Η διεθνής επισιτιστική κρίση με στοιχεία και αριθμούς

Μία από τις παράπλευρες συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία είναι η χειρότερη επισιτιστική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ο πόλεμος αχρηστεύει δύο από τις μεγαλύτερες πηγές σιτηρών και άλλων εμπορευμάτων, μία εξέλιξη που προστίθεται στα προβλήματα που είχε δημιουργήσει η πανδημία. Ο διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών, Ντέιβιντ Μπίζλι είπε: «Εξαιτίας της κρίσης, θα παίρνουμε τρόφιμα από αυτούς που πεινάνε για να τα δώσουμε σε αυτούς που λιμοκτονούν».

Ο Μπίζλι τόνισε ότι σήμερα περίπου 325 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν να φάνε. Δυστυχώς, οι εκτιμήσεις των ειδικών για τους επόμενους μήνες είναι ακόμη πιο ζοφερές:
Θα αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ακραία φτώχεια κατά 200 εκατομμύρια και οι άνθρωποι που βρίσκονται στο χείλος της λιμοκτονίας θα αυξηθούν κατά επτά εκατομμύρια. Όπως είπε ο Μπίζλι, όταν ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής του Προγράμματος, οι αρχές υπολόγιζαν ότι περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονταν κοντά στο όριο της πείνας.

Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στα 135 εκατομμύρια πριν την πανδημία, στα 276 εκατομμύρια μετά την πανδημία και τώρα στα 325 εκατομμύρια! Περισσότερο από 23 εκατομμύρια κάτοικοι της Αιθιοπίας, της Σομαλίας, και της Κένυας, αντιμετωπίζουν κίνδυνο για τη ζωή τους από τη πείνα, από 10 εκατομμύρια πριν από ένα έτος. Και οι εκθέσεις του ΟΗΕ καταγράφουν κάθε 48 δευτερόλεπτα και ένα θάνατο από πείνα, στις προαναφερθείσες χώρες.

Στο δυσμενές σενάριο παράτασης των αυξημένων τιμών του πετρελαίου και της απαγόρευσης στις εξαγωγές λιπασμάτων, μπορούμε να περιμένουμε ότι, συνολικά, 18 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να πληγούν από υποσιτισμό στην Ευρώπη, εάν συνεχιστεί η σύγκρουση. Ο πληθυσμός των φτωχών αφρικανικών χωρών είναι ο πιο ευάλωτος, αλλά τα προβλήματα παραγωγής τροφίμων θα επηρεάσουν και την Ευρώπη.

Τρομάζουν οι επιπτώσεις

Στην Ευρώπη, χώρες όπως η Λιθουανία, η Μολδαβία, η Σερβία, η Φινλανδία, η Εσθονία εξαρτώνται σχεδόν 100% από την προμήθεια ρωσικών λιπασμάτων. Η Ιρλανδία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Βόρεια Μακεδονία, η Σλοβενία επίσης έχουν μεγάλη εξάρτηση. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας, πάνω από το 40% του εισοδήματος των κατοίκων ξοδεύεται για διατροφή, ενώ στις δυτικές κοινωνίες το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 10%. Οπότε γίνεται σαφές πόσο πιο ευάλωτες είναι οι περιφερειακές οικονομίες.

Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες στις χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το εισαγόμενο σιτάρι. Να θυμίσουμε ότι η μείωση των ρωσικών εξαγωγών σιτηρών λόγω της κακής συγκομιδής το 2010 έχει αναφερθεί ως μία από τις αιτίες του κύματος επαναστάσεων του 2011 στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, την οποία γνωρίζουμε ως “Αραβική Άνοιξη”.

Ο ήδη σχεδόν αναπόφευκτος λιμός σε αυτές τις χώρες που εξαρτώνται από τρόφιμα από τη Ρωσία και την Ουκρανία, θα μπορούσε να προκαλέσει μια νέα “Αραβική Άνοιξη” και σε μια κατάσταση πολύ χειρότερη από τα γεγονότα του 2011. Αυτό αναπόφευκτα θα προκαλέσει ένα νέο μαζικό κύμα προσφύγων προς την Δυτική Ευρώπη. Οι ειδικοί του ΟΗΕ και ο επικεφαλής του Αντόνιο Γκουτέρες, υπολογίζουν ότι 10 εκατομμύρια ανθρώπων θα αναγκαζόταν να μεταναστεύσουν, αλλά μια τέτοια εκτίμηση μπορεί ακόμη και να έχει υποτιμηθεί.

