Το ελλειμματικό Brexit της κας Μέι

Στην αντεπίθεση περνά η Τερέζα Μέι, μετά τον πολιτικό σεισμό που της στέρησε τρεις υπουργούς, μία υφυπουργό και αρκετά στελέχη στη διοίκηση και στο κόμμα. Η τεχνική συμφωνία των 585 σελίδων για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ έπεσε σαν κομήτης στο Λονδίνο. Κι αυτό, όταν δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το κλίμα έχει αλλάξει όσον αφορά το Brexit. Εάν τις πιστέψουμε, εάν γινόταν και πάλι δημοψήφισμα η πλειοψηφία θα τασσόταν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Σε περιοχές, μάλιστα, όπου η ψήφος υπέρ της εξόδου είχε επικρατήσει με διαφορά φαίνεται να φυσάει άλλος άνεμος.

Η πρωθυπουργός που έχει αποκλείσει επανειλημμένα κάθε ενδεχόμενο διεξαγωγής νέου δημοψηφίσματος, διατείνεται ότι δεν είναι ο «σύγχρονος Τσάμπερλεν». Κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής συνέντευξης, όταν ένας ακροατής έθιξε την επιλογή μίας «ευπρεπούς παραίτησης», εκείνη απάντησε: «Δεν είμαι ένας σύγχρονος Τσάμπερλεν και ο λόγος είναι ο εξής: δεν θα παραμείνουμε δεσμευμένοι για πάντα σε κάτι που δεν θέλουμε», είπε η Μέι, αναφερόμενη στον Νέβιλ Τσάμπερλεν, ο οποίος εκδιώχθηκε το 1940, μετά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αντικαταστάθηκε από τον Τσόρτσιλ.

Και όλα αυτά, ενώ οι βουλευτές του κόμματός της φέρεται να θεωρούν πως έχει δώσει πολλά στην ΕΕ και γι’ αυτό έχουν ήδη δρομολογήσει την καθαίρεσή της. Αν συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες υπογραφές, τότε η πρωθυπουργός θα καταψηφιστεί από την πλειοψηφία των 315 βουλευτών που απαρτίζουν την κοινοβουλευτική ομάδα των Τόρις. Ορισμένοι εκ των ευρωπαϊστών βουλευτών του κόμματος διεμήνυαν χθες ότι σε αυτή την περίπτωση, θα συνταχθούν ανοιχτά με όσους ζητούν δεύτερο δημοψήφισμα για την ακύρωση του Brexit. Οι κινήσεις μερίδας στελεχών των Τόρις θυμίζουν, μάλιστα, τις ημέρες της εκπαραθύρωσης της Μάργκαρετ Θάτσερ από την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος.

Η Μέι εμφανίζεται αποφασισμένη να δώσει μέχρι τέλους τη δύσκολη και διπλή μάχη για τη σωτηρία της συμφωνίας και για την προσωπική της πολιτική επιβίωση. Κι αυτό, παρ’ ότι έπεσαν βροχή οι παραιτήσεις κορυφαίων υπουργών εν μέσω της γενικότερης ανταρσίας στις τάξεις των Τόρις. Ο 46χρονος Στίβεν Μπάρκλεϊ, μέχρι σήμερα υφυπουργός Υγείας, ορίστηκε ως νέος υπουργός Brexit, μετά από την παραίτηση του Ντόμινικ Ράαμπ. Ο άγνωστος σε μεγάλη μερίδα του κοινού βουλευτής θεωρείται από τους υποστηρικτές ενός μετριοπαθούς Brexit και στέλεχος που ακολουθεί τη γραμμή του κόμματος σε όλα τα μεγάλα ζητήματα.

Τη θέση της επίσης παραιτηθείσας Έσθερ ΜακΒέι στο υπουργείο Εργασίας αναλαμβάνει η Άμπερ Ραντ, η οποία είχε παραιτηθεί από τη θέση της υπουργού Εσωτερικών μόλις τον Απρίλιο. Είχε παραδεχτεί ότι είχε παρουσιάσει, εν αγνοία της, ανακριβή στοιχεία σε Κοινοβουλευτική Επιτροπή αναφορικά με τη μεταναστευτική πολιτική, στον απόηχο σκανδάλου που αφορούσε την αντιμετώπιση μεταναστών από την Καραϊβική.

Τετραγωνισμός του κύκλου

Παρά τους αντικαταστάτες, γεγονός παραμένει ότι η Μέι μοιάζει να προσπαθεί να τετραγωνίσει τον κύκλο του Brexit. Κατά πολλούς εγκλωβίζει το Ηνωμένο Βασίλειο σε μία λίμπο κατάσταση, με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο πόδι έξω από την ΕΕ. Θα συνεχίσει να συνεισφέρει στον προϋπολογισμό της ΕΕ, παρά το ότι δεν θα είναι πλέον μέλος. Επίσης, δεν θα εκπληρώνει τις εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο μέχρι να λήξει το πάγωμα. Και δεν θα μπορεί να τερματίσει το πάγωμα μονομερώς.

