Στο κόκκινο η ένταση στο Κόσοβο – Τραβάει το σκοινί η Πρίστινα

Ενώ στους Δήμους του Βορρά του Κοσσυφοπεδίου που κατοικούνται κατά πλειοψηφία από γηγενείς Σέρβους επικρατεί ένταση στα όρια της σύγκρουσης, οι κυβερνητικές αρχές της αποσχισθείσας από τη Σερβία το 1999 κρατικής οντότητας, υπέγραψαν σήμερα αίτημα ένταξης στην ΕΕ. Είχαμε εδώ και μήνες γράψει ότι οι κοσοβάρικη πολιτική τάξη επιδιώκει να επωφεληθεί της κατάστασης που δημιουργείται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ώστε να προωθήσει τις σχέσεις με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η κυβέρνηση του Άλμπιν Κούρτι δείχνει να προκαλεί κρίση και ρήξη, ίσως και στην σχέση με την Ουάσιγκτον, ακριβώς λόγω των χειρισμών στη διαδικασία διαλόγου με το Βελιγράδι. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα πράγματα στην καρδιά της Βαλκανικής κρέμονται σε μια κλωστή. Η παρουσία της EULEX (δύναμη της ΕΕ για το Νόμο και την Τάξη) και της KFOR (δύναμη του ΝΑΤΟ) αλλά και ακόμη η αμερικανική πολυάριθμη στρατιωτική παρουσία στη βάση του Μπονστύλ στο Κόσοβο, αμφισβητούνται ευθέως απ’ το Βελιγράδι, ως προς τη νομιμότητά τους.

Φαίνεται ότι η συμφωνία που είχαν υπογράψει στις εργασίες του ΟΗΕ ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών με τον Σέρβο ομόλογο του, προ τριών σχεδόν μηνών, ως μνημόνιο συνεργασίας σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής αρχίζει να εφαρμόζεται. Πλην, όμως, εφαρμόζεται ως συνέπεια ενεργειών της Πρίστινα. Η εμμονή της αλβανικής διοίκησης της περιοχής για άμεση εφαρμογή κάποιας διοικητικής ρύθμισης για τις πινακίδες κυκλοφορίας οχημάτων σερβικής καταγωγής πολιτών της περιοχής, προσέλαβε πολιτική ουσία.

Ο Κούρτι δεν σεβάστηκε την πρόταση της ΕΕ και της Ουάσιγκτον να δώσει παράταση στις προθεσμίες και μάλιστα επ’ αόριστο αναστολή. Ως απάντηση, εκλεγμένοι και διορισμένοι υπάλληλοι της σερβικής μειονότητας παραιτήθηκαν από τα αξιώματά τους, προκαλώντας στην ουσία ατονία λειτουργίας του κράτους, το οποίο λειτουργεί υπό ειδικό καθεστώς και με βάση τη Ψήφισμα 1244 του ΟΗΕ.

Προγραμματίστηκαν από την Κοσοβάρα πρόεδρο διεξαγωγή εκλογών σε τέσσερεις δήμους των Σέρβων για 18 Δεκεμβρίου, αλλά η αποφασιστικότητα των εκπροσώπων της σερβικής μειονότητας να μην επιτρέψει τη διεξαγωγή τους, την υποχρέωσαν σε αναβολή για τις 23 Απριλίου. Ταυτόχρονα όμως έστειλαν αστυνομικές δυνάμεις για τη σύλληψη όσων πρωτοστάτησαν στις κινητοποιήσεις, πράγμα που οδήγησε σε πλήρη παράλυση του δημοσίου βίου. Τα σχολεία εδώ και πέντε μέρες δεν λειτουργούν και υπάρχουν μπλόκα σε βασικές οδικές αρτηρίες.

Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου

Οι χειρισμοί της Πρίστινα στην ουσία άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου. Από πολιτική άγνοια, από πείσμα ή σκόπιμα, στην ουσία η περιοχή έχει μετατραπεί σε ένα πρόβλημα που ενδεχομένως να αναβάλει συνολικούς σχεδιασμούς για την στρατηγική συνοχή της Βαλκανικής, η οποία προφανώς επηρεάζει τη σταθερότητα όλης της Ευρώπης. Εάν κρίνουμε από την ευαίσθητη για τα Βαλκάνια ιταλική εξωτερική πολιτική, ήδη από το Σάββατο κι ενώ φαίνονταν ότι επρόκειτο για δύο απλά οδοφράγματα, ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών τηλεφώνησε στον Κούρτι και στον Βούτσιτς.

