Διαμαντής Φλωράκης, στα επέκεινα της υπαρξιακής αναρχίας

Ένας μεγάλος της εκτός mainstream ελληνικής λογοτεχνίας, ο υπαρξιστής συγγραφέας του φανταστικού Διαμαντής Φλωράκης, άφησε πίσω του περισσότερα από είκοσι βιβλία και μια μοναχική πορεία και πέρασε στις 16.30΄ της 10 ης Ιουλίου του 2018 στα «επέκεινα», εξασφαλίζοντας – χάρις στην κόρη του Παυλίνα και την αγαπημένη του σύντροφο Φωτεινή- την καύση της σωρού του στη Βουλγαρία και την εναπόθεση της τέφρας του στον Άγιο Χαράλαμπο στου Γκύζη, όπου μεγάλωσε.

Γεννημένος το 1935, ο Φλωράκης ήταν στη ζωή, στη σκέψη και στη γραφή ένας ακραίος ανθρωπιστής που είχε, ήδη από την δεκαετία του ’60, υπερβεί τη λογική της ηθικής και αναζητούσε στις ιστορίες του την ουσιαστική ανθρωπιά στις εσχατολογικές καταστάσεις που επιφυλάσσει η ζωή. Η «Υπαρξιακή Αναρχία» που σημάδεψε το έργο του, ήταν ο αγώνας για την «διόρθωση των ηθικών κακοτεχνιών της όποιας Πρώτης Δημιουργού Αιτίας» μέσα από την στόχευση στο «πραγματικό Αίτιο των ανθρώπινων δεινών και όχι στα Αιτιατά του αινιγματικού, αιματηρού, όλο πόνο και δάκρυα κόσμου μας».

Η «Υπαρξιακή Αναρχία», έλεγε, «θα μπορούσε ακόμη να είναι μια πρόταση για μια θρησκεία της Γης όπου είναι ο Άνθρωπος και η έμβια Ύλη είναι ο εσταυρωμένος» Ήρθα σε επαφή με το έργο του Διαμαντή Φλωράκη νεαρός στα μέσα της δεκαετίας του ’70 όταν είχα πέσει με τα μούτρα στην επιστημονική φαντασία. Τα «Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου», η
«Εισβολή στο αύριο», η «Θέα από τα χτισμένα παράθυρα» με έκαναν να τον αγαπήσω και να δω και τις μεγάλες διαφορές που είχε στις ιστορίες του από πολλούς ξένους συγγραφείς. Είχαμε τότε και μια σύντομη επικοινωνία μέσω αλληλογραφίας.

Αν και το έργο του ήταν τοποθετημένο στο μέλλον και σε εξελιγμένες ή δυστοπικές κοινωνίες, δεν ανήκε τόσο στην επιστημονική φαντασία, όσο στη λογοτεχνία του φανταστικού. Εκείνη την περίοδο ανακάλυψα δυο προγενέστερες καταπληκτικές νουβέλες του Διαμαντή Φλωράκη, τις οποίες θεωρώ ανυπέρβλητες, «Το ναρκοπέδιο» και την «Έκρηξη» που πιστεύω ότι θα ζήλευαν ο Σαρτρ και ο Μπόρχες και οι οποίες καταπιάνονταν με ακραία υπαρξιακά ζητήματα.

Το 1997 με την έκδοση από τον Οδυσσέα Χατζόπουλο στον ΚΑΚΤΟ της ογκώδους εκαλογίας του «ΑΝΑΡΧΙΑ – Δέκα μυθιστορίες υπαρξιακής αναρχίας», γίνεται ευρύτερα γνωστός. Ο 960 σελίδων τόμος περιελάμβανε επιπλέον τα εξής: «Στα ίχνη του Ανύπαρκτου», «Η νοσταλγία του Τίποτα», «Ο Καιάδας», «Η έσχατη αναρχία», «Ο εχθρός» και «Το σύνδρομο του Χάους». Είναι η εποχή που ο Βασίλης Βασιλικός τον παρουσιάζει στην τηλεοπτική εκπομπή του.

Ευαγγελιστής μιας ατόφιας αγάπης

Η επαφή μας αποκαταστάθηκε το 2014 μέσω facebook και τον συνάντησα για πρώτη φορά σε μια τιμητική εκδήλωση για το έργο του στο βιβλιοπωλείο ARS. Ήταν μια ηλεκτρική επαφή, όπου είχα την ευκαιρία να σφίξω το χέρι του 77χρονου τότε Φλωράκη, να ακούσω την στεντόρεια φωνή του και να αντικρίσω το νηφάλιο και ισχυρό βλέμμα ενός μεγάλου «κυνηγού του απόλυτου» μέσα στα κοβάλτινα μάτια του. Ένα χρόνο μετά θα μου κάνει την τιμή να παρουσιάσω μαζί με άλλους φίλους του «Το 15χρονο Ηλεκτρονικό Ημερολόγιο ενός συγγραφέα (1999-2014)».