Έως τότε, ωστόσο, πολλά μπορούν να συμβούν. Αρχικά, μπορεί να τεθεί ζήτημα ηγεσίας εντός των Τόρις, να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, ενώ δεν αποκλείεται να ανοίξει ο δρόμος ακόμα και για τη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος. Υπάρχει, όμως, και το ενδεχόμενο η Τερέζα Μέι να επιβιώσει και να πείσει τους βουλευτές της να υπερψηφίσουν τη συμφωνία.

Μία ανάσα πριν από το Brexit, πολλοί αναρωτιούνται τί θα συμβεί με τους εργαζόμενους και φοιτητές που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο; Αυτό ήταν και ένα από τα θέματα που απασχόλησαν τις Βρυξέλλες. Το μέλλον δηλαδή των Ευρωπαίων που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και των Βρετανών που διαμένουν στην ΕΕ. Το ζήτημα αφορά τους πολλούς Ελλαδίτες και Ελληνοκύπριους που ζουν στη Βρετανία.

Σχετική συμφωνία έχει επιτευχθεί ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο. Το Λονδίνο έχει δεσμευτεί για τη διασφάλιση όλων των δικαιωμάτων που απολαμβάνουν σήμερα οι Ευρωπαίοι πολίτες που διαμένουν στη Βρετανία. Το εν λόγω καθεστώς θα διατηρηθεί σε ισχύ έως το τέλος της μεταβατικής περιόδου, πράγμα που σημαίνει πως, έως τον Δεκέμβριο του 2020, όλοι οι νεοφερμένοι από χώρες της ΕΕ θα έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα.
Το σίγουρο είναι πως οι συνθήκες από το 2021 θα αλλάξουν δραστικά.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι θα σταματήσουν τα χαμηλά δίδακτρα και η χορήγηση δανείων με χαμηλά επιτόκια, που μέχρι τώρα απολάμβαναν, σε αντίθεση με τους φοιτητές που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ. Θα πρέπει δηλαδή να θεωρείται δεδομένος ο περιορισμός των προνομίων των φοιτητικών δανείων αλλά και αύξηση των διδάκτρων κατά 30% έως 40%. Όπως είναι, λοιπόν, φυσικό θα δυσκολέψει η φοίτηση των Ελλήνων στα βρετανικά πανεπιστήμια, καθώς αναμένεται η αύξηση των διδάκτρων να φθάσει περίπου τα 6.000 ευρώ.

Αναφορικά με τους εργαζόμενους, θα πρέπει πλέον να χορηγείται άδεια σε όσους επιθυμούν να παραμείνουν στην χώρα. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν εκφράσει τον φόβο τους ότι μπορεί να υποβαθμιστούν ή να αντιμετωπίσουν πολύ πιο αυστηρά προαπαιτούμενα για την ανέλιξή τους. Εξάλλου, δεν θα έχουν την ίδια πρόσβαση στο κοινωνικό κράτος, σε επιδόματα και άδειες. Οι περισσότερες εταιρείες ήδη προετοιμάζουν τους υπαλλήλους τους για τις επερχόμενες αλλαγές, προωθώντας τους την επιλογή να πάρουν βρετανική υπηκοότητα.

Κύπρος – Βρετανία

Η Κύπρος είναι μία από τις χώρες που παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία τις εξελίξεις. Έχει, άλλωστε, πολλά ανοιχτά μέτωπα να αντιμετωπίσει λόγω Brexit. Από την πλευρά του, το Λονδίνο έχει πολλές φορές διαβεβαιώσει πως τα δικαιώματα τόσο των Βρετανών που ζουν στην Κύπρο, όσο και των Κύπριων που ζουν στη Βρετανία, έχουν διασφαλιστεί μετά το Brexit.

Ένα σημαντικό ζήτημα είναι και οι απειλές του Τούρκου προέδρου γύρω από το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η γεώτρηση της Exxon Mobil που πραγματοποιείται τώρα στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ πραγματοποιείται από το βρετανικής σημαίας πλοίο-γεωτρύπανο Stena Icemax. «Η θέση της Βρετανίας είναι ξεκάθαρη. Είναι γνωστό ότι στηρίζουμε το δικαίωμα της Κύπρου να εκμεταλλευτεί τους υδρογονάνθρακες εντός της ΑΟΖ της». Το Λονδίνο, όπως και η Ουάσιγκτον, εκφράζει παράλληλα την ελπίδα ότι «από τον ενεργειακό πλούτο θα επωφεληθούν όλοι οι Κύπριοι».

Ποδόσφαιρο – Πρέμιερ Λιγκ

Ένα άλλο πολύ σημαντικό για τους ποδοσφαιρόφιλους τουλάχιστον θέμα, είναι η επίπτωση του Brexit στην Πρέμιερ Λιγκ. Σύμφωνα με αποκλειστικό δημοσίευμα των Times, έχει προταθεί να πέσει ο ανώτατος αριθμός των ξένων ποδοσφαιριστών στα αγγλικά κλαμπ στους 12. Εάν αυτό εφαρμοστεί θα διαμορφώσει νέα δεδομένα και στη Βρετανία και στην ποδοσφαιρική Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό, ότι Μάντσεστερ Σίτι και Τότεναμ έχουν από 17 ξένους η καθεμιά, έναν λιγότερο έχουν Λίβεπρουλ και Τσέλσι, 15 η Αρσεναλ και 14 η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Επίσης πέραν αυτών, η Εβερτον έχει 13 και η Λέστερ, πρωταθλήτρια Αγγλίας το 2016, 10 ξένους.

