τους είχε εξασφαλίσει. Ας σημειωθεί ότι αρκετοί πρώην υπουργοί και βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι υπόδικοι και κάποιοι εξ αυτών έχουν καταδίκες.

Πιο δύσκολη η αποστασία μετά το δημοψήφισμα

Ειδικά σ’ αυτούς τους αδύναμους κρίκους ασκούνται εκβιασμοί και δίνονται υποσχέσεις ότι θα απαλλαγούν και θα ανταμειφθούν εάν υπερψηφίσουν τη συνταγματική αναθεώρηση. Είναι, άλλωστε, κοινό μυστικό ότι στους κόλπους του VMRO υπάρχει μία μειονοτική τάση, η οποία υποστήριζε τη συμμετοχή στο δημοψήφισμα. Ο βουλευτής και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του κόμματος Μπογκντάνοφ, μάλιστα, εμμέσως προανήγγειλε ότι δεν θα πειθαρχήσει στη γραμμή του κόμματός του: «Η διαδικασία για τη Συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να ολοκληρωθεί στο Κοινοβούλιο. Οι βουλευτές πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη τους».

Είναι δεδομένο πως αυτές τις ημέρες, Δυτικοί αξιωματούχοι δεν θα περιορισθούν στις δηλώσεις-προτροπές, που έχουν ήδη κάνει. Θα εξαντλήσουν όλα τα μέσα για να προκαλέσουν αποστασία στους κόλπους του VMRO. Το εάν θα τα καταφέρουν μένει να αποδειχθεί. Οι πιθανότητες, πάντως, είναι υπέρ τους. Το διακύβευμα, άλλωστε, δεν είναι η διευθέτηση της διένεξης με την Ελλάδα για το όνομα, αλλά η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου η περαιτέρω συρρίκνωση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια. Είναι ενδεικτικό πως η Μόσχα κατήγγειλε τις δυτικές παρεμβάσεις και ανακοίνωσε πως θα φέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η αποστασία, πάντως, έχει καταστεί πιο δυσχερής μετά την ανταπόκριση που βρήκε το μποϋκοτάζ, η οποία στο πολιτικό επίπεδο συσπειρώνει την παράταξη του VMRO. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει τίποτα. Η Δύση δεν έχει καθόλου παραιτηθεί. Η Ουάσιγκτον, η ΕΕ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ και οι κυβερνήσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών υποκρίνονται πως δεν βλέπουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο, ανερυθρίαστα χαιρετίζουν τη συντριπτική επικράτηση του ΝΑΙ και πιέζουν το VMRO να ψηφίσει τη συνταγματική αναθεώρηση.

Το ενεργό εκλογικό σώμα

Με βάση τα επίσημα στοιχεία, στις κάλπες προσήλθε το 36,9% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους (666.743 ψηφοφόροι) και από αυτούς το 91,4% ψήφισε ΝΑΙ, δηλαδή περίπου 33,5% ή 609.813 ψηφοφόροι. Είναι αληθές πως υπάρχει σημαντική απόκλιση ανάμεσα στους εγγεγραμμένους και στο ενεργό εκλογικό σώμα. Πρώτον, επειδή για λόγους που έχουν να κάνουν και με τις εθνοτικές ισορροπίες, οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν εδώ και πολλά χρόνια εκκαθαρισθεί. Δεύτερον, επειδή περίπου 330.000 έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό και μόνο λίγοι από αυτούς ψήφισαν στα προξενεία της ΠΓΔΜ.

Για να προσεγγίσουμε το μέγεθος του ενεργού εκλογικού σώματος, μπορούμε να λάβουμε υπόψη δύο στοιχεία: Πρώτον, ότι στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές ψήφισαν περίπου 1.191.000 πολίτες. Δεύτερον, ότι σε ένα δημοψήφισμα για ζωτικής σημασίας εθνικό ζήτημα, η συνήθης στις βουλευτικές εκλογές αποχή θα ήταν μικρότερη. Με βάση τα παραπάνω δεν θα πέσουμε πολύ έξω εάν μετριοπαθώς υπολογίσουμε ότι το ενεργό εκλογικό σώμα αποτελείται τουλάχιστον από 1.300.000 ψηφοφόρους. Πάντα μιλώντας με πολιτικούς κι όχι θεσμικούς όρους, το ΝΑΙ δεν φαίνεται να υπερέβη το 50%.