Είχα τότε επισημάνει για τον Φλωράκη πως πάντα ξεκαθάριζε ότι «δεν ξέρει αν υπάρχει Δημιουργός» και ότι λίγο τον ενδιέφερε. Θεωρούσε όμως λιγότερο παράλογη την πιθανότητα να υπάρχει, από το ενδεχόμενο της αυτοπραγμάτωσης της ύλης. Έλεγε ότι «ο μόνος τρόπος να δώσει κανείς αξία στην έρημο της ζωής είναι η Αγάπη» και μόνο γι΄ αυτή ενδιαφερόταν. «Μια αγάπη υλική, όχι μεταφυσική. Μια αγάπη επαναστατική, σχεδόν πολιτική. Μια αγάπη που μπορεί να στηρίξει τον άνθρωπο απέναντι στις ύποπτες προθέσεις του κατασκευαστή του κόσμου».

Ο Διαμαντής Φλωράκης αντιπαρατάσσει στον οδυνηρό παραλογισμό της άσπλαχνης δημιουργίας την αγάπη, ως υπέρβαση του θανάτου. Ο Φλωράκης είναι ένας μοντέρνος ευαγγελιστής της αγάπης, ο οποίος επέλεξε το πεδίο του φανταστικού για να βοηθήσει τους αναγνώστες του να αντέξουν τα εσχατολογικά ερωτήματα που ταλανίζουν τους ήρωές του.

Ο Φλωράκης θα ιδρύσει δικό του εκδοτικό οίκο, τον «ΑΙ 549833» και θα λανσάρει στα βιβλία του πέρα από την έντυπη μορφή και σε e-book, και κυρίως με το σύστημα «διάβασε πριν αγοράσεις» σε μορφή Pdf και στη συνέχεια, αν ο αναγνώστης ήθελε να έχει το βιβλίο σε έντυπη μορφή, μπορούσε να το αγοράσει.

Στροφή στην αστυνομική λογοτεχνία

Το 1995 εγκαταλείπει την επιστημονική φαντασία, όχι όμως το υπερβατικό και το φαντασιακό και εγκαινιάζει μια «άλλη» αστυνομική λογοτεχνία με το «Πέρα από την Έρημο του Μίσους» μια συγκλονιστική ιστορία ενός τρομοκράτη, το 1996 με το μαγικό «Ο άνθρωπος που δεν χρειαζότανε Κανέναν» και θα ακολουθήσουν «Τα Γονίδια της Αγιότητας» το 2001, «Η Εντροπία των Δακρύων και οι Βελούδινοι Τρομοκράτες» το 2003 και «Η Όαση μιας Φράσης» το 2004.

Στην αστυνομική αυτή σειρά που διαδραματίζεται στον ελληνικό χώρο με κεντρικό ήρωα ένα Έλληνα αστυνομικό επιθερωρητή, ο συγγραφέας διερευνά τα ψυχικά κίνητρα των τρομοκρατών και φέρνει τους ήρωές του απέναντι σε εσχατολογικά διλήμματα για να δοκιμάσει την ανθρωπιά τους σε ακραίες καταστάσεις. Δημιουργείται έτσι ένα νέο κοινό που τον ακολουθεί και τα βιβλία αυτά θα κάνουν αρκετές έντυπες εκδόσεις.

Με τα έργα της αστυνομικής σειράς, στην ουσία ο Φλωράκης επιστρέφει στα θεμελιώδη υπαρξιακά ζητήματα που έθεσε με τα πρώτα του έργα, όπως « Οι απίθανοι» (1963), «Το Ναρκοπέδιο» και η «Έκρηξη» που προαναφέραμε, το θεατρικό «Το Πραξικόπημα» (1972) κ.ά. Ο Διαμαντής Φλωράκης αναγνωρίζεται ως ο κορυφαίος της λογοτεχνίας της ελληνικής επιστημονικής φαντασίας, αλλά δυστυχώς μέχρι τώρα η κυρίαρχη εκδοτική και κριτική βιομηχανία δεν μπόρεσε να σπάσει το κέλυφος του φανταστικού του κόσμου και να ανακαλύψει την ουσία της σκέψης και της γραφής του.

Ο cult Φλωράκης που μεταφράστηκε στα αγγλικά, ανθολογείται και μπαίνει στα λεξικά, είναι συγγραφέας της επιστημονικής φαντασίας όσο είναι και ο Μισέλ Ουελμπέκ. Ήταν μάλλον συγγραφέας του υπερβατικού ή μάλλον καλύτερα του υπαρξισμού. Η γραφή του απλή, μινιμαλιστική. Οι λέξεις του επικίνδυνα δυνατές έτσι όπως τις παρατάσσει. Τα νοήματά του δυνατά, σαν γροθιά στο στομάχι. Η πλοκή του κινηματογραφική, αγχωτική, ενίοτε αστυνομική.

Σήμερα, είμαι πεπεισμένος ότι ο Διαμαντής Φλωράκης –αν και δεν υπήρξε ποτέ σπουδαίος τεχνίτης του λόγου- ανήκει στη βαθυστόχαστη λογοτεχνία, αν όχι στην ποίηση που μάλλον είναι η ανώτερη μορφή της φιλοσοφίας. «Ο άλλος άνθρωπος είναι το μέσον για την υλοποίηση της ανάγκης σου για δύναμη, κυριαρχία, ηδονή ή είναι εχθρός σου», προκαλούσε κοιτώντας σε βαθιά. «Η συγγνώμη είναι ανώτερη από το δίκιο» μου είχε πει σε μια συνομιλία μας το 2017.

---

Πληροφορίες:
Website: http://diamflorakis5.blogspot.com/
Blog: http://diamflorakis4.blogspot.gr/