Ορούτς Ρέις και Μπαρμπαρόσα: Τα αδέλφια πειρατές-ναύαρχοι

Αρχικά ξέραμε Μπαρμπαρός, το 2020 μάθαμε και το Ορούτς Ρέις, τις κινήσεις του οποίου παρακολουθεί τελευταία και πάλι το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι άνδρες, το όνομα των οποίων έδωσε ο Ερντογάν στα δύο ερευνητικά σκάφη της Τουρκίας, αποκαλύπτοντας και κατ’ αυτόν τον τρόπο το νεοοθωμανικό του όραμα; Ας ξεκινήσουμε με τον Ορούτς Ρέις: Ήταν Τουρκαλβανός και ο μεγάλος αδελφός του γνωστότερου στην Ελλάδα (και παγκοσμίως) πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.

Ο Ορούτς γεννήθηκε στη Λέσβο από Μυτιληνιά (χήρα παπά) και Αλβανό ή ίσως Έλληνα γενίτσαρο, ονόματι Γιακούπ. Ο πατέρας ως ανταμοιβή για τις στρατιωτικές υπηρεσίες του πήρε μια μεγάλη έκταση στη Λέσβο και ασχολήθηκε με “βιομηχανία” κεραμικών, που πήγαινε τόσο καλά, ώστε πήρε και καράβι για να κάνει εξαγωγές. Αρχικά όλοι οι γιοι του ασχολήθηκαν με την οικογενειακή επιχείρηση, αλλά όλους τους κέρδισε εν τέλει η πειρατεία.

Αν και οι Τούρκοι λογαριάζουν τον Ορούτς για μεγάλο ήρωα, ουσιαστικά ανέπτυξε την Οθωμανική Αυτοκρατορία από σπόντα ή και κατά λάθος! Δούλευε πάντα για τον εαυτό του ως πειρατής και έκανε συμβόλαια συνεργασίας για εκκαθαρίσεις σε διάφορες περιοχές με το σουλτάνο ή περιφερειακούς Οθωμανούς πασάδες. Όπως και ο Μπαρμπαρόσα, που εξόντωσε πάνω από 7.000 Έλληνες νησιώτες και ερήμωσε πάνω από οκτώ νησιά, έτσι και ο Ορούτς έγιναν ήρωες της οθωμανικής ιστορίας, παρότι όλα τα αδέλφια επαγγέλλονταν τον πειρατή με τη συμφωνία να δίνουν στο σουλτάνο το ένα τρίτο των λαφύρων τους.

Ποιος ήταν ο Ορούτς Ρέις

Ο Ορούτς, ως μεγαλύτερος, άνοιξε το δρόμο. “Καθάριζε” παράλια Ιταλών ή Βερβέρων, άρπαζε καράβια Άγγλων ή οιουδήποτε στη Μεσόγειο, άλλοτε για λογαριασμό των Οθωμανών, αλλά συνήθως για τον εαυτό του. Και κατάφερε να αποκτήσει μεγάλο στόλο και από πειρατής το 1517, αφού εξόντωσε τους Βερβέρους άρχοντες από τα παράλια του Αλγερίου, εδραιώθηκε σαν σουλτάνος στο Αλγέρι, με το άλλοθι ότι οι Βέρβεροι δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων να υπερασπιστούν την περιοχή από τους Ισπανούς.

Προηγουμένως είχε γίνει γνωστός ως “μπαμπάς Ορούτς” όταν μετέφερε μεγάλο αριθμό προσφύγων από την Ισπανία στη Βόρειο Αφρική και με παραφθορά αυτό έγινε “Μπαρμπαρόσα” (κοκκινογένης στα ιταλικά). Αυτό πιστεύουν οι Τούρκοι, που βλέπουν τον Ορούτς και τον Χαϊρεντίν σαν Οθωμανούς ήρωες, που γλίτωσαν τους μουσουλμάνους από τους διωγμούς των Ευρωπαίων.

