Το άτακτο Brexit και οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο

Στον αέρα θα βρεθούν τόσο η πρόσφατη συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Βρετανίας για τις βάσεις όσο και το πρωτόκολλο 3, στην Πράξη Προσχώρησης της Κύπρου στην ΕΕ του 2003, σε περίπτωση άτακτου Brexit. Μετά το αποτέλεσμα στο βρετανικό Κοινοβούλιο και τη συντριπτική απόρριψη της συμφωνίας εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, τα δεδομένα αλλάζουν με το σενάριο του Brexit χωρίς συμφωνία να φαντάζει ως ένα από τα επικρατέστερα, αν όχι το μοναδικό.

Παρόλα αυτά τις τελευταίες ώρες εξετάζονται, όπως έχει μεταδοθεί, διάφορα άλλα ενδεχόμενα, πέραν της χωρίς συμφωνία εξόδου, που θα έχει κόστος και για την Ένωση. Τέτοιο σενάριο είναι να δοθεί παράταση στο Brexit, στη διάρκεια της οποίας ενδεχομένως να εξεταστεί και δεύτερο δημοψήφισμα ενώ ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών.

Για την περίπτωση της Κύπρου, τα θέματα μπορούν να περιπλεχθούν περισσότερο στην περίπτωση άτακτου Brexit ενώ διανοίγονται και δυνατότητες για μια άλλη προσέγγιση στο ζήτημα των Βρετανικών Βάσεων. Στην περίπτωση, λοιπόν, εξόδου χωρίς συμφωνία δεν θα τεθεί σε ισχύ το πρωτόκολλο που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το Brexit, το οποίο αποσκοπούσε στη συνέχιση εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου που ισχύει από το 2004 στις περιοχές των Βάσεων.

Αυτό το πρωτόκολλο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Συνθήκης Αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ. Συνεπώς, χωρίς επικύρωση της Συνθήκης Αποχώρησης από τη Βρετανία δεν θα τεθεί σε ισχύ ούτε το Πρωτόκολλο για τις Βάσεις, ενώ από τις 30 Μαρτίου θα παύσει να ισχύει και το Πρωτόκολλο 3 στην Πράξη Προσχώρησης της Κύπρου στην ΕΕ.

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι το Πρωτόκολλο 3 επαναβεβαίωνε πως το έδαφος των Βάσεων δεν αποτελεί έδαφός της (Κυπριακής Δημοκρατίας) και συνεπώς το κοινοτικό κεκτημένο γενικώς δεν ισχύει στις περιοχές των Βάσεων. Έγιναν, όμως, εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό και αναγνωρίστηκε η εφαρμογή μικρού μέρους του κεκτημένου στις Βάσεις. Οι Βάσεις έγιναν με το Πρωτόκολλο μέρος του τελωνειακού εδάφους της ΕΕ και ισχύει σ’ αυτό τελωνειακή νομοθεσία της Ένωσης. Ισχύει επίσης το κεκτημένο για γεωργία, αλιεία κλπ. Το Πρωτόκολλο ρυθμίζει ακόμη το ζήτημα της διακίνησης προσώπων ανάμεσα στο έδαφος των Βάσεων και εκείνο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τι μπορεί να γίνει;

Είναι προφανές πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η επόμενη ημέρα ενός άτακτου Brexit. Τι μπορεί να γίνει; Να αρχίσει σε διμερές επίπεδο μια συζήτηση με τη Βρετανία για να εξεταστούν όλα τα ζητήματα για το τι θα ισχύει και τι όχι, καθώς οι Βρετανοί δεν θα δεσμεύονται πλέον από καμία συμφωνία ή Πρωτόκολλο. Η όποια συζήτηση γίνει θα πρέπει να διεξαχθεί με τη συγκατάθεση και ίσως τη συμμετοχή της ΕΕ, καθώς θα αφορά την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου.

Η Λευκωσία, αξιολογώντας τα δεδομένα και τη θέση στην οποία βρίσκεται η Βρετανία θα πρέπει να ζητήσει ευθέως να τεθεί το έδαφος των Βάσεων υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για να έχει τον έλεγχο και την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου. Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι η ενίσχυση των προνοιών του πρόσφατου πρωτοκόλλου, σε μια άλλη βάση, ώστε να μην προκαλούνται προβλήματα σε ό,τι αφορά τις περιπτώσεις όπου θα προκύπτουν ζητήματα. Τέτοιο παράδειγμα είναι η λειτουργία των οδοφραγμάτων στα Στροβίλια και το Πέργαμος (για παράδειγμα στην εφαρμογή της Συμφωνίας της Πράσινης Γραμμής). Δεν μπορεί να αφεθεί η ευθύνη σε ένα τρίτο κράτος για τη διακίνηση και λειτουργία δύο οδοφραγμάτων που συνδέονται και με την κατεχόμενη περιοχή.

Επίσπευση της συζήτησης στη Βουλή, του θέματος του καθεστώτος των βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο μετά το Brexit, ζητά το ΔΗΚΟ, με επιστολή του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου, Πανίκου Λεωνίδου προς τον Πρόεδρο της Βουλής. Το Δημοκρατικό Κόμμα, σύμφωνα με ανακοίνωση του, θεωρεί το εν λόγω θέμα ιδιαίτερα κρίσιμο, μετά και την χθεσινή απόφαση της Βουλής των Κοινοτήτων για καταψήφιση του σχεδίου της Βρετανίδας Πρωθυπουργού για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Πρόκειται για εξέλιξη που ενδεχομένως να επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην Κυπριακή Δημοκρατία και τα συμφέροντα του κυπριακού λαού.