Πού αποβλέπουν οι απειλές πολέμου της Τουρκίας κατά Ελλάδας-Κύπρου

Τα όσα αναφέρονται δημόσια από τουρκικής πλευράς εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου, οι απειλές πολέμου, που εκτοξεύονται καθημερινά και όσα διαδραματίζονται στο Αιγαίο με τις παραβιάσεις αλλά και επί του εδάφους στην Κύπρο, διαμορφώνουν ένα άκρως επικίνδυνο κλίμα έντασης.

Το ενδεχόμενο επεισοδίου είναι ανοικτό, είτε από λάθος είτε σκοπίμως και οι ενδείξεις, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, είναι πως το μεγάλο βάρος των τουρκικών κινήσεων γίνονται προς την πλευρά της Ελλάδος. Σε μια περίοδο κατά την οποία δεν υπάρχουν κανάλια πολιτικής και διπλωματικής συνεννόησης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας είναι όλα πιθανά. Ιδιαίτερα όταν η Τουρκία διανύει προεκλογική περίοδο και τον ίδιο δρόμο βαδίζει και η Ελλάδα. Τα δεδομένα, που διαμορφώνουν οι εξελίξεις σήμερα, θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν ως εξής:

Πρώτο, είναι πρόδηλο πως σε επίπεδο ρητορικής οι καθημερινές παρεμβάσεις του Ερντογάν, με τις οποίες εκτοξεύει απειλές κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, επιβαρύνει το κλίμα. Η αναφορά του Τούρκου Προέδρου «θα έλθουμε ένα βράδυ ξαφνικά», που επαναλαμβάνεται συχνά, αποτελεί στίχο τραγουδιού του 1974, που δεν έχει καμία σχέση με την ερμηνεία που δίνει το ισλαμοφασιστικό καθεστώς, την επιθετική και πολεμοχαρή. Άλλαξε την έννοια του στίχου για να απειλήσει πως κάποιο βράδυ μπορεί να επιτεθεί. Και αυτό το αφήγημα το καλλιεργεί εντέχνως. Είναι σαφές πως τέτοια ρητορική, την οποία αναπαράγουν συνεργάτες του Τούρκου Προέδρου, διαμορφώνει τις συνθήκες για το επόμενο βήμα από πλευράς της Άγκυρας, το οποίο είναι απρόβλεπτο.

Δεύτερο, στο πεδίο των προκλήσεων και των ενεργειών, η Άγκυρα έχει πυκνώσει τις παραβιάσεις στο Αιγαίο και τη χρήση -όλο και περισσότερων- μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV). Οι αερομαχίες που γίνονται, οι υπερπτήσεις των τουρκικών F-16 από κοντινό ύψος από νησιά, δείχνουν και διαθέσεις και προθέσεις από πλευράς της Άγκυρας. Οι πληροφορίες αναφέρουν, πάντως, ότι στην Άγκυρα άρχισαν να ανησυχούν για τον τρόπο που αντιδρά η Αθήνα. Και το γεγονός ότι δεν αφήνει αναπάντητες τις τουρκικές προκλήσεις. Η ιστορία με τους S-300, που βρίσκονται με… δωρεάν της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Κρήτη και ο τουρκικός ισχυρισμός ότι το ραντάρ του πυραυλικού συστήματος έχει εγκλωβίσει τα τουρκικά  F-16, επιβεβαιώνουν πως τις προηγούμενες ημέρες γινόταν “κόλαση” στο Αιγαίο. Και η εικόνα αυτή συνεχίζεται και όποιος αντέξει.

To Abdulhamid Han

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, το επόμενο βήμα αναμένεται να γίνει τον Οκτώβριο, όταν εκτιμάται πως θα σταλεί στην κυπριακή ΑΟΖ το νέο τουρκικό γεωτρύπανο Abdulhamid Han, το οποίο όπως είναι γνωστό βρίσκεται στον κόλπο της Αττάλειας, όπου πραγματοποιεί γεώτρηση. Έχει αναφερθεί πως ο επόμενος σταθμός θα είναι περιοχή, η οποία βρίσκεται μεταξύ των θαλασσοτεμάχιων 6 και 7 (στο βόρειο τμήμα τους). Μια κίνηση ουσίας, καθώς η Άγκυρα θεωρεί πως μπορεί να εντοπίσει κοιτάσματα και παράλληλα μια ενέργεια επιβολής τετελεσμένων. Η κατοχική Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει πίσω σε αυτό το πεδίο. Κι αυτό γιατί δεν αναμένεται πως θα αντιδράσουν οι αδειοδοτημένες στα θαλασσοτεμάχια εταιρείες, η κοινοπραξία Eni-TotalEnergies. Ούτε και υπάρχει δυνατότητα για κινήσεις αποτροπής από πλευράς της Λευκωσίας.

Επί του εδάφους, το παιχνίδι το οποίο διαδραματίζεται από τουρκικής πλευράς είναι οι σχεδιασμοί στη νεκρή ζώνη, όπου η κατοχική δύναμη επιχειρεί να προελάσει σε διάφορες περιοχές αλλά και να δημιουργήσει εντάσεις. Παράλληλα, πιο έντονα φαίνεται να “παίζει” η επιδίωξή του κατοχικού καθεστώτος, να επιβάλλει στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ τους όρους του. Δηλαδή, μόνο με άδεια του ψευδοκράτους να διακινούνται οι Ειρηνευτές στα κατεχόμενα, με απώτερο στόχο να υπογραφεί χωριστή συμφωνία, κατοχικού καθεστώτος και ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Ένας στόχος, που φαντάζει ανέφικτος για τους Τούρκους, αλλά δεν τον εγκαταλείπουν. Την ίδια ώρα, η κατοχική δύναμη δημιουργεί συνεχής προβλήματα στην επικοινωνία σε σχέση με τις διευκολύνσεις προς Ελληνοκύπριους, όπως για παράδειγμα οι επισκέψεις για θρησκευτικούς λόγους. Εντάσσεται κι αυτό στη λογική των «δύο κρατών».

