ΕΣΠΟ και ΕΕΕ – Η δράση των δοσίλογων από τα αρχεία της εποχής

Τον Μάιο του 1943 συντάχθηκε στην Αθήνα ένας (σχεδόν) πλήρης κατάλογος όλων των δρώντων στην χώρα, εθνικών. αλλά και των προδοτικών οργανώσεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο εν λόγω κατάλογος, όσον αφορά τις συνεργαζόμενες με τους κατακτητές οργανώσεις καθώς και την αυτονομιστική κίνηση του “βλαχικού πριγκιπάτου” στη Θεσσαλία. Η έκθεση (παραθέτονται τα πρωτότυπα αρχεία) ξεκινά με την διαβόητη ΕΣΠΟ (Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις):

«Η ΕΣΠΟ είναι οργάνωσις φασιστική. Εστρατολόγησε τους αισχροτέρους και επικινδυνοδεστέρους χαφιέδες προς αντιμετώπισιν των λαϊκών εξεγέρσεων. Ασχολούνται με την προδοσίαν κομμουνιστών κυρίως. Επίσης, ανέλαβον αντιεβραϊκόν αγώνα. Κατά τον Σεπτέμβριον ομάς εκ τριάκοντα οπλισμένων με γκλόπς επετέθησαν εις την συναγωγήν των Αθηνών ζητούντες οικονομικήν ενίσχυσιν της οργανώσεως. Άμα δε έλαβον αρνητικήν απάντησιν επέπεσαν και κατεκερμάτησαν τα πάντα.

Η ΕΣΠΟ τελεί υπό την αρχηγίαν του Σπύρου ΣΤΕΡΟΔΗΜΑ εκ μέρους δε της Γερμανικής Πρεσβείας ο κ. ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ ανταποκριτής της Αιγυπτιακής εφημερίδος. Η οργάνωσις χρηματοδοτείται από τον Γκοτζαμάνην και την Γκεστάπο. ΄Ελαβε ως πρώτην δόσι 2 εκατομμύρια. Βασική αρχή και ιδανικός σκοπός στο καταχθόνιο πρόγραμμά της Νέας Τάξεως είναι η ψυχική και πνευματική κατάκτησις των υποδούλων λαών.

Ευρίσκεται καμουφλαρισμένη από αθώα προσχήματα και εξωραϊσμένη με δελεαστικά θέλγητρα που παρασέρνουν τους αφελείς νέους: Διακηρύττουν ότι: Σκοπός είναι: η μεθοδική αληθινή εξύψωσις της ιδέας της πατρίδος, Θρησκείας και οικογενείας μέσα εις το πλαίσιον του Σοσιαλισμού και της Νέας Τάξεως. Πιστεύουν συνειδητά εις την εθνικοσοσιαλιστικήν ιδέα. Η “ΕΣΠΟ” προς ολοκλήρωσιν της δράσεώς της προέβη εις την ίδρυσιν “Διευθύνσεως Πρωτοπόρων Νέων”».

Η έκθεση για την ΕΣΠΟ

Η έκθεση συνεχίζει για την προδοτική οργάνωση: «Ευρίσκεται υπό την προστατευτικήν σκέπην του (κατοχικού) Υπουργείου Παιδείας με σκοπούς και επιδιώξεις να μυηθούν εις τα νεώτερα ιδανικά οι νέοι και νέες μέσα στα πλαίσια του Σοσιαλισμού και Πατριωτισμού. Το “νέο κράτος”, εξουσία και αστυνομία έρχονται εις ενίσχυσιν του “Εθνικοσωτηρίου” αυτού έργου. Είς την οδόν Δήμητρος αριθ. 11 ευρίσκεται το Παράρτημα της οργανώσεως Καλλιθέας. Ιδιαίτερος Γραμματεύς της οργανώσεως είναι ο δικηγόρος ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ. Τμηματάρχης του οργανωτικού ο Μηχανικός ΑΡΝΑΚΗΣ και του οκονομικού ο υπάλληλος της Τραπέζης Ελλάδος ΑΝΝΙΝΟΣ. Οι Γερμανοί κατακτηταί θα δώσουν στολάς και παπούτσια. Κάθε νέο μέλος πρέπει να έχη πιστοποιητικό της Ασφαλείας. προσπαθούν δε να κάμουν και Τάγματα εφόδου.

