Διαδηλώσεις και νέα όπλα από το Ιράν, λίγες ώρες πριν τις κυρώσεις

Με συλλαλητήρια για τη κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην  Τεχεράνη, το 1979, και δοκιμή νέων μαχητικών υποδέχονται οι Ιρανοί τις νέες κυρώσεις εναντίον της χώρας τους, που θέτει σε ισχύ από τα μεσάνυχτα ο Ντόναλντ Τραμπ. Την ίδια ώρα η ΕΕ προσπαθεί να προστατεύσει ευρωπαϊκές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ισλαμική Δημοκρατία,ενώ τα μέτρα τους παίρνουν το Πεκίνο και η Μόσχα.

Έξι μήνες μετά την αποχώρηση της Ουάσινγκτον από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και αφού προηγήθηκε τον Αύγουστο το πρώτο κύμα τιμωρητικών μέτρων εναντίον του, οι ΗΠΑ επαναφέρουν από την Δευτέρα όλες τις κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης. Στόχος η άσκηση της μέγιστης δυνατής πίεσης προκειμένου το Ιράν να εγκαταλείψει το πυρηνικό πρόγραμμά του.

Παρά τις αμφιβολίες που εκφράζονται για την αποτελεσματικότητα των αμερικανικών κυρώσεων ο Τραμπ επιμένει. Χαρακτηρίζοντας τις κυρώσεις ως τις πιο σκληρές που επιβλήθηκαν ποτέ στο «βάρβαρο», όπως το αποκαλεί, ιρανικό καθεστώς, εκφράζει την ελπίδα ότι τελικά η Τεχεράνη θα αποδεχθεί μία «πιο δίκαιη» συμφωνία. Δεν παραλείπει βεβαίως, λόγω και τον κρίσιμων ενδιάμεσων εκλογών που έχει την επόμενη ημέρα, να επιτίθεται στον προκάτοχό του Ομπάμα για την «φρικτή» συμφωνία που είχε υπογράψει.

Θα «ψωνίζετε» από αλλού

Το πακέτο των κυρώσεων που τίθεται σε ισχύ την Δευτέρα στοχεύει κυρίως τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου και τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές με την Τεχεράνη. Με βάση την απόφαση του Αμερικανού προέδρου ουσιαστικά θα απαγορεύεται η πρόσβαση στην αμερικανική αγορά σε όλες τις χώρες και τις επιχειρήσεις που θα εξακολουθήσουν να αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο ή να συναλλάσσονται με τις ιρανικές τράπεζες.

Αν και όλο το προηγούμενο διάστημα εκφράστηκαν από πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμούς ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια πετρελαίου και την αναμενόμενη αύξηση των τιμών, οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου θα υπερκαλύψει την ζήτηση. Παραλλήλως, σε μια απόπειρα μετριασμού των επιπτώσεων  οι Αμερικανοί θα επιτρέψουν σε οκτώ χώρες να συνεχίσουν να προμηθεύονται ιρανικό πετρέλαιο, καθώς κρίνουν ότι αυτό θα διευκολύνει τις υπόλοιπες να αλλάξουν προμηθευτή.

Μάλιστα, ο ειδικός εκπρόσωπος της Ουάσινγκτον για το Ιράν, Μπράιαν Χου, έδειξε και τον πιθανότερο αντικαταστάτη της Τεχεράνης, σημειώνοντας ότι η η Σαουδική Αραβία είναι «πολύ εξυπηρετική» σε ό,τι αφορά την κάλυψη της ζήτησης. Πρόσθεσε επίσης ότι το Ριάντ «απομόνωσε το πετρέλαιο» από άλλα τρέχοντα πολιτικά ζητήματα, τα οποία συνδέονται με τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη.

Οι επτά και η Τουρκία

Οι οκτώ χώρες που θα εξαιρεθούν από τις κυρώσεις εναντίον του ιρανικού πετρελαίου θα γνωστοποιηθούν επίσης την Δευτέρα. Μια πρώτη νύξη για το ποιες θα είναι αυτές έκανε ο ΜάΙΚ Πομπέο, αναφέροντας ότι πρόκειται για χώρες που αποδεδειγμένα κατέβαλαν «σημαντικές προσπάθειες να μειώσουν τις εισαγωγές τους». Ο ίδιος διευκρίνισε ότι στις εξαιρούμενες χώρες δεν περιλαμβάνεται κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ.