Συγκεκριμένα, όταν απελευθερώθηκε η νότια Ισπανία και εκτοπίστηκαν οι αραβόφωνοι μουσουλμάνοι, αλλά και οι εξισλαμισθέντες Ισπανοί, ο Ορούτς τους βοήθησε να καταφύγουν στη Βόρειο Αφρική, πιθανόν αποσκοπώντας στην εδραίωσή του στο Αλγέρι και στην Τυνησία, όπως και τελικά έκανε. Πιθανόν να είχε και αγαθά κίνητρα, δεν το ξέρει κανείς…

Φιλοδοξία χωρίς όρια

Το 1517 έδιωξε από το βόρειο Αλγέρι τους Βερβέρους πρίγκιπες και έγινε σουλτάνος του Αλγερίου. Όμως τότε τα βρήκε σκούρα και με τους ντόπιους και με τους Ισπανούς και παράδωσε τίτλο και χώρα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ως επαρχία. Γιατί, για τον Ορούτς η καλύτερη προστασία ήταν να συνασπιστεί με του Οθωμανούς εναντίον των Ισπανών. Παραιτήθηκε λοιπόν του τίτλου του (Σουλτάνου του Αλγερίου) και το 1517 παρέδωσε την περιοχή στον Σουλτάνο Σελίμ Α’ ως σαντζάκι (επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Ο Σουλτάνος Σελίμ διόρισε τον Ορούτς στο Αλγέρι και Μπεϊλέρμπεη της Δυτικής Μεσογείου (γενικό διοικητή των οθωμανικών ναυτικών δυνάμεων). Υποσχέθηκε να τον ενισχύσει με γενίτσαρους, γαλέρες και κανόνια που δεν έφτασαν ποτέ. Εξάλλου η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει και ο Σελίμ είχε τις δικές του πληγές.

Εναντίον του Ορούτς βάδισαν 15.000 Ισπανοί και Αυστριακοί και Ιταλοί, καθώς είχε απέναντί του τον Κάρολο τον 5ο (Κουίντο), καθώς και Βεδουίνους φυλάρχους της περιοχής. Απόμεινε το 1518 με 5.000 άντρες να πολιορκείται στο Τλιμσάν της Αλγερίας και τελικά σκοτώθηκε. Ο Ορούτς ουσιαστικά εδραίωσε την οθωμανική παρουσία στη Βόρειο Αφρική για αιώνες, μέχρι την επέλαση των Ευρωπαίων μετά το 1830 και κυρίως την λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο μικρός αδελφός Χαϊρεντίν

Όταν σκοτώθηκε, όλη η κληρονομιά του πέρασε στον κατά τέσσερα χρόνια νεότερο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που μέχρι τότε κινείτο κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά συχνά-πυκνά έκανε και κοινές επιδρομές με τον Ορούτς. Ο Χαϊρεντίν το 1535 έχασε την Τυνησία. Όμως κατέλαβε τη Μαγιόρκα και τη Νίκαια, νικώντας παράλληλα τον χριστιανικό στόλο στην Ανατολική Μεσόγειο πολλές φορές.

Γάλλοι και οι Ισπανοί προσπάθησαν άλλοτε να τον δολοφονήσουν και άλλοτε να τον προσεταιρισθούν, αλλά ο Μπαρμπαρόσα έβλεπε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν τότε αήττητη με τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και δεν ήταν διατεθειμένος από Οθωμανός ναύαρχος να ξαναγίνει πειρατής.

Πολέμησε με λύσσα τους Ευρωπαίους και συνέχισε να ερημώνει παράλια και νησιά στην Ελλάδα και στην Ιταλία μέχρι που αποσύρθηκε, το 1545, αφήνοντας μπέη στο Αλγέρι το γιο του Χασάν Πασά. Πέθανε ένα χρόνο αργότερα, έχοντας προλάβει να υπαγορεύσει τα απομνημονεύματά του, δηλαδή την δική του ματιά για όσα έγιναν στην πολυτάραχη ζωή του. Πέθανε στο σπίτι του, στο Μπουγιούκτερε, στις βορειοδυτικές ακτές του Βοσπόρου.