Η όξυνση στο μέτωπο Ισραήλ-Ιράν εμπλέκει και την Ελλάδα

Ο πυρηνικός συναγερμός που έχει σημάνει λόγω του κινδύνου έκλυσης μεγάλων ποσοτήτων ραδιενέργειας από τις υπό ρωσικό έλεγχο πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ζαπορίζια, έχει συμβάλλει ώστε να μην έχει τύχει της προβολής που του αναλογεί, ένας άλλος πυρηνικός συναγερμός. Αυτός αφορά την κρίση που σοβεί αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η οποία θα επηρεάσει άμεσα την ελληνική ασφάλεια, ακόμα και με μη πυρηνικές επιπτώσεις…Αφορά όμως και το Ισραήλ

Γενικότερα, η σύγκρουση στην Ουκρανία, που δεν δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης, έχει μειώσει το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ για τη νέα σύγκρουση που κυοφορείται με αφορμή το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Όσο αυξάνεται η πιθανότητα αναβίωσης της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 ανάμεσα κυρίως στη Δύση και στο Ιράν, από την οποία αποχώρησαν οι ΗΠΑ επί Τραμπ το 2018, τόσο πληθαίνουν οι τοποθετήσεις των Ισραηλινών ότι αυτή η συμφωνία όχι μόνο δεν πρόκειται να την αποδεχτούν, αλλά και θα δράσουν εάν χρειαστεί και μονομερώς.

Στο Ισραήλ φαίνεται πως έχει επικρατήσει η άποψη ότι η αναβίωση της συμφωνίας απλώς θα καθυστερήσει την ανάπτυξη ιρανικού πυρηνικού οπλοστασίου, ενώ τα έσοδα που θα εισρεύσουν στον κρατικό κορβανά της Τεχεράνης από την άρση των κυρώσεων θα διευκολύνουν την ανάπτυξή του. Αυτό δεν θα το ανεχτεί η Ιερουσαλήμ, που σχεδόν επιδεικτικά αυξάνει τη στρατιωτική εκπαιδευτική δραστηριότητα, με σενάρια τα οποία παραπέμπουν ευθέως σε πλήγμα στην πυρηνική υποδομή του Ιράν.

Πρόκειται για ένα ζήτημα διεθνούς ασφάλειας που συνδέεται καταφανώς με τις εξελίξεις και στο μέτωπο της Ουκρανίας. Παρότι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την ανάληψη στρατιωτικής δράσης από τους Ισραηλινούς, χωρίς να έχουν πράσινο φως από την Ουάσινγκτον, η κατάσταση δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Στην ανεξάρτητη αραβική ηλεκτρονική εφημερίδα “Elaph” (έχει έδρα το Λονδίνο από το 2006, όταν η λειτουργία της απαγορεύθηκε στη Σαουδική Αραβία) δημοσιεύτηκε ρεπορτάζ-σοκ που αφορούσε την ισραηλινή στρατιωτική δραστηριότητα.

Το Ισραήλ

Αν και δεν έχει μέχρι στιγμής επιβεβαιωθεί ή διαψευσθεί επισήμως, ισραηλινά μαχητικά F-35I Adir φέρονται να πέτυχαν κατ’ επανάληψη διείσδυση στον εναέριο χώρο του Ιράν, χωρίς να εντοπιστούν από την αεράμυνα της χώρας που αποτελείται από ρωσικής και ιρανικής κατασκευής ραντάρ. Στις μαζικής κλίμακος αυτές ασκήσεις έλαβαν μέρος μη επανδρωμένες πλατφόρμες και αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού.

Ασκήσεις με παρόμοια σενάρια διεξήχθησαν και στην Ερυθρά θάλασσα με τη συμμετοχή όλων των Κλάδων των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων. Μονάδες επιφανείς του ιρανικού Ναυτικού στην περιοχή, ιδίως ένα ελικοπτεροφόρο και ένα πλοίο συλλογής πληροφοριών με τη συνοδεία του, έχουν τεθεί σε ένα άτυπο καθεστώς καραντίνας και κάθε κίνησή τους επιτηρείται από ισραηλινά υποβρύχια και άλλες τεχνικές μεθόδους. Στις ασκήσεις έλαβαν μέρος και αμερικανικές δυνάμεις, αλλά αυτό επ’ ουδενί δεν θα πρέπει να ερμηνευθεί ως πράσινο φως των ΗΠΑ στο Ισραήλ. Πιο πολύ μοιάζει με προσπάθεια να επηρεάσουν τη διαπραγματευτική στρατηγική των Ιρανών, επισείοντας το εύσχημο σενάριο ισραηλινής στρατιωτικής δράσης.

Οι Ισραηλινοί εκτελούν συχνά πυκνά ασκήσεις εναέριου ανεφοδιασμού και στη Μεσόγειο με τους Αμερικανούς και όχι μόνο, καθώς επίσης και προσομοιώσεις διείσδυσης και κρούσης, με σενάρια που επίσης “φωνάζουν” Ιράν. Σε παρόμοιες ασκήσεις έχουν εμπλακεί και οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, καθώς τα αντικείμενα είναι κρίσιμης σημασίας για τις απαραίτητες επιχειρησιακές ικανότητες απέναντι στην Τουρκία. Η Ελλάδα προσπαθεί να τηρεί χαμηλό προφίλ σε τέτοιες στρατιωτικές δραστηριότητες. Αυτό οφείλεται σε γεωστρατηγικού χαρακτήρα ελληνικούς υπολογισμούς.