Άλλωστε, όπως προαναφέρθηκε, μόνο στην Αίγυπτο, περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν στα πρόθυρα της πείνας. Επίσης η Υεμένη, η οποία εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις εισαγωγές τροφίμων, αγοράζει τουλάχιστον το 27% του σιταριού της από την Ουκρανία και ένα άλλο 8% από τη Ρωσία. Την ίδια στιγμή, οι μισοί από τους 30 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας λιμοκτονούν ήδη και φέτος ο λιμός μπορεί να γίνει ολοκληρωτικός.

Παρόμοια προβλήματα θα υπάρξουν και σε άλλες χώρες, εισαγωγείς ουκρανικού και ρωσικού σίτου. Για παράδειγμα, η Αίγυπτος, η οποία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιταριού στον κόσμο, εισάγει έως και το 90% αυτού από την Ουκρανία και τη Ρωσία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ένας στους τρεις από τους 100 εκατομμύρια κατοίκους της Αιγύπτου ζει τώρα κάτω από το όριο της φτώχειας, επομένως οποιαδήποτε αύξηση στην τιμή του ψωμιού, θα μπορούσε να είναι μοιραία.

Στην Αίγυπτο, η βασική διατροφή των κατοίκων της βασίζεται στο κρατικά επιδοτούμενο ψωμί. Οι ελλείψεις και η εκτόξευση της τιμής του ψωμιού, πάνω από τα επιδοτούμενα όρια, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει την κυβέρνηση Σίσι σε πρωτοφανή κρίση, παρόμοια με αυτή που είχε ζήσει η Αίγυπτος επί καταρρεύσεως Μουμπάρακ.

Παγκόσμιο το πρόβλημα της πείνας

Παρ’ όλο που η Ουάσιγκτον είναι η μόνη ωφελημένη από τον πόλεμο που επιδίωξε, πληρώνει και αυτή ένα τίμημα. Εξ’ αιτίας του αυξημένου πληθωρισμού, οι τιμές των τροφίμων στις μεγάλες αλυσίδες, πραγματοποιούν πτήσεις από 10% έως και 14,3%. Την ίδια στιγμή ο οργανισμός Feeding America, που διαθέτει ένα δίκτυο 150 τραπεζών τροφίμων σε όλες τις ΗΠΑ, καταγράφει αύξηση της τάξης του 15%, από Αμερικανούς που προσφεύγουν στις υπηρεσίες των τραπεζών, λόγω της αδυναμίας τους, να ανταποκριθούν στις διατροφικές ανάγκες των οικογενειών τους.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία σε εξέλιξη, ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (WFP) απηύθυνε δραματική προειδοποίηση στους Ευρωπαίους ηγέτες να δαπανήσουν τώρα χρήματα για την αντιμετώπιση της πείνας ανά την υφήλιο, ώστε να αποφύγουν νέες μεταναστευτικές κρίσεις αργότερα. Το σημείο καμπής αναμένεται το φθινόπωρο, όταν θα γίνει περισσότερο αισθητή ή πλήρης έκταση του προβλήματος.

«Αν νομίζετε ότι έχουμε τώρα κόλαση επί γης, ετοιμαστείτε. Αν αγνοήσουμε τη βόρεια Αφρική, τότε θα έρθει στην Ευρώπη. Αν αγνοήσουμε τη Μέση Ανατολή, θα έλθει στην Ευρώπη», προειδοποίησε, σημειώνοντας ότι η οικονομική κατάσταση στις εν λόγω περιοχές του πλανήτη είναι χειρότερη απ’ ό,τι στον απόηχο της “Αραβικής Άνοιξης”, ενώ δραματική είναι η κατάσταση και στην υποσαχάρια Αφρική, σε χώρες όπως ο Νίγηρας και η Μπουρκίνα Φάσο.

Η Παγκόσμια Τράπεζα θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τα καταστροφικά αποτελέσματα που έχει επιφέρει στο διεθνές οικοσύστημα τροφίμων, ο πόλεμος στην Ουκρανία. Θα διατεθούν 30 δισ. δολάρια, με το πρόγραμμα να εστιάζει κυρίως στις γεωγραφικές περιοχές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, καθώς και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Μέσα σε 15 μήνες, η Παγκόσμια Τράπεζα, σκοπεύει κατά πρώτον να στηρίξει τους αγρότες και κτηνοτρόφους για την παραγωγή της επόμενης χρονιάς, ώστε να υπάρξει επάρκεια προϊόντων.

Φόβοι για παιδικό υποσιτισμό

Η υπηρεσία του ΟΗΕ προειδοποιεί για “καταστροφικά” επίπεδα παιδικού υποσιτισμού, εξαιτίας της κατακόρυφης ανόδου στις τιμές των τροφίμων. Το κόστος για την παροχή θεραπείας που μπορεί να σώσει τις ζωές των πιο υποσιτισμένων παιδιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 16% εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και των προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία, εκτίμησε η UNICEF.

Αν δεν αυξηθεί η χρηματοδότηση τους επόμενους έξι μήνες, επιπλέον 600.000 παιδιά ενδέχεται να μην λάβουν αυτή την κρίσιμη θεραπεία, μια πάστα υψηλής θερμιδικής αξίας η οποία περιέχει λάδι, ζάχαρη, ξηρούς καρπούς και άλλα θρεπτικά συστατικά. Η UNICEF δεν διευκρίνισε πόσα χρήματα επιπλέον χρειάζονται για τη συνέχιση του προγράμματος αυτού. Εξήγησε ωστόσο ότι ένα κουτί που περιέχει 150 πακέτα της τροφής αυτής – μια ποσότητα που αρκεί για να τρέφεται ένα παιδί για έξι με οκτώ εβδομάδες μέχρι να ανακτήσει την υγεία του—κοστίζει κατά μέσο όρο 41 δολάρια.

Η αύξηση του κόστους για την παρασκευή αυτής της τροφής θα οδηγήσει σε «καταστροφικά» επίπεδα οξέος υποσιτισμού, προειδοποίησε στην ανακοίνωσή της η UNICEF. «Ο κόσμος μετατρέπεται γρήγορα σε μια πυριτιδαποθήκη θανάτων παιδιών που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί και παιδιών που υποφέρουν από τον υποσιτισμό», κατήγγειλε η εκτελεστική διευθύντρια της υπηρεσίας Κάθριν Ράσελ.

Καμία χώρα δεν θα μείνει αλώβητη από την κρίση που πυροδοτεί η αύξηση του κόστους ζωής. Πληθυσμοί σε όλη την υφήλιο θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο της πείνας, ενώ τα κόστη της ενέργειας αυξάνονται την ώρα που τα εισοδήματα συρρικνώνονται για πολλούς εργαζόμενους. Η σημερινή κρίση διατροφικής ασφάλειας υπάρχει αληθινός κίνδυνος να μετατραπεί σε καταστροφή παγκοσμίων διαστάσεων, με αντίκτυπο και στο κλίμα, διογκώνοντας περαιτέρω τις κοινωνικές ανισότητες.

Ιστορικές ευθύνες για τον πόλεμο

Κλείνοντας θα επιχειρήσω μία τηλεγραφική παράθεση των γεγονότων: Η Ουάσιγκτον επιδίωκε τη ρωσική επέμβαση, ο Ζελένσκι δεν εφάρμοσε τις Συμφωνίες του Μινσκ, ακολούθησε η επέμβαση της Ρωσίας, η ανθρωπιστική καταστροφή, οι κυρώσεις, η παγκόσμια οικονομική και επισιτιστική κρίση, εκατομμύρια άνθρωποι θα λιμοκτονήσουν, χιλιάδες θα χάσουν τη ζωή τους, μεταξύ αυτών και παιδιά. Ποια είναι η κύρια αιτία γι’ αυτόν τον Αρμαγεδώνα;

Η μη εφαρμογή από το Ζελένσκι των Συμφωνιών του Μινσκ που υπεγράφησαν από εκπροσώπους της Ρωσίας, της Ουκρανίας, των αυτονομιστών ηγετών και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Στη συνέχεια μάλιστα εγκρίθηκε από ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι συμφωνίες υπογράφονται για να τηρούνται, αλλά οι αντιδράσεις των ακροδεξιών και οι έξωθεν υπερατλαντικές νουθεσίες, είχαν ως αποτέλεσμα την αθέτηση των υπογραφών. Η Ιστορία θα αποδώσει ευθύνες. Θα είναι όμως ανώφελο για τα χιλιάδες θύματα…