Η Τουρκία θεωρεί πάντως σίγουρο ότι είναι μία από τις οκτώ χώρες, όπως έχει δηλώσει προ ημερών ο υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντενμέζ, εκφράζοντας την ικανοποίησή του γι αυτό. Το Ιράν άλλωστε καλύπτει σχεδόν τις μισές πετρελαϊκές ανάγκες της Τουρκίας, ενώ οι εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών φτάνουν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η Άγκυρα μάλιστα έχει εκφράσει τη βούλησή της να αυξήσει τις συναλλαγές με την Τεχεράνη στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.

Άλλες πιθανές χώρες στις οποίες θα επιτραπεί η προσωρινή προμήθεια ιρανικού πετρελαίου είναι η Νότια Κορέα και η Ινδία, παρά την πρόσφατη αγορά των ρωσικών S-400. Εξαίρεση αναμένεται να λάβει πιθανότατα και η Κίνα, καθώς τις τελευταίες ημέρες Πεκίνο και Ουάσιγκτον έχουν έρθει πολύ κοντά στην διευθέτηση του μεταξύ τους εμπορικού πολέμου.

Διαδηλώσεις και μαχητικά

Στην Τεχεράνη πάντως, μία ημέρα πριν την επιβολή των κυρώσεων, χιλιάδες φοιτητές βγήκαν στους δρόμους για να τιμήσουν την επέτειο κατάληψης της αμερικανικής πρεσβείας, στις 4 Νοεμβρίου του 1979, αμέσως μετά την πτώση του Σάχη.

Φωνάζοντας συνθήματα, όπως «Θάνατος στην Αμερική» και καίγοντας αμερικανικές σημαίες και φωτογραφίες του Τραμπ, συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο που στέγαζε τότε την αμερικανική πρεσβεία. Το κτίριο μέσα στο οποίο κρατήθηκαν ως όμηροι, για 444 ημέρες, 52 Αμερικανοί διπλωμάτες.

Η συγκέντρωση μεταδόθηκε απευθείας από τα ιρανικά κρατικά ΜΜΕ, τα οποία έκαναν λόγο για εκατομμύρια διαδηλωτές που δήλωναν πίστη στον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν αγιατολάχ  αλί Χαμενεΐ. Παρών στο συλλαλητήριο ήταν και ο ανώτατος διοικητής των επίλεκτων Φρουρών της Επανάστασης, υποστράτηγος Μοχαμάντ Αλί Τζαφαρί, ο οποίος μιλώντας στους συγκεντρωμένους τους διαβεβαίωσε ότι το Ιράν θα νικήσει στον «ψυχολογικό πόλεμο» των ΗΠΑ.

Μία ημέρα νωρίτερα, ο υπουργός Άμυνας, Αμίρ Χαταμί, εγκαινίασε την παραγωγή του 100% ιρανικού σχεδιασμού μαχητικού αεροσκάφους Kowsar, τονίζοντας ότι σύντομα ο απαιτούμενος αριθμός αυτού του μοντέλου θα τεθεί στην υπηρεσία της Πολεμικής Αεροπορίας.

ΕΕ και Ισραήλ

Η ΕΕ επικρίνει από την πρώτη στιγμή την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν. Με αφορμή τις κυρώσεις, που τίθενται την Δευτέρα σε ισχύ, οι Βρυξέλλες, αλλά και μεμονωμένα η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία, εξέφρασαν την λύπη τους και διαβεβαίωσαν ότι «θα προστατεύσουν τους Ευρωπαίους οικονομικούς παράγοντες που έχουν νόμιμες εμπορικές συναλλαγές με το Ιράν».

Λονδίνο, Παρίσι και Βερολίνο έχουν συνυπογράψει με την Ρωσία και την Κίνα την συμφωνία του 2015 για το Ιράν και επιδιώκουν με κάθε τρόπο την διατήρηση διαύλων, ώστε να συνεχιστούν οι εμπορικές συναλλαγές με την Τεχεράνη. Μάλιστα οι υπουργοί Οικονομικών  των δύο χωρών σχεδιάζουν να συναντηθούν άμεσα για να προωθήσουν τον μηχανισμό που θα προστατεύει τις συναλλαγές με το Ιράν. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρίες ωστόσο, έχουν ήδη διακόψει την συνεργασία τους με την Τεχεράνη, προκειμένου να μην χάσουν την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.

Υπέρ των κυρώσεων τάχθηκε πάντως ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος χαρακτήρισε την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ «ιστορική». Για την ισραηλινή κυβέρνηση άλλωστε, το Ιράν αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό.