Το ρεύμα ως χρηματιστηριακό εμπόρευμα – Πληρώνουμε τον κούκο αηδόνι
30/08/2022
Η τιμή της TTF (Title Transfer Facility) του ολλανδικού χρηματιστηρίου φυσικού αερίου, που έχει υπερβεί τα 322 € /Mwh, έχει ξεπεράσει κάθε λογική πρόβλεψη και το χειρότερο είναι ότι το ράλι της αύξησης της τιμής δεν γνωρίζουμε πότε θα σταματήσει. Το γεγονός αυτό επηρεάζει άμεσα τα τιμολόγια λιανικής, τα οποία αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με αυτό το δείκτη, με αποτέλεσμα να πληρώνουμε ακριβά το ρεύμα.
Στην περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας, η συσχέτιση προκύπτει από την εξάρτηση αυτής από την αναπροσαρμογή των κυμαινόμενων τιμολογίων σύμφωνα με τις τιμές εκκαθάρισης της επόμενης ημέρας του χρηματιστηρίου της Αθήνας της ηλεκτρικής ενέργειας (Day Ahed Market-DAM), δηλαδή της χονδρικής τιμής (που ακούτε στα ΜΜΕ) οι οποίες τιμές είναι συνάρτηση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο, το οποίο και με την σειρά του, εξαρτάται από τις τιμές του δείκτη TTF.
Στις 29 Αυγούστου η Dam (χονδρική τιμή) έφτασε στο ιστορικό 697 €/Mwh, με μέγιστη τιμή τα 871€/Mwh και ελάχιστη τα 521 € / Mwh, με την ζήτηση να ανέρχεται στις 160 Gwh, δηλαδή 160000 Mwh. Το ερώτημα που προκύπτει από τα αναφερόμενα είναι αν δικαιολογούνται αυτές οι υπερτιμημένες τιμές του φυσικού αερίου που προκύπτουν από τα χρηματιστήρια και έχουμε αυτές τις αδικαιολόγητες τιμές.
Το πρόβλημα των χρηματιστηρίων που περιλαμβάνουν και χρηματιστηριακά αγαθά, είναι ότι πολλές φορές δεν λαμβάνουν υπόψη τους την σχέση προσφοράς-ζήτησης και διογκώνουν σε μεγάλο βαθμό τις τιμές των αγαθών. Γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει γιατί, εκτός από τους αγοραστές που χρειάζονται το αγαθό (στη συγκεκριμένη περίπτωσή το φυσικό αέριο) δραστηριοποιούνται και πολλοί έμποροι, οι οποίοι τι κάνουν; Αγοράζουν για να ξαναπουλήσουν σε υψηλότερη τιμή!
Και αυτό γίνεται κατά κόρον, όταν τα ΜΜΕ καλλιεργούν ένα “τεχνικό κλίμα” ανατίμησης του αγαθού, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο μία τεχνητή ζήτηση. Δηλαδή οι έμποροι παίζουν τον ρόλο του αρωγού (Booster) στις τιμές που εκκαθαρίζονται στο χρηματιστήριο. Αυτό γίνεται δεδομένου ότι ο όγκος των συναλλαγών είναι πολλαπλάσιος της κατανάλωσης του φυσικού αερίου.
Πανικός με το ρεύμα
Εν μέσω αυτής της κατάστασης πανικού που έχει προκαλέσει, με το νέο ράλι της τιμής TTF να σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο ξεπερνώντας τα 322 €/Mwh, με τις τιμές ρεύματος στις χονδρεμπορικές χρηματιστηριακές αγορές να κινούνται σταθερά πάνω από τα 600 €/Mwh και τα προθεσμιακά συμβόλαια του επόμενου έτους να κινούνται στα 1000 €/Mwh. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτή η κατάσταση με το ρεύμα δεν πάει άλλο!
Ας λάβουμε υπόψη μας ότι ο συνολικός λογαριασμός των επιδοτήσεων στη χώρα μας σε ρεύμα και φυσικό αέριο, προσέξτε, για τους επόμενους μήνες θα αγγίξει τα 12 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2022, με τιμή αναφοράς για το φυσικό αέριο στα 270 €/Mwh (που είναι λάθος εκτίμηση) . Από αυτά, τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ θα συνεισφέρει ο προϋπολογισμός και τα υπόλοιπα 10 δισ. θα συνεισφέρει το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ). Όλα αυτά έχουν εκτιμηθεί από την κυβέρνηση με 272 €/Mwh, ενώ αυτή ήδη έχει υπερβεί τα 600 €/Mwh.
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι που βαδίζουμε, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός λογικά δεν αντέχει να επιδοτεί συνέχεια τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και όχι μόνο στην χώρα μας, γιατί το ίδιο συμβαίνει και γενικότερα στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης, σε άλλες χώρες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο .
Είχα σε προηγούμενα άρθρα επισημάνει, αμέσως μόλις η κυβέρνηση ανέστειλε την ρήτρα αναπροσαρμογής που την ενσωμάτωσε τελικά στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, ότι αυτή η λογική οδηγεί στο πουθενά, αφού οι παράμετροι που μας επηρεάζουν μεταβάλλονται σχεδόν καθημερινά και επομένως όλες οι εκτιμήσεις θα αποκλίνουν ανάλογα με την αύξηση των τιμών στα χρηματιστήρια ενέργειας.
Τί μπορεί να γίνει με το ρεύμα
Αυτό που θα μπορούσε να γίνει τώρα είναι η αναστολή των χρηματιστηρίων ή η επιβολή πλαφόν στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ή η αναστολή της δραστηριότητας των εμπόρων στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, τουλάχιστον όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Γιατί οι εν λόγω λογικές αυξάνουν τουλάχιστον γραμμικά την τιμή της TTF και της χονδρικής στη συνέχεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με όσα προανέφερα, το αυξημένο κόστος να περνά στους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος, οι ηλεκτροπαραγωγοί να έχουν υπερκέρδη και ο κρατικός προϋπολογισμός να αγκομαχά με άγνωστο οικονομικό μέλλον.
Αν το όλο θέμα το θέσουμε στη σωστή διάσταση και δεδομένου ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ένα πολύτιμο αγαθό που το χρειάζεται απαραίτητα σε κάθε οικογένεια και επιχείρηση (δεν είναι ένα εμπορεύσιμο αγαθό που ενδιαφέρει ένα μέρος της κοινωνίας) δεν είναι λογικό η τιμή του να εξαρτάται και να συνδέεται με τα χρηματιστήρια και μάλιστα σε μία χρονική περίοδο ιδιαίτερα τοξική λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Και επομένως η βέλτιστη λύση θα ήταν τουλάχιστον η αναστολή του.
Αν πάλι οι ευρωπαίοι δεν θέλουν να αναστείλουν την λειτουργία του ή να επιβάλλουν πλαφόν στην τιμή της TTF, τότε η κυβέρνηση οφείλει να τερματίσει την λογική των επιδοτήσεων και να επαναφέρει το μαθηματικό μοντέλο της ρήτρας αναπροσαρμογής βελτιωμένο, με πλαφόν αν απαιτηθεί κάθε μήνα για όλους τους παρόχους) στις μέγιστες και ελάχιστες τιμές της Mwh, δεδομένου ότι η Dam μεταβάλλεται, ώστε να τερματιστούν οι αυξημένες επιδοτήσεις του κρατικού προϋπολογισμού που οδηγούν στο πουθενά , να σταματήσουν τα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών και οι καταναλωτές του ηλεκτρικού ρεύματος να χρεώνονται με τις περσινές τιμές, λιγάκι ενδεχομένως αυξημένες.
Όπως αντιλαμβάνεστε δεν είναι δυνατόν μέσα από αυτό το άρθρο να δώσω μαθηματικές εξηγήσεις. Γιατί και να τις δώσω θα είναι άτοπο. Ωστόσο , όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να με ενοχλήσει και να του εξηγήσω τι ακριβώς εννοώ σε αυτό το μαθηματικό μοντέλο, που δεν είναι καμία ιδιαίτερη μαθηματική φιλοσοφία.
