Η μάχη της Ζήλας: Η συντριβή των Ρωμαίων από τον Μιθριδάτη

Η πρώτη μάχη της Ζήλας δόθηκε το 67 π.Χ. μεταξύ των δυνάμεων του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣT’ και των Ρωμαίων υπό τον Γάιο Βαλέριο Τριάριο. Στο διάστημα 88-75 π.Χ. ο Μιθριδάτης πολέμησε δύο φορές κατά των Ρωμαίων και ηττήθηκε οικτρά. Ο τρίτος πόλεμος ξεκίνησε το 75 π.Χ. Οι Ρωμαίοι επιστράτευσαν τους δύο υπάτους Λούκιο Λικίνιο Λούκουλο και Μάρκο Αυρήλιο Κότα. Ο Μιθριδάτης νίκησε τον Κότα στη Χαλκηδόνα της Μικράς Ασίας, αλλά ηττήθηκε από τον Λούκουλο στην Κύζικο.

Κατόπιν ο Λούκουλος εκστράτευσε στον Εύξεινο, αλλά υποχρεώθηκε να επιστρέψει στη Μικρά Ασία και τελικά να πολεμήσει κατά του συμμάχου του Μιθριδάτη βασιλιά της Αρμενίας Τιγράνη. Τότε ο Μιθριδάτης επιτέθηκε κατά των Ρωμαίων που είχαν απομείνει στην κεντρική Μικρά Ασία και τους νίκησε. Κατόπιν αυτού ο λεγάτος Τριάριος κινήθηκε με δύο λεγεώνες και άγνωστο αριθμό βοηθητικών στρατιωτών προς αντιμετώπισή του. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Τριάριος βιαζόταν να συντρίψει ο ίδιος τον Μιθριδάτη, κερδίζοντας δόξα. Οι πηγές δεν αναφέρουν τη δύναμη ή την σύνθεση του στρατού του Μιθριδάτη.

Οι δύο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι στην πεδιάδα της Ζήλας, όπου και στρατοπέδευσαν. Ο Μιθριδάτης είχε διατάξει τη διάνοιξη μιας τάφρου την οποία είχε γεμίσει με νερό. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές ένας ανεμοστρόβιλος έπληξε την πεδιάδα. Και οι δύο αντίπαλοι θεώρησαν το φυσικό φαινόμενο ως ευνοϊκό οιωνό. Οι Ρωμαίοι εξήλθαν του στρατοπέδου τους και ετοιμάστηκαν να επιτεθούν. Ο Μιθριδάτης όμως κινήθηκε έξυπνα. Άφησε ένα μικρό τμήμα του στρατού του να απασχολεί τη μια ρωμαϊκή πτέρυγα και έριξε τον όγκο του στρατού κατά της άλλης συντρίβοντάς την.

Η μάχη της Ζήλας

Κατόπιν ο Μιθριδάτης τέθηκε επικεφαλής του ιππικού και περικύκλωσε την ρωμαϊκή πτέρυγα που ακόμα πολεμούσε. Οι Ρωμαίοι πιεζόμενοι κινήθηκαν προς την τάφρο και πολλοί έπεσαν μέσα σε αυτή. Σύντομα η τάφρος γέμισε με πτώματα Ρωμαίων. Αλλά και ο Μιθριδάτης πληγώθηκε σοβαρά. Σύμφωνα με τις πηγές κάποιος “μάγος” με το όνομα Άγαρις, τον θεράπευσε με δηλητήριο φιδιού. Μερικές μόλις ώρες μετά το σχεδόν θανάσιμο πλήγμα που είχε δεχτεί ο Μιθριδάτης βρισκόταν και πάλι έφιππος. Μέχρι τότε όμως η μάχη είχε λήξει με θρίαμβο του στρατού του.

Οι Ρωμαίοι είχαν πάνω από 7.000 νεκρούς, εκ των οποίων 24 Τριβουνούς και 150 εκατόνταρχους. Ένας Ρωμαίος εκατόνταρχος προσποιήθηκε ότι ήθελε να μιλήσει στον βασιλιά. Ξαφνικά, όμως, επιτέθηκε στον Μιθριδάτη και τον πλήγωσε στο μηρό. Ο στρατός του πανικοβλήθηκε προσωρινά. Αλλά ο Έλληνας ιατρός του βασιλιά, ο Τιμόθεος, είδε ότι το τραύμα δεν ήταν σοβαρό και ζήτησε από τους σωματοφύλακές του να τον σηκώσουν ψηλά ώστε να τον δουν οι στρατιώτες του.

Λόγω του συμβάντος, όμως, έπαψε η καταδίωξη των ηττημένων Ρωμαίων. Οι επιζώντες Ρωμαίοι κατάφεραν να ενωθούν με τις δυνάμεις του Λούκουλου. Ο Ρωμαίος ύπατος θέλησε να επιτεθεί στον Μιθριδάτη, αλλά οι άνδρες του αρνήθηκαν να τον ακολουθήσουν. Έτσι ο Μιθριδάτης απέμεινε νικητής, προσωρινά. Το 63 π.Χ. θα συναντούσε την μοίρα του.