Αγοράζουμε μαχητικά όταν το κέντρο βάρους μετατοπίζεται στα drones!

Το αεροπορικό όπλο αναπτύχθηκε πρώτα για επιτήρηση, μετά για αρωγή σε χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις και τέλος για να αντιμάχεται άλλα αεροσκάφη. Το ερώτημα που πλέον τίθεται, είναι αν αυτές τις λειτουργίες μπορεί να τις αναλάβουν άλλα συστήματα και μάλιστα φθηνότερα, πιο αποτελεσματικά και χωρίς τον αντίστοιχο κίνδυνο σε προσωπικό. Η φύση του αεροπορικού πολέμου αλλάζει άρδην. Ο υψηλής τεχνολογίας αγώνας μεταξύ ισοδύναμων αντιπάλων βραχυπρόθεσμα σημαίνει ότι η επίθεση κορεσμού έχει πεπερασμένη αποτελεσματικότητα, καθώς τα αντιαεροπορικά συστήματα είναι ήδη αρκετά ικανά και γίνονται ικανότερα, ώστε να μπορούν να ανταπεπεξέλθουν στις συμβατικές απειλές.

Ταυτόχρονα, τα αντιαεροπορικά συστήματα και οι αισθητήρες τους βελτιώνονται με ταχύτατο ρυθμό, ενώ τα αεροσκάφη στελθ είναι ακόμη λίγα. Με δεδομένη, μάλιστα, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ειδικά με την χρήση τεχνητής νοημοσύνης, και τα στελθ μαχητικά μπορεί σύντομα να πάψουν να είναι “αόρατα”. Tο συμπέρασμα είναι ότι τα πολεμικά αεροσκάφη, που άρχισαν να παίζουν σημαντικότατο ρόλο από το 1916 και μετά, αρχίζουν να απαξιώνονται ως μέσο προβολής ισχύος, συμπαρασύροντας μαζί τους ίσως και τα αεροπλανοφόρα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας διδάσκει ότι τα σχετικά φθηνά drones μπορούν να αρνηθούν την αεροπορική υπεροχή των αντιπάλων και να παρέχουν αποφασιστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα σε συγκρούσεις ομοτίμων αντιπάλων, καθώς και εναντίον πολιτοφυλακών. Καθώς ο πόλεμος διαρκεί, όμως, οι αντίπαλοι μηχανεύονται νέα όπλα, βελτιώσεις σε παλιά, νέες τεχνικές κατασκευής, νέες τακτικές, επιχειρησιακές και στρατηγικές χρήσεις, Ή αγοράζουν τέτοιες ικανότητες, όπως η αγορά της Ρωσίας drones καμικάζι από το Ιράν. Το ίδιο ισχύει και για τα όπλα που δίνει η Δύση στο Κίεβο.

Οι τρεις ρόλοι

Αλλά και τα πράγματα στον τομέα των drones έχουν καταστεί ρευστά. Πρώτης γενιάς UAV, όπως τα Bayraktar, είναι πλέον “απαρχαιωμένα”, με την ίδια λογική που αεροπλάνα και άρματα, όπως και οι εχθροί τους βελτιώνονταν κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μέσα σε μήνες εμφανιζόταν μια καινούργια γενιά. Στον πόλεμο στην Ουκρανία οι Ρώσοι έχουν καθηλώσει στο έδαφος βραδυκίνητα drones, όπως τα τουρκικά Bayraktar, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα ηλεκτρονικών παρεμβολών και αντιαεροπορικών μέσων. Το αποτέλεσμα είναι αυτά πλέον να χρησιμοποιούνται μόνο σε ασφαλή περιβάλλοντα.

