Κόκκινος συναγερμός για το δημογραφικό και Σύνταγμα

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες που ανακοινώθηκαν σε ημερίδα με θέμα «Το Δημογραφικό Πρόβλημα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, Προκλήσεις και Προοπτικές» του «Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής» τον Μάιο του 2017, το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας ενδέχεται να συρρικνωθεί στα 8,3 εκατομμύρια. Η μείωση του πληθυσμού εκτιμάται από 800.000 έως 2.000.000 με αποτέλεσμα ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός να υπολογίζεται ότι θα μειωθεί από 7.000.000 το 2015 σε 4.800.000-5.500.000 το 2050.

Με βάση στοιχεία του ΟΗΕ, το 2015 ο νόμιμος πληθυσμός της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων δηλαδή και των νόμιμων μεταναστών, ήταν ήδη ο έκτος πιο γηρασμένος στον κόσμο. Με άμεσο τρόπο η ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνει αυτή την δραματική τάση, χαρακτηρίζοντας το δημογραφικό σε «Νο 1 Εθνικό Ζήτημα». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, μόνο το διάστημα 2011-2017 ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά 355.000 ανθρώπους.

Από την πλευρά της, η Eurostat, εκτιμά ότι η Ελλάδα το 2080 θα έχει μόλις 7.200.000 ανθρώπους και θα αποτελεί τη μικρότερη σε πληθυσμό και ως εκ τούτου την επισφαλέστερη χώρα της ΕΕ. Από αυτούς τα 2.500.000-3.000.000 θα είναι άνω των 65 ετών. Αν μάλιστα στην εικόνα προσθέσουμε τη συνεχή διαρροή νέου εργατικού δυναμικού υψηλής κατάρτισης στο εξωτερικό και ταυτόχρονα την αδιάκοπη ροή μεταναστών, ενδεχομένως οι εξελίξεις αυτές να αλλάξουν το δημογραφικό χάρτη σε ορισμένες περιοχές. Αντιλαμβάνεται κανείς τα ζητήματα που ανακύπτουν.

Η αλυσίδα των επιπτώσεων

Συνεπώς, το δημογραφικό πρόβλημα θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλες τις παραμέτρους του εθνικού βίου και της εθνικής ασφάλειας. Κατ’ αρχήν θα έχει βαρύνουσες συνέπειες στο ασφαλιστικό σύστημα, στα δημοσιονομικά του κράτους και στην προοπτική της ανάπτυξης, αφού μια συρρικνωμένη αγορά δεν μπορεί να αποτελέσει βάση επενδύσεων, ούτε καν εξωστρεφών, αλλά ούτε και να προσφέρει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό.

Κατ’ επέκταση, θα υπάρξουν βαρύνουσες αρνητικές επιπτώσεις στο εθνικό σύστημα υγείας, λόγω στενότητας πόρων, στο εκπαιδευτικό σύστημα κ.ο.κ. Μία κρίσιμη αρνητική επίπτωση θα είναι στην ασφάλεια της χώρας, δεδομένης και της εκρηκτικής γονιμότητας της γειτονικής Τουρκίας. Γενικότερα, μία χώρα που χάνει πληθυσμό δεν γίνεται μόνο ευάλωτη αμυντικά, αλλά και γεωπολιτικά.

Οι ειδικοί εκφράζουν φόβους πως ίσως η κατάσταση να είναι μη αναστρέψιμη, εκτίμηση που καθιστά αναγκαία την άμεση λήψη πολιτικών αποφάσεων. Ο πολιτικός κόσμος πρέπει να κατανοήσει την σημασία και την προτεραιότητα του προβλήματος και να μην κρυφτεί πίσω ούτε από δημοσιονομικές μιζέριες, ούτε πίσω από την ευρωπαϊκή διάστασή του. Σημειώνουμε ότι η τελευταία είναι επίσης στρατηγικής σημασίας, αφού οι Ευρωπαίοι από το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, που ήταν στην αρχή του 20ου αιώνα, έχουν πέσει σήμερα στο 8% και αναμένεται να περιοριστούν στο 5% το 2050.

Το κλείδωμα μιας εθνικής στρατηγικής

Τα πολιτικά κόμματα πρέπει να συμβάλλουν καταλυτικά στην αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης με στόχο την ανατροπή των αρνητικών τάσεων ήδη από την δεκαετία του 2020. Είναι συνεπώς αναγκαίο να υιοθετηθεί μια δέσμη μέτρων και πολιτικών με στόχο την αύξηση των γεννήσεων στο 2,5-3 ανά γυναίκα.

Μια ολιστική πολιτική επικεντρωμένη στη μητέρα και στα παιδιά της, στις μονογονεϊκές οικογένειες, που θα την στηρίξουν όλα τα κόμματα και θα την κατοχυρώσουν συνταγματικά, ώστε να αποκτήσει μακροπρόθεσμη εγκυρότητα. Μια νέα δημογραφική πολιτική με την παροχή γενναίων κινήτρων, εκτός από τον μεσοπρόθεσμο εμπλουτισμό, μπορεί να συμπεριλάβει και πολιτικές πληθυσμιακού δανεισμού, δεδομένων των μεταναστευτικών ροών.

Η δέσμη πολιτικών οφείλει να αντιμετωπίζει και τους τρεις παράγοντες που καθορίζουν το δημογραφικό πρόβλημα, δηλαδή τη γονιμότητα, την θνησιμότητα και το μεταναστευτικό ισοζύγιο. Δηλαδή, να στηριχθεί η γονιμότητα και ο επαναπατρισμός των 550.000 Ελλήνων που έφυγαν στο εξωτερικό. Σημειωτέον ότι η στιβαρή αύξηση του πληθυσμού υπολογίζεται ότι πιέζει προς τα πάνω την ανάπτυξη κατά 2%.

Αυτές οι πολιτικές πρέπει να καταρτιστούν και να τεθούν σε εφαρμογή εγκαίρως και να συμπεριληφθούν στην επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση. Είναι σκόπιμο οι πολιτικές αυτές να συντονίζονται από ένα ευέλικτο υφυπουργείο Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής στο υπουργείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Υπό αυτό το πρίσμα, ίσως είναι σκόπιμη και η ενσωμάτωση του υφυπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής σε ένα ενιαίο πολιτικό φορέα.