Είναι σαφές πως έχουμε εισέλθει σε μια μακρά και παρατεταμένη περίοδο έντασης. Μέχρι πού μπορεί να φθάσει η Άγκυρα, πόσο θα τεντώσει το σχοινί; Εάν προχωρήσει σε επεισόδιο αυτό αναμένεται -με βάση και τις άλλες στοχεύσεις του Ερντογάν- να είναι κοντά στις εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου στην Τουρκία και να είναι ελεγχόμενο, καθώς δεν θα θέλει προφανώς να έχει κόστος ή να φανεί πως έχει. Πόσο εύκολο, όμως, είναι να προκληθεί ένα επεισόδιο και να ελεγχθεί η έκτασή του; Δύσκολο. Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως οι εταίροι της Ελλάδος και της Τουρκίας, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ ευρύτερα, δεν θα ήθελαν σύγκρουση των δύο χωρών, ιδιαίτερα τώρα με το ουκρανικό ανοικτό και τις επιπτώσεις του πολέμου να απειλούν την Ευρώπη, κυρίως σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά. Όπως ανέφερε ενημερωμένη πηγή, οι όποιες προβλέψεις είναι παρακινδυνευμένες και κανείς δεν μπορεί να αναφέρει με βεβαιότητα πού θα οδηγήσει η κλιμακούμενη ένταση.

Νούλαντ-Κασουλίδης

Η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτώρια Νούλαντ, ζήτησε και θα έχει στη Νέα Υόρκη συνάντηση με τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Κασουλίδη. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών και η κυπριακή αντιπροσωπεία θα βρίσκεται στην αμερικανική μεγαλούπολη, το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις για τους λόγους που η Αμερικανίδα αξιωματούχος ζήτησε τη συνάντηση, εκτιμάται πως στην ατζέντα θα είναι το Ουκρανικό και τα ενεργειακά (σε σχέση με τη Ρωσία). Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τον περασμένο Απρίλιο σε συνέντευξή της στην αθηναϊκή «Καθημερινή», η Βικτώρια Νούλαντ είχε στείλει στα αζήτητα το σενάριο για κατασκευή του αγωγού Eastmed, υποδεικνύοντας πως οι ΗΠΑ προκρίνουν τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω LNG, ενώ είχε συμπεριλάβει και την κατοχική Τουρκία στις χώρες οι οποίες θα συνεργασθούν με την Κυπριακή Δημοκρατία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και το Ισραήλ σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο.

Ο πολιτικός προϊστάμενος της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, Κόλιν Στιούαρτ, δεν θεωρεί πως είναι αρμοδιότητα της Δύναμης το Μεταναστευτικό. Και συγκεκριμένα η διοχέτευση από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές παράτυπων μεταναστών. Ενώ έχουν την ευθύνη ελέγχου και εποπτείας της νεκρής ζώνης, ωστόσο, δεν ασχολούνται ούτε και παρεμβαίνουν στο θέμα της αποτροπής διέλευσης των μεταναστών από την κατεχόμενη περιοχή στην ελεύθερη. Είναι σαφές από όσα αναφέρονται σε διπλωματικό επίπεδο, ο κ. Κόλιν Στιούαρτ δεν θεωρεί πως η τουρκική πλευρά εργαλοποιεί το Μεταναστευτικό. Υποστηρίζει πως τυγχάνει να υπάρχει κύμα διέλευσης και ότι δεν υπάρχει ανάμιξη του κατοχικού καθεστώτος, της Τουρκίας. Αυτή η προσέγγιση διαμορφώνει και τη στάση του Διεθνούς Οργανισμού, δηλαδή να μην εμπλέκεται στο θέμα αυτό. Το ζητούμενο στην προκειμένη περίπτωση είναι πως η αδράνεια της Ειρηνευτικής Δύναμης επιτρέπει στην κατοχική Τουρκία να κάνει το παιχνίδι της και να γεμίζει τις ελεύθερες περιοχές με παράτυπους μετανάστες. Ο Διεθνής Οργανισμός έχει ενώπιόν του στοιχεία. Και για τους μετακινητές αλλά και τον ρόλο των Τουρκικών Αερογραμμών, που με φτηνά εισιτήρια μεταφέρει μέσω Τουρκίας κόσμο από την Αφρική. Ανθρώπους, που δεν θέλουν να μείνουν στην Κύπρο, αλλά να προωθηθούν στην Ευρώπη. Ανθρώπους, που χρησιμοποιούνται από την Άγκυρα.

Σημειώνεται συναφώς ότι τα Ηνωμένα Έθνη, όχι τώρα αλλά και πριν την ανάληψη των καθηκόντων από τον Κόλιν Στιούαρτ, δεν ασχολούνταν και δεν παρενέβαιναν στις τουρκικές παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στις εκθέσεις του επαναλαμβάνει μια παράγραφο κλισέ ότι θα πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες που προκαλούν εντάσεις. Από ποιους προκαλούνται δεν αναφέρεται γιατί προφανώς δεν θέλει να ενοχλήσει την κατοχική δύναμη.