Τι περιλαμβάνει η έκθεση Μπορέλ για την Τουρκία

Σύμφωνα με πηγές της εφημερίδας “Καθημερινή” η έκθεση του Ύπατου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ καλύπτει όλο το εύρος των ελληνικών ανησυχιών σχετικά με την τουρκική προκλητικότητα, αλλά όχι επαρκώς των ελληνοκυπριακών.

Η έκθεση αυτή θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Πέμπτη στην Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί μέσω τηλεδιάσκεψης. Η έκθεση Μπορέλ συνδέει πλήρως την θετική ατζέντα της ΕΕ με την συμπεριφορά της Άγκυρας σε όλα τα ζητήματα που απασχόλησαν την Αθήνα τα τελευταία χρόνια, τόσο στο σκέλος της αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας με στρατιωτικά μέσα (υπερπτήσεις, πολεμική ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο), της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού (εισβολή στον Έβρο) αλλά και των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου (Τουρκολιβυκό Μνημόνιο).

Σε άλλα σημεία η έκθεση αναφέρεται διεξοδικά στις προοπτικές τελωνειακής ένωσης, παροχής βίζας σε Τούρκους και στο μεταναστευτικό, καθώς και στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία

Ως προς την Ελλάδα το πιο θετικό σημείο ειναι ότι η έκθεση προβλέπει αναλογικότητα, αιρεσιμότητα και αναστρεψιμότητα εφόσον η Τουρκία επανέλθει σε κάποιες παραβατικές συμπεριφορές. Προβλέπεται ότι η θετική ατζέντα παραμένει στο τραπέζι υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα επιδείξει ετοιμότητα για μια ειλικρινή συνεργασία με την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της, αλλά και θα επιλύσει τις διαφορές της μέσα από τον διάλογο και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.

Η έκθεση Μπορέλ περιλαμβάνει σαφή αναφορά στα γεγονότα του Μαρτίου του 2020 στον Έβρο, καθώς αναφέρει ότι Τουρκία με ενεργό τρόπο ενθάρρυνε μετανάστες και πρόσφυγες να παραβιάσουν τα σύνορα της Ε.Ε., τα οποία συμπίπτουν με τα ελληνικά. Τονίζεται, μάλιστα, ότι η συγκεκριμένη απόπειρα

Περιλαμβάνει αναφορά στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο παραβιάζει τα νόμιμα δικαιώματα των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες τους, αλλά και στις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από την Τουρκία, στις υπερπτήσεις κατοικημένων νησιών, στις απειλές με ναυτικές ασκήσεις και στην επιθετική ρητορική αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης. Παραπέμπει και στην κρίση του «Ορούτς Ρέις» με τρόπο, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες δικαιώνει τις ελληνικές θέσεις.

Γίνεται αναφορά στις επιλογές που μπορεί να αξιοποιηθούν, εφόσον η Τουρκία επιλέξει εκ νέου τον δρόμο της παραβατικής συμπεριφοράς και της κλιμάκωσης και αναφέρεται επισης στις διερευνητικές. Στην έκθεση Μπορέλ επισημαίνεται, σε αυτό το πλαίσιο, ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών (υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ) πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου, διαπραγματεύσεων καλή τη πίστει και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Επίσης αναφέρεται στη διακοπή των επιστροφών προς την Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, που είναι υποχρέωσή της βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016. Ζητείται, μάλιστα, η άμεση επανεκκίνηση της διαδικασίας επιστροφών των σχεδόν 1.500 μεταναστών που βρίσκονται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα αιτήματά τους έχουν απορριφθεί μετά την ολοκλήρωση όλων των νομικών ενεργειών που απαιτούνται (εφέσεις).

Στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας δίνονται αρκετά κίνητρα στην Τουρκία να αποκτήσει μια πιο εποικοδομητική στάση. Η κορωνίδα της θετικής ατζέντας είναι η τελωνειακή ένωση αλλά και η δυνατότητα ενίσχυσης των οικονομικών δεσμών. Σε εναντία περίπτωση, η έκθεση περιλαμβάνονται εναλλακτικά περιοριστικά μέτρα, ανάμεσα στα οποία κυρώσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, εφόσον η Τουρκία επιμένει σε μονομερείς και προκλητικές δράσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι κατά τομέα κυρώσεις αποτελούσαν πάγιο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης.

Ανάμεσα στις κυρώσεις περιλαμβάνονται ο περιορισμός της οικονομικής συνεργασίας Ε.Ε. –Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων δραστηριοτήτων ευρωπαϊκών τραπεζών και πρόσθετα μέτρα στον τομέα της ενέργειας και σε σημαντικούς τομείς της τουρκικής οικονομίας.

Στην έκθεση Μπορέλ υπάρχει αναφορά και στο Κυπριακό, με τρόπο ο οποίος σύμφωνα με τις πηγές της “Καθημερινής” δεν ικανοποιεί τη Λευκωσία, αν και επισημαίνεται πως «η μη επίλυση του Κυπριακού παραμένει σοβαρός σκόπελος στην προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων της Ε.Ε με την Τουρκία».

Στα συμπεράσματα της έκθεσης Μπορέλ υπάρχει αναγνώριση του εύθραυστου χαρακτήρα της κατάστασης που επικρατεί στις Ευρωτουρκικές σχέσεις. Επισημαίνεται ότι παρά τα θετικά βήματα, απαιτείται χρόνος για να αξιολογηθεί αν η αποκλιμάκωση είναι διαρκής και αξιόπιστη. Ως εκ τούτου, οι διάφορες επιλογές, τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές, διέπονται από τις αρχές της αιρεσιμότητας, αντιστρεψιμότητας και αναλογικότητας.