Η εισδοχή εις ταύτην γίνεται βάσει αιτήσεως ήτις αποστέλλεται εις Γκεσταπό και αφού ελεγχθή ότι το προςπρόσληψιν μέλος είναι Γερμανόφιλον αποστέλλεται η αίτησις, εις τα γραφεία της ΕΣΠΟ και διά καταβολής 180 δρχ. γίνεταί τις μέλος αφ’ ού προηγουμένως παρακολουθήσει ωρισμένας διαλέξεις. Η εκδιδομένη ταυτότης είναι γεγραμμένη εις την Ελληνικήν και Ιταλικήν και θεωρείται από Έλληνα και Γερμανόν αξ/κόν. Διά της ταυτότητος ταύτης παρέχεται πλήρης ελευθερία κινήσεως εις τράμ, σιδηροδρόμους δωρεάν.

Είς την ΕΣΠΟ καταλέγονται ο Στρατηγός ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΣ του Πεζικού, ο αντ/ρχης Κουρκουλάκος, αι θυγατέρες του Στρατηγού Μπάκου, ο Γιώργος Μερκούρης και μέλη εκ των παλαιών οργανώσεων του Γιάνναρου. Τα γραφεία ευρίσκονται επί της οδού Πατησίων και ανετινάχθησαν κατά Σεπτέμβριον 1942. Η σφραγίς της έχει Ελληνικήν σημαίαν και αγκυλωτόν σταυρόν».

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΕΛΛΑΔΟΣ

«Ιδρύθη ως Γερμανόφιλον και κατέληξαν εις Ιταλόφιλον διά τούτο δε ήλλαξε τον αγκυλωτόν Σταυρόν με τον Σταυρόν του Καποδίστρια, φέρει ως έμβλημα “Πίστις εις τα Εθνικά Ιδανικά”. Αρχηγός είναι ο Γεωργιος Ριζόπουλος γνωστός κύναιδος εν Αθήναις, ούτος ήτο πράκτωρ της Γερμανικής και νυν πράκτωρ του ΙΙου γραφείου της Στρατιάς ΤΖΕΛΟΖΟ.

Έλαβεν επισήμως αποστολήν υπό τον επιτετραμένον της Ιταλίας Γκιέζε να προβή εις οργάνωσιν πολιτικής κινήσεως εν Ελλάδι (ο μόνος λαβών τοιαύτην παρά των Ιταλών και κατέστησεν τούτο γνωστόν εις τον Τσολάκογλου ζητήσας και την παροχήν εις αυτόν Κυβερνητικής βοηθείας). Μετ’ αυτού συνεργάζεται και ο τέως αρχηγός της Βασιλικής νεολαίας και τέως Νομάρχης Λαμίας αντιπλοίαρχος Γιγάντες. Ο Ριζόπουλος διαμένει εις την οδόν Θάσου 3, έχει δε αναλάβη επί χρήμασι την αποφυλάκισιν του πλωτάρχου Βερνίκου».

ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΛΕΓΕΩΝ

«Η ίδρυσις της Ρουμανικής Λεγεώνος εν Ελλάδι εγένετο από τας αρχάς της κατοχής παρά των Ιταλικών στρατευμάτων. Μετά την είσοδον των Ιταλών η μεγαλητέρα μερίς των Ρουμανοβλάχων ετάχθη αναφανδόν υπέρ αυτών. Είς την περιφέρειαν Λαρίσσης και βορειότερον καθώς και εις την περιοχήν του Νομού Τρικκάλων, ιδίως προς τα μέρη της Πίνδου, εις τας περισσοτέρας πόλεις και χωρία αντεκαθεστάθησαν αμέσως πολλά μέλη από τα κοινοτικά συμβούλια δι’ ανθρώπων της Ρουμανικής Λεγεώνος.