Βλέπουμε ολοένα και περισσότερο τριών ειδών κύριες χρήσεις μη-επανδρωμένων αεροσκαφών:

• Πρώτον, αυξάνεται κατακόρυφα και συνεχώς η χρήση “μονόδρομων” drones-καμικάζι ή περιπλανώμενων πυρομαχικών, όπως το πάμφθηνο αμερικανικό Switchblade.
• Δεύτερον, τα drones και οι πύραυλοι που χρησιμοποιούνται για βομβαρδισμούς εξ αποστάσεως καίριων στόχων, όπως τα ιρανικής κατασκευής Shaheen.
• Τρίτον, τα drones επιτήρησης, τα οποία, παρά την χαμηλή ταχύτητά τους, μπορούν να επιτηρούν από απόσταση ασφαλείας.

Οι Αμερικανοί ισχυρίζονται τώρα ότι η επόμενη φάση του πολέμου με drones είναι εδώ. Στις 6 Σεπτεμβρίου 2023, η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Καθλίν Χικς υποστήριξε την επιτάχυνση της πρωτοβουλίας Replicator του Πενταγώνου. Το Replicator είναι προσπάθεια να αυξηθεί δραστικά η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τις ΗΠΑ στο πεδίο της μάχης. Το αποκάλεσε game changer στην εθνική ασφάλεια. Υπό το Replicator, ο αμερικανικός στρατός στοχεύει να τοποθετήσει χιλιάδες αυτόνομα οπλικά συστήματα σε πολλούς τομείς μέσα στους επόμενους 18 έως 24 μήνες.

Μαχητικά αεροσκάφη και drones

Το Replicator είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Οι ραγδαίες πρόοδοι στην τεχνητή νοημοσύνη δημιουργούν μια νέα γενιά θανατηφόρων αυτόνομων οπλικών συστημάτων (LAWS) που μπορούν να εντοπίσουν, να παρακολουθήσουν και να επιτεθούν στόχους, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη με αυτόνομες δυνατότητες και πυρομαχικά με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται ήδη στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, αλλά και από το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας.

Πολλές χώρες παίρνουν πολύ σοβαρά αυτά τα μαθήματα. Η μάζα και η ταχύτητα θα κυριαρχήσουν προφανώς στους μελλοντικούς πολέμους drones. Όλο και περισσότερο, οι σημερινές διακριτές επιθέσεις drones θα εκτοπίζονται από επιθέσεις με σμήνη drones, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα τεχνικών, που θα τους επιτρέπουν να επικοινωνούν μεταξύ τους, συνεργάζονται (και με ανθρώπους), γεγονός που θα τα καθιστά ικανά να καταστρέψουν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα κρίσιμες υποδομές και άλλους σημαντικούς στόχους.

Από “αλγορίθμους-δολοφόνους” που επιλέγουν στόχους με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά μέχρι αυτόνομα σμήνη drones, το μέλλον του πολέμου μοιάζει ολοένα και περισσότερο με φιλμ επιστημονικής φαντασίας. Αυτό δεν απαξιώνει, προς το παρόν τις υπάρχουσες αεροπορικές δυνάμεις, ιδίως όσον αφορά την αναχαίτιση παραβιάσεων, την επόπτευση και τις άμεσες επεμβάσεις. Το Αιγαίο είναι περιορισμένη θάλασσα και εκτός της επιτήρησης οι άλλες αεροπορικές αποστολές δεν μπορούν να επιτευχθούν από τα μαχητικά αεροσκάφη με τον αναγκαίο ρυθμό.

Η σημερινή πολιτική εξοπλισμών δεν υπαγορεύεται από τις μελλοντικές ανάγκες, αλλά από εμμονή σε παλιά σχήματα κι αντιλήψεις. Και είναι αυτό ακριβώς που γεννάει το ερώτημα: “Τα δισεκατομμύρια που ξοδεύουμε ως κράτος για εξοπλισμούς κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση ή μήπως όχι;” Στο επόμενο άρθρο θα ασχοληθούμε με αυτό ακριβώς το ερώτημα, αφού δούμε που βρίσκονται οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε σύγκριση με εξελίξεις στην επιστήμη και την τέχνη του σημερινού και αυριανού πολέμου.