Αυτά παθαίνεις όταν υποχωρείς στις Βρυξέλλες

Όλα δείχνουν ότι τελικά η Κομισιόν θα αποδεχτεί τη νέα εκδοχή του ιταλικού προϋπολογισμού, με το έλλειμμα να έχει περιοριστεί στο 2,04%. Στην επίτευξη του συμβιβασμού συνεισέφερε σημαντικά η νέα κατάσταση αβεβαιότητας που επικρατεί στην Ευρώπη, αφενός με το Brexit, αλλά κυρίως με τις εξελίξεις στη Γαλλία. Η δήλωση του επιτρόπου Μοσκοβισί που επέτρεπε στον Πρόεδρο Μακρόν να παραβιάσει το όριο του 3% του ελλείμματος προκάλεσε τις δικαιολογημένες αντιδράσεις της Ρώμης για τα δυο μέτρα και δυο σταθμά. Μάλλον λοιπόν στις εκτιμήσεις Κομισόν επικράτησε η άποψη ότι δεν μπορούσαν να παρατραβήξουν το σχοινί με τη χώρα που τυπικά σέβεται τον κανόνα του 3%.

Επισήμως, ο ιταλικός κυβερνητικός συνασπισμός θριαμβολογεί, καθώς «αποφεύχθηκε η διαδικασία επί παραβάσει» την ίδια στιγμή που «εξασφαλίστηκαν κάποια επιπρόσθετα κεφάλαια», σε σχέση με τις δεσμεύσεις προς τους Ευρωπαίους του πρώην πρωθυπουργού Τζεντιλόνι. Στην πραγματικότητα όμως, ο συμβιβασμός ενίσχυσε μόνο τη θεσμική πλευρά της κυβέρνησης, δηλαδή τον πρωθυπουργό Κόντε και τον υπουργό Οικονομικών Τρία, τους δυο τεχνοκράτες που εργάστηκαν σκληρά προκειμένου να αποφύγουν τη σύγκρουση με τις Βρυξέλλες.

Ο ηττημένος της υπόθεσης είναι το Κίνημα 5 Αστέρων που αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον κεντρικό άξονα της προεκλογικής του εκστρατείας, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Από τα 10 δισεκατομμύρια που προορίζονταν γι΄ αυτό το δημοφιλέστατο (κυρίως στο Νότο) μέτρο, τα 3,50 έκαναν φτερά. Το ίδιο συνέβη και με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού.

Η υπόσχεση του Κ5Α ήταν να καταργήσει την ισχύουσα «μνημονιακή» νομοθεσία (την επέβαλε η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Μάριο Μόντι το 2012) που προβλέπει τη συνταξιοδότηση στα 67 έτη για γυναίκες και άνδρες. Τώρα, η ιταλική κυβέρνηση προτείνει το «άθροισμα 100»: θα συνταξιοδοτείται ο εργαζόμενος όταν, προσθέτοντας την ηλικία με τα ένσημα, το άθροισμα είναι το 100. Με το έλλειμμα στο 2,04%, και το συνταξιοδοτικό και το εγγυημένο εισόδημα αναβλήθηκαν για το 2019.

Τα επακόλουθα αυτής της αναβολής μέσα στο κίνημα του Μπέπε Γκρίλο δεν ήταν καθόλου ευχάριστα. Οι δημοσκοπήσεις σηματοδοτούν σημαντική κίνηση ψηφοφόρων προς τα δεξιά, κυρίως προς τη Λέγκα του Σαλβίνι, αλλά και προς νεοφασιστικές ομάδες ή και τον Μπερλουσκόνι. Ήδη ένα στέλεχος πρώτου μεγέθους, ο βουλευτής Ματέο Νταλλ’Όσο, εγκατέλειψε το Κίνημα και πέρασε στο Forza Italia του Μπερλουσκόνι.

Μια δυσάρεστη έκπληξη

Ενώ στον Νότο πολλοί τοπικοί παράγοντες αλλά τοπικές οργανώσεις είναι στα πρόθυρα της μεταγγραφής σε κάποιο δεξιό ή ακροδεξιό κόμμα. Σε αυτό το κλίμα, προσετέθη μια άλλη δυσάρεστη έκπληξη για τους ψηφοφόρους του Κινήματος 5 Αστέρων: ο ευρωβουλευτής Μάρκο Βάλι, αναγκάστηκε να παραιτηθεί, καθώς αντιπολιτευτική εφημερίδα αποκάλυψε ότι περιέλαβε στο βιογραφικό του ένα ανύπαρκτο πτυχίο.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Άλντο Τζανούλι, συνεργάτη της ηγεσίας του Κινήματος, ο ίδιος ο Μπέπε Γρίλο είχε αυτές τις ημέρες μια οξύτατη αντιπαράθεση με τον Λουίτζι Ντι Μάγιο. Ο Γκρίλο κατηγόρησε τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης ότι «δεν είναι ικανός να θεσπίσει ούτε το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα». Κατά τον Γκρίλο, που είναι ο ιδρυτής και ο πραγματικός ηγέτης του Κινήματος, είναι η «νομοθετική αδράνεια» και η «πολιτική ανικανότητα» των κυβερνητικών στελεχών (που ο ίδιος επέλεξε και ανέδειξε) που προκαλούν φθορά στην εκλογική βάση και διαλυτικές τάσεις εντός του κινήματος.