Η παρουσία των ρωσικών S-300 στην Κρήτη εξυπηρετεί τα μέγιστα τους Ισραηλινούς πιλότους, οι οποίοι μπορούν να εκπαιδευτούν σε τρόπου εξουδετέρωσης του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, η εξασφάλιση ισραηλινών οπλικών συστημάτων αιχμής από Αθήνα και Λευκωσία, σε συνδυασμό με τον συντονισμό της πολιτικής σε πολλαπλά μέτωπα, είναι το κέρδος των δύο ελληνικών κρατών. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως Ελλάδα και Κύπρος δεν επιδιώκουν να διατηρούν ανοικτούς τους διαύλους με την Τεχεράνη, παρότι οι διμερείς σχέσεις δεν διανύουν και την καλύτερή τους περίοδο.

Γεωστρατηγικοί υπολογισμοί

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει περιπλέξει τους γεωστρατηγικούς υπολογισμούς όλων των πλευρών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Οι σχέσεις Ρωσίας-Ισραήλ παρουσιάζουν σημαντική επιδείνωση. Η Μόσχα πρόσφατα ανακοίνωσε την απαγόρευση της λειτουργίας Εβραϊκής Υπηρεσίας που χειρίζεται τον επαναπατρισμό Εβραίων στο Ισραήλ. Αυτό αν συνέβαινε σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου θα είχε ξεσηκώσει κύμα διαμαρτυριών από το Ισραήλ. Δεν συνέβη σε αυτή την περίπτωση, σε μια απόδειξη του ειδικού χαρακτήρα των σχέσεων Μόσχας-Ιερουσαλήμ.

Ο χειρισμός της κρίσης έγινε εκατέρωθεν πολύ προσεκτικά. Πριν λίγες μέρες, ρωσικό περιφερειακό δικαστήριο ανέστειλε την εκτέλεση της απόφασης, κάτι που δεν υπήρχε περίπτωση να συμβεί εάν δεν αποτελούσε επιθυμία του Κρεμλίνου. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν με τη στάση του αυτή ενέγραψε μία υποθήκη για να επηρεάσει την ισραηλινή πολιτική, δεδομένης της παρουσίας 165.000 Εβραίων στη Ρωσική Ομοσπονδία.

Επί ημερών Νετανιάχου, με υπουργό Εξωτερικών τον γεννημένο στην πρώην Σοβιετική Ένωση Άβιγκτορ Λίμπερμαν, οι σχέσεις ανάμεσα στις δυο χώρες ήταν σαφώς πιο θερμές. Η αστάθεια στην εσωτερική πολιτική του Ισραήλ συνεπεία της απλής αναλογικής, έχει δημιουργήσει προσδοκίες ολικής επαναφοράς του “Μπίμπι” στα πολιτικά πράγματα, σε συνεργασία με τον σημερινό υπουργό Άμυνας και πρώην αρχηγό του ισραηλινού Γενικού Επιτελείου Μπένι Γκαντζ. Αυτό ίσως συνέτεινε στην απόφαση των ρεαλιστών Ρώσων να πατήσουν φρένο…

Επηρεάζεται και η Ελλάδα

Ρωσία και Ισραήλ συναντιούνται στα μέτωπα Ουκρανίας και Συρίας, αλλά και σε αυτό του Ιράν. Παρότι η συνεργασία Μόσχας-Τεχεράνης δεν είναι τόσο στενή όσο πολλοί αναλυτές πιστεύουν, η Ρωσία χρησιμοποιεί το Ιράν στην προσπάθεια να επηρεάσει τα σουνιτικά αραβικά καθεστώτα του Κόλπου, ενώ δεν επιθυμεί παράδοση του Ιράν στην Κίνα. Η άσκηση ισορροπίας είναι εξαιρετικά λεπτή. Παρόμοιες ανάγκες εξισορρόπησης αντιμετωπίζει και η ισραηλινή εξωτερική πολιτική σε πολλά μέτωπα. Κατά συνέπεια, η μια πλευρά κατανοεί σε σημαντικό βαθμό τις ανάγκες της άλλης και αμοιβαία επιχειρούν να διατηρούν αυτή την ισορροπία. Αυτός είναι και ο λόγος που πέραν των ζητημάτων που άπτονται της εθνικής τους ασφάλειας, οι διπλωματικοί τόνοι μεταξύ Ρωσίας και Ισραήλ δεν είναι υψηλοί ούτε για την Ουκρανία ούτε για το Ιράν…

Η Ελλάδα, στην πολιτική της με την Τουρκία μήπως ακολουθεί το αντίστροφο; Στο παράδειγμα του πολέμου στην Ουκρανία, η “ιδεολογικοποιημένη” και άνευ όρων υποστήριξη στο Κίεβο, οδήγησε σε αυτοκατάργηση της δυνατότητας διπλωματικών ελιγμών επ’ ωφελεία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Αναφερόμαστε κυρίως στην ανάσχεση του τουρκικού επεκτατισμού, αλλά και στην προστασία του ελληνικού στοιχείου στη Ρωσία και στην κατεχόμενη από τους Ρώσους Ουκρανία.

Καταληκτικά, η πιθανή αναζωπύρωση του θερμού μετώπου Ισραήλ-Ιράν πρέπει να σημάνει συναγερμό και προληπτική κινητοποίηση διεθνώς και ειδικά της ελληνικής διπλωματίας. Σε μια εποχή που εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς το μεγάλο παιχνίδι των υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για το οικονομικό μέλλον της χώρας και για την ενεργειακή ασφάλεια του συνόλου της Γηραιάς Ηπείρου, η στάση της Αθήνας στην αντιπαράθεση Ιερουσαλήμ-Τεχεράνης μπορεί εξ αντανακλάσεως να επηρεάσει σοβαρά τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.