Είς τας πόλεις και τα χωρία των περιφερειών Λαρίσσης, Τυρνάβου και Ελασσώνος, πλην της Λαρίσσης, ο αρχηγός της Λεγεώνος, ονόματι ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, αντεκατέστησε τους κοινοτάρχας με ανθρώπους της Λεγεώνος με απολυταρχικά δικαιώματα. Είς κάθε χωρίον διωρίσθησαν, εκ μέρους του Διαμάντη και των κοινοταρχών, μέλη της οργανώσεως, με αστυνομικά καθήκοντα, έχοντα το δικαίωμα ερεύνης προς ανεύρεσιν οπλισμού, να ξυλοκοπούν και να φυλακίζουν καθότι εις την περιοχήν Θασσαλίας υπάρχει μεγάλη ποσότης οπλισμού. Διά τους ανήκοντας εις την αργάνωσιν ταύτην ουδείς νόμος και περιορισμός της Κυβερνήσεως Τσολάκογλον ισχύει. Συνεργάται της οργανώσεως είναι οι:

• ΜΑΤΟΥΣΗΣ Δικηγόρος Λαρίσσης
• ΤΑΧΟΣ Ιατρός Λαρίσσης
• ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Δικηγόρος
• ΦΡΑΓΓΟΥ Ιατρός Ελασσώνος
• ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ Κτηματίας Τυρνάβου
• ΜΠΑΡΔΑΣ Κτηματίας Τρικκάλων 
• ΚΟΤΣΟΣ πρώην Νομάρχης Χαλκίδος.
• Εν Καρδίτση ο Καθηγητής ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Κατά της οργανώσεως αντέδρασε η εν Αθήναις οργάνωσις των Θεσσαλών υπό τας οδηγίας του πολιτευομένου Καλαμπάκας ΜΙΧΑΛΗ και του Εμπόρου Παυσανία ΛΕΒΕΝΤΗ. Επέτυχε σχεδόν να την διαλύση διότι επετεύχθη, διά καταλλήλων ενεργειών της, η ανάκλησις του Διαμάντη υπό της Ρουμανικής Κυβερνήσεως και η εγκατάστασις εν Τρικκάλοις ως Νομάρχου του πρώην αξιωματικού ΣΑΡΑΝΤΗ. Ήδη η οργάνωσις είναι νεκροφανής, διότι εδολοφονήθησαν παρά των ημετέρων 2-3 μέλη των Λεγεωναρίων».

ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΟΣ

«Τελεί υπό την ηγεσίαν του Γιώργου Μερκούρη, Σπύρου Καλύβα και Διάκαρη, επιζητούν την “εκκαθάρισιν των Συνδικαλιστικών και Κοινωνικών οργανισμών από την σπείρα των Αγγλοεβραϊκών πρακτόρων… εκγερμανισμός του Λαού”. Βασική αρχή και ιδανικός σκοπός στο πρόγραμμα της νέας τάξεως η Ψυχική και Πνευματική υποδούλωσις των Λαών».

Η έκθεση παραθέτει την “ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ”: «Κατά πληροφορίας ο επιλαρχ. Ανδρ. Κονδάκης μετά των Στρατηγών Παπαφλέσα και Ναυτομιχάλη, του χημικού μηχανικού Περσάκη και των εφοπλιστών Βερνίκιον και Θεόδωρον κινούνται προς συγκρότησιν καθ’ υπόδειξιν της Ιταλ. υπηρεσίας Γενικής Συν/δίας Παλαιών και Νέων Πολεμιστών εις ην θα συγχωνευθούν αι οργανώσεις αναπήρων αξιω/κών και οπλιτών παλαιών και νέων και όλαι αι παρεμφερείς τοιαύται. Η οργάνωσις αυτή θα έχει ως έργον την πρόληψιν ανταρσιών απεργιών, σαμποτάζ κ.λ.π. θέλει δε χρηματοδοτείται υπό της Ιταλικής Πρεσβείας».