Ο ειδικός δε απεσταλμένος της Ουάσιγκτον για το διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινα, Γκάμπριελ Έσκομπαρ ταξιδεύει σε ρόλο διαμεσολαβητή πλέον μεταξύ των δύο πρωτευουσών. Αργά το βράδυ της Τρίτης έδειξε ενοχλημένος από την ακαμψία του Κούρτι. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει τούτο και μάλλον καταδεικνύει ότι η κίνηση των αρχών του Κοσόβου για την υπογραφή σε δημόσια τελετή της Πράξης Αίτησης Ένταξης στην ΕΕ δεν έχει ουσιαστικό αντίκτυπο.

Ο Εσκομπάρ θέλει κάτι να προσφερθεί στους Σέρβους με σκοπό να εκτονώσει την ένταση. Συγκεκριμένα, όπως και ο Ευρωπαίος απεσταλμένος Μίροσλαβ Λάϊτσακ, επιμένει στην ανάγκη να θεσμοθετηθεί η Ένωση Σερβικών Δήμων και Κοινοτήτων. Η Πρίστινα δείχνει να μην αποδέχεται καν συζήτηση επί του θέματος, σε βαθμό που ο Εσκομπάρ να προειδοποιήσει ότι δεν θα αφήσει σε ένα μόνο άτομο (προφανώς εννοεί τον Κούρτι) να τινάξει στον αέρα την πρόοδο στο ευαίσθητο θέμα των σχέσεων με το Βελιγράδι.

Μάλιστα είπε ότι θα χειριστεί σε άμεση συνεργασία με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, με την κοινωνία των πολιτών, με το λαό του Κοσόβου το ζήτημα της θεσμοθέτησης της Ένωσης Σερβικών Δήμων και Κοινοτήτων. Ο Αλεξάντερ Βούτσιτς, ωστόσο, απειλεί τη Δύση με ναυάγιο, πατώντας ακριβώς στην αθέτηση από τις αρχές της Πρίστινα προβλέψεων από τις διμερείς επί μέρους συμφωνίες και τις δεσμεύσεις ενώπιον της ΕΕ, αλλά και από το Πακέτο Αχτισάρι, με το οποίο δημιουργήθηκε ως κρατική οντότητα το αλβανικό Κόσοβο. Μάλιστα το Βελιγράδι θεωρεί τη στάση της ΕΕ έναντι της Πρίστινας μέτρο για την απόδειξη της εντιμότητας των Ευρωπαίων. Εάν στο πεδίο δεν υπάρξει επιδείνωση –η δύναμη KFOR έχει αυξήσει τις περιπολίες της– σίγουρα οι διπλωμάτες θα έχουν πολύ δουλειά.

Η στάση της Ελλάδας

Η κατάσταση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την Ελλάδα. Τούτο όχι μόνο διότι η κρίση τεκταίνεται στην εγγύς περιοχή της, αλλά και διότι δεν έχει αναγνωρίσει επίσημα την κρατική οντότητα της Πρίστινα, όπως και ακόμη τέσσερις χώρες-μέλη της ΕΕ. Εν τούτοις θα πρέπει να λάβει θέσει επί του αιτήματος της Πρίστινας. Το γεγονός ότι το αίτημα υπεγράφη από τους Αλβανοκοσοβάρους στις 14 Δεκεμβρίου, η πρόεδρος Οσμάνι το συνέδεσε με την ημερομηνία της επίσημης συγκρότησης της ένοπλης δύναμης του Κοσόβου, στην ουσία όμως σχετίζεται με την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.

Η Μόσχα παρακολουθεί το ζήτημα από κοντά και το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα ανεχθεί παραβίαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας σε ό,τι αφορά την αυτονομημένη περιοχή των Σέρβων στο βόρειο Κόσοβο. Ας σημειωθεί ότι ο Όμιλος Wagner, γνωστός και για τις παραστρατιωτικές ομάδες του, την περασμένη εβδομάδα άνοιξε Λέσχη Φιλανθρωπίας στο Νόβι Σαντ.