Ο ρόλος του Μακρυγιάννη στoν εμφύλιο της Επανάστασης

Ο Μακρυγιάννης υπήρξε ένας από τους ήρωες του 1821. Πολέμησε ηρωικά κατά των Τούρκων, αλλά ενεπλάκη και στις εμφύλιες διαμάχες που παρά λίγο να τελειώσουν πρόωρα την Επανάσταση του 1821. Μέσα σε ένα περιβάλλον καχυποψίας και δολοπλοκιών ο Μακρυγιάννης βρέθηκε αρχικά στο πλευρό της μερίδας του Κολοκοτρώνη.

Ερχόμενος όμως σε σύγκρουση με τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, τάχθηκε υπό τις διαταγές των αντιπάλων του και πολέμησε κατά της μερίδας του Κολοκοτρώνη στην Τριπολιτσά, την οποία οι κυβερνητικοί κατέλαβαν τον Μάρτιο του 1824. Ο Μακρυγιάννης ονομάστηκε αντιστράτηγος από τους κυβερνητικούς. Στο μεταξύ όμως η πολεμική κατάσταση άρχισε να πιέζει. Την ώρα που οι νικητές κυβερνητικοί του Κουντουριώτη εόρταζαν τα επινίκια, έφτασαν τα άσχημα νέα. Οι Τούρκοι είχαν καταστρέψει τα Ψαρά.

Σύντομα θα ακολουθούν ακόμα χειρότερα γεγονότα. Ο Μακρυγιάννης, πάντως, στάλθηκε από την κυβέρνηση στην Ύδρα, για να προστατεύσει το νησί από ενδεχόμενη τουρκική απόβαση. Σύντομα όμως ανακλήθηκε στο Άργος και μαζί με τον Παπαφλέσσα, ανέλαβε νέα εκστρατεία κατά των Κολοκοτρωναίων. Οι κυβερνητικοί νίκησαν και λεηλάτησαν περιοχές της Αρκαδίας και της Μεσσηνίας.

Ο Μακρυγιάννης υποστηρίζει, στα απομνημονεύματά του, πως δεν μπόρεσε να επιβάλει το κύρος του στους άτακτους άνδρες του, οι οποίοι προέβησαν στις λεηλασίες. Στα δε Καλύβια της Τριπολιτσάς άνδρες του Μακρυγιάννη σκότωσαν τον Πάνο Κολοκοτρώνη, τον γιο του Γέρου του Μοριά.

«Δώσε μας γνώση να σωθούμε»

Σε όλο το διάστημα της εμφύλιας σύγκρουσης, ο Μακρυγιάννης, αναφέρει, πως η κυβέρνηση Κουντουριώτη πλήρωνε αφειδώς τα ρουμελιώτικα σώματα, για να πολεμούν τους Πελοποννησίους. Τα χρήματα αυτά προέρχονταν από το διαβόητο αγγλικό δάνειο και αντί να χρησιμοποιηθούν για την ελευθερία της πατρίδας, ξοδεύτηκαν για την αντιμετώπιση των πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος.

Τον Νοέμβριο του 1824 ο Μακρυγιάννης στάλθηκε στην Αθήνα, ως απεσταλμένος της κυβέρνησης, για να πείσει τον Γκούρα και άλλους οπλαρχηγούς να έρθουν στην Πελοπόννησο να πολεμήσουν. Ο Μακρυγιάννης διορίστηκε φρούραρχος του Ναυπλίου και υπό την ιδιότητα αυτή έλαβε μέρος στις μάχες κατά των στρατιωτικών, στην περιοχή της Κορίνθου.

Οι κυβερνητικοί επικράτησαν και ο Γκούρας προχώρησε σε απίστευτες λεηλασίες. Την ίδια ώρα άλλες κυβερνητικές δυνάμεις, υπό τον Καραϊσκάκη, λεηλάτησαν την περιοχή του Αιγίου. Ο Μακρυγιάννης άρχισε τότε να καταλαβαίνει τη ζημιά που προκαλούσε η εμφύλια σύγκρουση και αναφώνησε: «Θε, δώσε μας γνώση κι᾿ αρετή να σωθούμε, να μην χαθούμε παράωρα!».

Αποχώρηση

Ο ίδιος, όπως γράφει, απαγόρευε στους άνδρες τους –περί τους 350– να λεηλατούν. Όταν όμως εκείνοι είδαν τι έκανε ο Γκούρας με τους δικούς του, έπαψαν πια να υπακούουν στον Μακρυγιάννη και ακολούθησαν την ίδια τακτική. Από κάθε χωριό που έβγαιναν έμεναν μόνο οι τοίχοι των σπιτιών!

Ο Μακρυγιάννης υποχρεώθηκε να τιμωρήσει σκληρά τέσσερις στρατιώτες του που έκλεβαν και λεηλατούσαν. Ωστόσο, η τιμωρία αυτή αποτελούσε σταγόνα στον ωκεανό. Οι καταστροφές και το μίσος που άναψαν οι εμφύλιες συγκρούσεις παραλίγο να είχαν ολέθριο αποτέλεσμα για την έκβαση της επανάστασης. Δυστυχώς, οι Έλληνες δεν διδασκόμαστε από τα λάθη μας.

Εντελώς αηδιασμένος από την κατάσταση, ο Μακρυγιάννης επέστρεψε στο Ναύπλιο. Εκεί παρουσιάστηκε στη διοίκηση και αρνήθηκε κάθε νέα εμπλοκή στις εμφύλιες συγκρούσεις. «Είπα της Κυβέρνησης ότι εγώ σε εφύλιον πόλεμον, και νόμους φκειάνοντας, δεν ματαμπαίνω μπεζέρισα να μου δώσουνε μίαν διαταγή να πάγω εις Ρούμελη ν᾿ αγωνιστώ δια τους Τούρκους, ειδέ να διαλύσω το σώμα μου ή βάλτε άλλον κ᾿ εγώ κάθομαι ως απλός πολίτης όμως δια εφύλιον πόλεμον διαταγή δεν μάτα ακούγω», αναφέρει στα απομνημονεύματά του.