Μισογεμάτο το ποτήρι της οικονομίας για το 2019

Με τον πρώτο μεταμνημονιακό προϋπολογισμό ψηφισμένο και συμβατό με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2019-2022, με το άνοιγμα του 3ου κύκλου του ΕΣΠΑ στη γενική επιχειρηματικότητα, με τις επικείμενες βελτιώσεις στον νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες, μπορεί κανείς να δει το ποτήρι της ελληνικής οικονομίας μισογεμάτο για το 2019. Παράλληλα, η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατάργηση του υποκατώτατου και τα άλλα κοινωνικά μέτρα που θα δώσουν ρευστότητα στην αγορά, καθώς και οι επενδύσεις που δρομολογούνται από τον ιδιωτικό τομέα, συνηγορούν σε μια τέτοια πραγματικότητα. Η μεγέθυνση της οικονομίας είναι μάλλον δεδομένη πάνω από 2% του ΑΕΠ, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει και αντίστοιχη ανάπτυξη με κοινωνικούς όρους.

Το 2019 φέρνει μαζί του τέσσερις πηγές αβεβαιότητας που αν διευθετηθούν θετικά, η γραμμική εξέλιξη της οικονομίας μπορεί να μετατραπεί -υπό όρους- σε εκθετική και το 2020 το ποτήρι να γεμίσει και μέχρι το 2022 να ξεχειλίσει. Προς το παρόν οι πηγές της αβεβαιότητας για το 2019 εντοπίζονται στους εξής παράγοντες:

1. Πρώτον στη ΔΕΗ, τη μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας που εμφανίζει σοβαρά διαρθρωτικά και οικονομικά προβλήματα, που μπορούν να την οδηγήσουν σε σοβαρή προβληματικοποίηση με αστάθμητες συνέπειες. Στο εννιάμηνο του 2018, σημειώθηκε εκτόξευση των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τη ΔΕΗ στα 3 δισ ευρώ, ενώ φορτώθηκε νέα βάρη άνω του 1 δισ ευρώ. Οι ζημιές της στο εννιάμηνο εκτινάχθηκαν στα 255,1 εκατ ευρώ, έναντι 82,6 εκατ ευρώ κατά την αντίστοιχη περυσινή περίοδο και ο τζίρος της έπεσε στα 3,47 δισ ευρώ, μειωμένος κατά 4,3% σε σχέση με πέρυσι. Η μείωση της ζήτησης ρεύματος και η απώλεια μεριδίου αγοράς οδήγησαν στην πτώση των πωλήσεων κατά 6,2%. Οι εξελίξεις των μεγεθών είναι ανησυχητικές καθώς ο δανεισμός της ΔΕΗ εκτιμάται στα 3,9 δισ ευρώ και το σχέδιο αναδιάρθρωσης της McKisney καρκινοβατεί.
2. Δεύτερον, τις τράπεζες που επιχειρούν να λύσουν τα υπαρξιακά τους προβλήματα με νέου τύπου «πυραμίδες», τις οποίες η κυβέρνηση επιχειρεί να εκλογικεύσει, μικραίνοντας την υπό κατασκευή «φούσκα» και προσπαθώντας να εκτονώσει το κοινωνικό ζήτημα των πλειστηριασμών.
3. Τρίτον, στον απρόβλεπτο κοινωνικό παράγοντα που μπορεί να επέδειξε ιώβεια υπομονή κατά την περίοδο της κρίσης, αλλά έχει πλέον εξαντληθεί η υπομονή του, καθώς και η τελευταία ρανίδα εμπιστοσύνης στο κομματικό σύστημα απαιτεί μεγαλύτερη εμπλοκή του στις αποφάσεις μέσω δημοψηφισμάτων (όπως τα” κίτρινα γιλέκα” στη Γαλλία).
4. Τέταρτον, στις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις που λειτουργούν ανασχετικά για μεγάλες επιχειρηματικές αποφάσεις και ταυτόχρονα οδηγούν τον πολιτικό λόγο σε διχαστικά άκρα και στην απαξίωση του πολιτικού λόγου και των προσώπων. Οι εκλογές αυτές έχουν όλες κρίσιμη σημασία για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Οι ευρωεκλογές θα επηρεάσουν καταλυτικά την εξέλιξη της ΕΕ, τόσο ως προς την αναδιάρθρωση του συστήματος της Ευρωζώνης, όσο και τις οικονομικές πολιτικές, αλλά και την κατεύθυνση που θα πάρει η ΕΕ στις παγκόσμιες υποθέσεις. Στην Ελλάδα, οι αυτοδιοικητικές εκλογές, παρά την επιφανειακή πόλωση, θα δοκιμάσουν το συναινετικό πλαίσιο που επιβάλλει η απλή αναλογική, ενώ στις εθνικές εκλογές αν θα τελειώσουν οριστικά το παλιό καθεστώς. Εκτιμάται ότι θα υπάρξουν νέοι κομματικοί σχηματισμοί και πολιτικές αναδιατάξεις.