Ήδη στην επίσημη ιστοσελίδα rousseau.movimento5stelle.it, που είναι ο οργανωτικός βραχίονας του Κ5Α, εδώ και πολλούς μήνες εκφράζονται διαμαρτυρίες για την κυβερνητική συνεργασία με τη Λέγκα, που θεωρείται ότι «επισκίασε πλήρως τις αρχές του Κινήματος». Δυο φορές τις τελευταίες εβδομάδες ο Γκρίλο επενέβη αυτοπροσώπως μέσω της ιστοσελίδας του για να τονίσει ότι το Κίνημα 5 Αστέρων δεν έχει καμία σχέση με ακροδεξιά, ρατσισμό και νεοφασιστικά κινήματα.

Δεν είναι τυχαίο ότι η εταιρεία κατασκευής και διαχείρισης ιστοσελίδων Casaleggio Associati, το δεύτερο κέντρο εξουσίας εντός του Κ5Α μετά τον Γκρίλο, αποφάσισε να εμπλουτίσει την ιστοσελίδα rousseau με νέα «ειδική υπηρεσία» που τιτλοφορείται «Καταγγελίες». Στην υπηρεσία αυτή, διαβάζουμε, «τα μέλη του Κινήματος θα μπορούν να καταγγέλλουν λεπτομερώς και εγκαίρως τα μέλη, τους υποψηφίους και τους εκλεγέντες που δεν σέβονται τις θεμελιώδεις αρχές του Κινήματος 5 Αστέρων».

Εσωκομματικά ρεύματα

Πολλοί θεώρησαν την πρωτοφανή αυτή κίνηση μια άκομψη προσπάθεια να διατηρηθεί η ενότητα του Κινήματος 5 Αστέρων με σταλινικού τύπου μεθόδους. Να υπενθυμίσουμε ότι μετά τις εκλογές του 2013, όταν το Κίνημα 5 Αστέρων έκανε για πρώτη φορά την είσοδο του στο ιταλικό Κοινοβούλιο, περισσότερο από το ένα τρίτο των βουλευτών διαγράφηκαν από την κοινοβουλευτική ομάδα διότι είχαν τολμήσει να διαφωνήσουν με τις υποδείξεις του Γκρίλο και της Casaleggio Associati. Τώρα οι περισσότεροι βουλευτές είναι ήδη στη δεύτερη θητεία τους και έμαθαν πώς να επιβιώνουν: είναι πλέον σε θέση να διοχετεύουν τις απόψεις τους στα σωστά κανάλια, δημιουργώντας υπόγεια ρεύματα και συμπαγείς εσωκομματικές τάσεις, χωρίς να προκαλούν την μήνιν των «ιδιοκτητών» του Κινήματος.

Δεν είναι μυστικό, εξ άλλου, ότι ο πρόεδρος της Βουλής Ρομπέρτο Φίκο είναι ένας από τους πλέον δυσαρεστημένους για την «δεξιά πορεία» του Κινήματος και ότι ο ίδιος επηρεάζει σημαντικό κομμάτι της κοινοβουλευτικής ομάδας. Μετά τις εκλογές του Μαρτίου, ο Φίκο είχε υποστηρίξει την κυβερνητική συμμαχία με το Δημοκρατικό Κόμμα, που απέτυχε εξ αιτίας του βέτο του Ματέο Ρέντσι. Παραμένει σε επαφή με στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος και, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, αναμένει να ξεκαθαρίσει το τοπίο στο χώρο της κεντροαριστεράς και να εξουδετερωθεί ο παράγοντας Ρέντσι, προκειμένου να τεθεί εκ νέου το θέμα αλλαγής συμμάχου στην κυβέρνηση.

Επίσης δεν είναι μυστικό ότι και ο Ντι Μάγιο, και ο υπουργός υποδομών Ντανίλο Τονινέλι, ακόμη και ο δημοφιλέστατος Αλεσάντρο Ντι Μπατίστα, (επικεφαλής της «κινηματικής τάσης», προσωρινά αυτοεξόριστος στη Λατινική Αμερική) έχουν δημιουργήσει δικά τους εσωκομματικά ρεύματα και είναι έτοιμοι να περάσουν στην επίθεση με την πρώτη ευκαιρία.

Το 2016 η εκλογή στη Ρώμη της Δημάρχου του Κινήματος Βιρτζίνια Ράτζι σηματοδότησε και τις ισχύουσες εσωτερικές ισορροπίες ανάμεσα στα ρεύματα, εμπεδώνοντας την επιλογή του Γκρίλο και του Καζαλέτζο υπέρ του Ντι Μάγιο. Δεν αποκλείεται να συμβεί κάτι ανάλογο, με θεαματικές ανατροπές, στις επικείμενες ευρωεκλογές, ιδιαίτερα αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις και το Κίνημα 5 Αστέρων δει τις ψήφους του να μειώνονται σημαντικά.