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε δεσμευθεί πως εάν το δημοψήφισμα ήταν έγκυρο και επικρατούσε το ΝΑΙ, το κόμμα του θα υπάκουε στη λαϊκή βούληση και θα ψήφιζε. Τώρα έχει οχυρωθεί πίσω από τη συνταγματική διάταξη ότι για να είναι έγκυρο ένα δημοψήφισμα πρέπει η συμμετοχή να υπερβεί το 50% των εγγεγραμμένων, δηλαδή περίπου τις 900.000 ψηφοφόρους. Όπως προαναφέραμε η συμμετοχή ήταν μόλις 36,9% και γι’ αυτό το θεωρεί άκυρο.

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Ζάεφ ισχυρίζεται ότι επειδή το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό, δεν ισχύει το συνταγματικό όριο του 50% για να είναι έγκυρο. Το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό, επειδή η αναθεώρηση του Συντάγματος, την οποία προβλέπει ρητά η Συμφωνία των Πρεσπών μπορεί να γίνει από το Κοινοβούλιο με ενισχυμένη πλειοψηφία δύο τρίτων (80 από τους 120 βουλευτές).

Γιατί, λοιπόν, έγινε το δημοψήφισμα; Ο πρώτος λόγος ήταν επειδή και ο πρώην πρωθυπουργός Γκρουέφσκι και η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση (το κόμμα του Ζάεφ) είχαν εδώ και χρόνια δεσμευθεί πως εάν έφθαναν σε συμφωνία με την Ελλάδα για το όνομα, θα την έθεταν σε δημοψήφισμα. Ο δεύτερος λόγος ήταν επειδή ο Ζάεφ δεν διαθέτει στη Βουλή την αναγκαία ενισχυμένη πλειοψηφία των 80 εδρών. Ως εκ τούτου, προκήρυξε το δημοψήφισμα, ελπίζοντας πως θα το κερδίσει και πολιτικά θα εξαναγκάσει την αξιωματική αντιπολίτευση να συμπράξει στη συνταγματική αναθεώρηση.

Κλίμα διχασμού

Τα πράγματα, όμως, ήρθαν διαφορετικά και τώρα ο Ζάεφ, έχοντας πίσω του τη Δύση, ψάχνει για “πρόθυμους” στον χώρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, στο εσωτερικό της υπάρχει ένταση. Η κυρίαρχη πτέρυγα, που επιδιώκει να “σκοτώσει” τη Συμφωνία των Πρεσπών, για να αποτρέψει αποστασίες βουλευτών καλλιεργεί σχετικό κλίμα και ενεργοποιεί τον σκληρό πυρήνα της κομματικής βάσης. Προς το παρόν, είναι παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη. Σύμφωνα, πάντως, με πηγή στα Σκόπια, ο Ζάεφ έχει εξασφαλίσει τη συνεργασία κάποιων βουλευτών του VMRO, αλλά αυτοί θα εκδηλωθούν μόνο εάν τελικώς συγκεντρωθεί ο αναγκαίος αριθμός.

Το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει τις επόμενες ημέρες. Εάν δεν προκύψει η ενισχυμένη πλειοψηφία των 80 εδρών, θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές. Για τον Ζάεφ είναι μονόδρομος από πολιτικής απόψεως, αλλά δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα. Το μέτωπο του ΝΑΙ (βασικά η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση και τα αλβανικά κόμματα) είναι απίθανο να εξασφαλίσει στη νέα Βουλή την ενισχυμένη πλειοψηφία των 80 εδρών, εκτός κι αν κατέβαιναν από κοινού για να έχουν μία ελπίδα.

Σε περίπτωση επιτυχούς αποστασίας το ήδη υφιστάμενο κλίμα διχασμού θα παροξυνθεί, οδηγώντας τη γειτονική χώρα σε πολλαπλή κρίση. Υπενθυμίζουμε ότι ενώ σύσσωμο το αλβανικό στοιχείο ψήφισε ΝΑΙ, οι δύο στους τρεις Σλαβομακεδόνες μποϋκοτάρισαν το δημοψήφισμα. Το γεγονός αυτό προσδίδει στον διχασμό που προκαλεί η Συμφωνία των Πρεσπών και μία εθνοτική διάσταση, η οποία εκ των πραγμάτων τροφοδοτεί την υποφώσκουσα αντίθεση των δύο σύνοικων στοιχείων.

Οι Σλαβομακεδόνες νοιώθουν ότι για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα του κράτους τους, αποφασιστικό ρόλο παίζουν οι Αλβανοί, οι οποίοι κατά κανόνα εμπνέονται από τα δικά τους εθνικιστικά ιδεώδη κι όχι από τον Μακεδονισμό. Με άλλα λόγια, εκ των πραγμάτων επανέρχονται στην επιφάνεια οι αποκλίνουσες εθνικές επιδιώξεις, γεγονός που ενδέχεται να τροφοδοτήσει μία αποσταθεροποιητική δυναμική.