Αυτό δεν μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή άμεσα, αν αναλογιστεί κανείς τα χρυσά συμβόλαια με ξένους ποδοσφαιριστές. Στο μέλλον, όμως, μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Σε μία από τις χώρες με την μεγαλύτερη παράδοση στο ποδόσφαιρο και με κάποιες από τις σημαντικότερες ομάδες, δεν είναι απίθανο το συγκεκριμένο άθλημα να υποβαθμιστεί μαζί με τις ομάδες και την θέση που κατέχουν στο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό στερέωμα.

Εκτός αυτού, δεδομένη πρέπει να θεωρείται και η φυγή ξένων επενδυτών από τα αραβικά εμιράτα που δραστηριοποιούνται στο βρετανικό ποδόσφαιρο, δίνοντας προτεραιότητα και χρήματα σε άλλες χώρες, όπως στην Ισπανία και στην Ιταλία. Την ανησυχία τους εξέφρασαν αστέρες του ποδοσφαίρου, όπως ο Ντέιβιντ Μπέκαμ και ο Γκάρι Λίνεκερ μέσω των σόσιαλ μίντια.

Οικονομία

Οικονομικοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα έχει σημαντικές οικονομικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο στη βρετανική. Ένας κλάδος είναι αυτός της αεροπορικής βιομηχανίας και του τουρισμού. Ο μεγαλύτερος τουριστικός όμιλος της Ευρώπης έχει μια ομάδα εργασίας Brexit από το καλοκαίρι του 2016 που έχει επιφορτιστεί με σχεδιαστικά μέτρα για να μην επηρεαστεί η επιχειρηματικότητα σ’ αυτόν τον κλάδο.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Thomas Cook, μια βρετανική εταιρεία, η οποία έχει πολλά ανώτερα στελέχη από τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου και στην πλειονότητα οι μέτοχοι της έχουν έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα ζωτικό ερώτημα είναι τι συμβαίνει με τους πολίτες των κρατών-μελών της ΕΕ που εργάζονται γι’ αυτή την εταιρεία κολοσσό ή κάποια αντίστοιχη;

Οι βρετανικές τουριστικές εταιρείες που πουλούν πακέτα διακοπών, τα πέντε από τα έξι πακέτα έχουν προορισμό χώρες της ΕΕ. Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, σχεδόν κάθε τέταρτος παραθεριστής προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι νότιες ευρωπαϊκές χώρες είναι οι κορυφαίοι προορισμοί των Βρετανών.

Ο μεγαλύτερος άμεσος κίνδυνος, ωστόσο, αφορά την αεροπορική βιομηχανία. Ζητήματα όπως τα δικαιώματα κυκλοφορίας Βρετανίας-ΕΕ και οι κανόνες ιδιοκτησίας αεροπορικών εταιρειών παραμένουν ανεπίλυτα. Οι αεροπορικές εταιρείες ανησυχούν ιδιαίτερα, καθώς πωλούν ήδη εισιτήρια για πτήσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των κρατών-μελών της ΕΕ για το καλοκαίρι του 2019, παρά τη νομική αβεβαιότητα.

Η ιρλανδική Ryanair σκοπεύει να μειώσει τη σημερινή της μετοχική δομή από 54% που κατέχουν επενδυτές με έδρα τη Βρετανία, σε 49%, έτσι ώστε να παραμείνει νόμιμα αερομεταφορέας της ΕΕ. Η Easyjet έχει ήδη δημιουργήσει μια ξεχωριστή θυγατρική με έδρα τη Βιέννη με αυστριακό πιστοποιητικό αερομεταφορέα, ώστε να μπορεί να συνεχίσει να ταξιδεύει μεταξύ κρατών της ΕΕ. Η IAG, η εταιρεία χαρτοφυλακίου της British Airways και οι μεταφορείς της ΕΕ Iberia, Vueling και Aer Lingus, αντιμετωπίζει το ιδιαίτερα περίπλοκο πρόβλημα που έχει να κάνει με τη δομής της ιδιοκτησίας.

Μεγάλη αβεβαιότητα επικρατεί και στο City του Λονδίνου. Θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο χρηματοπιστωτικά συμβόλαια τρισεκατομμυρίων, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως τους Lloyds του Λονδίνου. Επιπλέον, το Brexit θα επιτείνει τον κατακερματισμό της ενιαίας τραπεζικής αγοράς που προκλήθηκε από την κρίση του 2008 και ο οποίος δοκιμάζει ακόμη και σήμερα τις ευρωπαϊκές οικονομίες, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση. Πρόκειται για γεγονός που αυξάνει το κόστος του τραπεζικού δανεισμού.