Επιπλέον, παραθέτει στοιχεία για το παράρτημα του “Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος” στην Θεσσαλονίκη: «Αρχηγός του είναι ο ΣΠΥΡΙΔΗΣ, δικολάβος εκ Σερρών, είναι απευθείας πράκτωρ του ΙΙου Γραφείου της Άρμε Όμπερ Κομάντο (Βασιλίσης Σοφίας 189) – Ούτος ασχολείται διά πρακτόρων του με την προδοσίαν Εθνικώς και κυρίως Κουμμουνιστικώς δρόντων, των οποίων οι συγγενείς δι’ ετέρων πρακτόρων απομιζόνται υπ’ αυτού διά να απελευθερώση τους Κρατουμένους. Συνεργάται επί της υποθέσεως αυτής είναι:

• Ο Αρχ/κας των Φυλακών Στρατοπέδου Παύλου Μελλά, Γιαλτάς
• Ο Ανθ/στής της Χωρ/κής, ο επί κεφαλής της Φρουράς.
• Έτερα μέλη της οργανώσεως του είναι:
• Γιαρτζούγλου, Φοιτητής Νομικής, πρόσφυξ εκ Δράμας
• Γιακόπουλος, Δικηγόρος
• Παυλίδης, Δημοδιδάσκαλος Σχολής Ζαχαριάδου
• Παζιώτης, Επιθεωρητής Κοινωνικής Προνοίας της Γενικής Δ/σεως Μακεδονίας.

Τα γραφεία του κόμματος ευρίσκονται εις το ξενοδοχείον Άτλας.-Μέλη σοβαρά είναι περίπου 15».

ΕΕΕ – ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΑΣ

«Αναδιοργανώθη υπό του Συντ/ρχου Μηχ/κού Γρηγοράκη και των Αντισυν/ρχου Μηχ/κού Γεώργιου Πούλου και του Δικηγόρου Γούλα. Εν τούτοις λόγω προδοσίας κατ’ αυτών υπό της Κυβερνήσεως Τσολάκογλου διότι αρχικώς τα τρία Ε (ΕΕΕ) οργανώθησαν υπό του Γονατά, δεν επετράπη η ευρυτέρα ανάπτυξις των ίνα μη καταστούν όργανα της Αγγλικής κατασκοπείας της οποίας νυν τοιούτος εθεωρείτο ο Γονατάς.

Διά τούτο με μίαν αφανή κίνησιν, τη ανοχή των Γερμανών, εργάζονται ως πράκτορες τούτων ιδίως ο Πούλος αναλαβών την παρακολούθησιν των Αξιω/κών και των Δημοσίων υπηρεσιών. Επειδή με την κήρυξιν του πολέμου κατά της Ρωσίας επρόδοσαν τριακοσίους κουμμουνιστάς το Μακεδονικών Γραφείον Κ.Κ.Ε. προέβη εις την δολοφονίαν ενός μέλους του και την ανατίναξιν της οικίας του Πούλου».

ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΚΟΤΖΑΜΑΝΗ

«Ο Κοτζαμάνης διά του γαμπρού του Γαρυφάλου κατοίκου Θεσσ/νίκης απεπειράθη να ιδρύση Εθνικοσοσιαλιστικόν Κόμμα. Προς τούτο προέβη εις αθροωτάτας τοποθετήσεις 1000 περίπου υπαλλήλων εκ Θεσσαλονίκης κυρίως, ως εφοριακών και αργομίσθων ους κατόπιν απεπειράθη να οργανώση ως Κόμμα.

Ούτω εις συγκέντρωσιν των οργανωθέντων τότε Γραφείων (Τσιμισκή1) και εν συγκεντρώσει αυτών, ο Γαρυφάλλου τους ετόνισεν ότι θα είναι τα στελέχη ενός νέου εθνικοσοσιαστικού κόμματος. Πλην όμως η απροθυμία και το σαμποτάρισμα τούτων εναυάγησαν την υπόθεσιν και παρά τας εξαιρετικάς προςτούτο καταβληθείσας προσπαθείας κατέστη αδύνατος η οργάνωσις, αποτυχούσας παντελώς έκτοτε».