Μεταβατικού χαρακτήρα

Μέσα στο κλίμα αυτό, οι εξελίξεις στην οικονομία θα έχουν μεταβατικό χαρακτήρα, αφού οι αποφάσεις θα ανασταλούν, μέχρι να προκύψει σταθερή κυβέρνηση, ενώ παράλληλα θα τίθενται σε εφαρμογή τα πρώτα μεταμνημονιακά μέτρα και πολιτικές, με σημαντικότερα σε αυτή τη φάση τα 350 εκατ ευρώ των ενισχύσεων του αναπτυξιακού νόμου 4399/2016 α. για μεγάλες επιχειρήσεις, 500.000 ευρώ, β. για μεσαίες επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς, 250.000 ευρώ, γ. για μικρές επιχειρήσεις, 150.000 ευρώ, δ. για πολύ μικρές επιχειρήσεις, 100.000 ευρώ, και ε. για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις καθώς και τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, τις Ομάδες Παραγωγών και τις Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις, 50.000 ευρώ).

Επίσης, γίνεται πιο ευέλικτο το θεσμικό πλαίσιο για τις ανώνυμες εταιρείες με τροποποίηση του Ν. 4848/2018 σε ό,τι αφορά την εκλογή ορκωτών λογιστών-ελεγκτών, τη διάθεση της διαφοράς όταν εκδίδονται μετοχές σε τιμές ανώτερες του αρτίου, καθώς και σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή των μετόχων στη διαδικασία έγκρισης της πολιτικής αποδοχών της εταιρείας.

Το κλίμα είναι θετικό, αφού το 2018 αναμένεται να ενισχύσει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, όπως άλλωστε έγινε το 2017 με τη βελτίωση που παρουσίασαν οι 500 πιο κερδοφόρες εταιρείες και οι 200 πιο κερδοφόροι όμιλοι, όπως κατέγραψε η έκδοση «Business Leaders in Greece» της ICAP. Το 2017 τα συνολικά κέρδη EBITDA των 500 πιο κερδοφόρων εταιρειών αυξήθηκαν κατά 15% και διαμορφώθηκαν στο ποσό των 12,8 δισ ευρώ, ενώ τα συνολικά προ φόρων κέρδη εκτινάχθηκαν κατά 26% στα 7,2 δισ ευρώ, τάση που επιβεβαιώθηκε στο α΄εξάμηνο του 2018.

Θετικές προοπτικές

Οι θετικές προοπτικές επιβεβαιώνονται από τις μεγάλες επενδύσεις στα logistics που δρομολογούν οι μεγάλες αλυσίδες. Η Σκλαβενίτης Ελληνικές Υπεραγορές σχεδιάζει τη δημιουργία νέου logistics center 100.000 τμ στην Αττική, μετά την απορρόφηση της Μαρινόπουλος, και προχωρά στην ενοποίηση των συστημάτων SAP των δύο δικτύων, ενώ θα λειτουργήσει και e-shop. Ο όμιλος Σαράντη που ολοκλήρωσε τη μεταφορά της παραγωγής καλλυντικών στο εργοστάσιο των Οινοφύτων, προχωρά στην κατασκευή αποθηκών στον Αυλώνα, με 20-25 εκατ ευρώ συνολικές επενδύσεις το διάστημα 2018-2019. Επίσης, ο όμιλος Φουρλή προχωρά στη δημιουργία νέων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων της ΙΚΕΑ, ύψους 8 εκατ ευρώ, για την ενίσχυση του logistic center της Intersport.

Στρατηγικό ρόλο στις επιχειρηματικές αποφάσεις παίζουν οι βαλκανικές εξελίξεις, καθώς η Συμφωνία των Πρεσπών ανοίγει σημαντικές προοπτικές, όπως προέκυψε τελευταία στο 2ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Σερβίας. Εκεί ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεσμεύτηκαν να προχωρήσουν με ταχύτατους ρυθμούς έναν σιδηροδρομικό άξονα που θα συνδέει την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Σκόπια, το Βελιγράδι και από εκεί τη Βουδαπέστη.

Το 2019, ίσως και τον Φεβρουάριο, θα γίνει και ένα ακόμη βήμα επιστροφής της χώρας στις αγορές με εκδόσεις νέων ομολόγων ή και επανεκδόσεις ύψους 3-7 δισ ευρώ με στόχο να καλύπτονται οι τόκοι, να μειώνονται τα έντοκα γραμμάτια που είναι 15 δισ ευρώ και κυρίως να αποπληρωθούν σταδιακά τα 11 δισ ευρώ του ΔΝΤ. Είναι σαφές για όσους δεν ακούνε τις σειρήνες της καταστροφολογίας πως η οικονομία κινείται, είναι ζωντανή και θα απογειωθεί μετά τις εκλογές, εφόσον δώσουν σταθερή κυβέρνηση, που να την εμπιστεύονται και οι δανειστές, δηλαδή να έχει δώσει δείγμα γραφής.