Ατελείωτη η οδύσσεια με τα ελικόπτερα ΝΗ90

Η NHI θα καταβάλει στη Νορβηγία 375 εκατομμύρια ευρώ για να τερματίσει τη διαμάχη γύρω από τη μακροχρόνια και αμφιλεγόμενη σύμβαση NH90, η οποία περιλάμβανε 14 ναυτικές εκδόσεις του ελικοπτέρου. Νορβηγία και NHI ανακοίνωσαν από κοινού ότι τα 14 NH90 θα επιστραφούν στον κατασκευαστή, μαζί με ανταλλακτικά, εργαλεία και εξοπλισμό αποστολής.

Το αεροσκάφος και τα εξαρτήματα θα ανακυκλωθούν ξανά στο πρόγραμμα, ώστε να μπορούν να διατεθούν σε άλλους πελάτες. «Αυτή η λύση αντικατοπτρίζει την αμοιβαία συμφωνία των μερών για την οριστική επίλυση όλων των σχετικών διαφορών», ανέφερε η κοινή δήλωση τους.

Η Νορβηγία είχε ανακοινώσει το 2001 τον σχεδιασμό της για αγορά των 14 ελικοπτέρων, τα οποία θα μοιράζονταν μεταξύ του Βασιλικού Νορβηγικού Ναυτικού και της Νορβηγικής Ακτοφυλακής, με προγραμματισμένες παραδόσεις μεταξύ 2005-2008. Το Ναυτικό επρόκειτο να προμηθευτεί έξι ελικόπτερα εξοπλισμένα για ανθυποβρυχιακό πόλεμο, ενώ η Ακτοφυλακή θα παραλάμβανε τα υπόλοιπα οκτώ, διαμορφωμένα για αποστολές έρευνας και διάσωσης.

Προβλήματα από την αρχή

Το πρόγραμμα αντιμετώπιζε εξαρχής προβλήματα, με το πρώτο ελικόπτερο να μην παραδίδεται, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2011. Το  νορβηγικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε το επόμενο έτος, ότι ο αργός ρυθμός παραδόσεων σήμαινε ότι ίσως χρειαστεί να αγοραστεί ένας άλλος τύπος ελικοπτέρου για να καλυφθεί το κενό – μόλις τα ελικόπτερα Westland Lynx της χώρας αποσύρονταν το 2014. Εκείνη την εποχή, υπήρξαν αναφορές ότι το Όσλο εξέταζε το αμερικανικής κατασκευής MH-60 Seahawk, ως εναλλακτική λύση στο NH90 για ανθυποβρυχιακό πόλεμο.

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2016, είχαν παραδοθεί έξι NH90 και δύο χρόνια αργότερα, μια έκθεση των Νορβηγικών Ενόπλων Δυνάμεων διαπίστωσε ότι ο στόλος των NH90 δεν παρείχε τις απαιτούμενες ώρες πτήσης για να εκπληρώσει τους προβλεπόμενους ρόλους του. Η έκθεση συνέστησε τη μετατροπή και των 14 ελικοπτέρων για αποστολές ανθυποβρυχιακού πολέμου.

Σύμφωνα με μεταγενέστερη μελέτη των Νορβηγικών Ενόπλων Δυνάμεων (Σεπτέμβριος 2018) τα 14 NH90 ίσως να μπορούσαν να εκτελούν αποτελεσματικά, τόσο αποστολές για το Ναυτικό, όσο και της Ακτοφυλακής. Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε την άμεση διαθεσιμότητα ανταλλακτικών, καθώς και επαρκή ικανότητα επισκευής. Ο στόχος ήταν αυτά να επιτευχθούν έως το 2022.

Ωστόσο, μέχρι το 2022, το νορβηγικό υπουργείο Άμυνας εξέφραζε περισσότερες ανησυχίες για νέες καθυστερήσεις και την φερόμενη αδυναμία της NHI να εκπληρώσει τις συμβατικές υποχρεώσεις της. Για άλλη μια φορά, ένα εναλλακτικό ελικόπτερο ήταν στην ημερήσια διάταξη. Τελικά, τον Ιούνιο του 2022, ο τότε Νορβηγός υπουργός Άμυνας Μπιόρν Άριλντ Γκραμ ανακοίνωσε ότι η σύμβαση για το NH90 θα τερματιζόταν και πώς τα ελικόπτερα θα καθηλώνονταν αμέσως στο έδαφος. Το Όσλο επικαλέστηκε καθυστερήσεις, σφάλματα και υπερβολικές απαιτήσεις συντήρησης και απαίτησε αποζημίωση από το NHI.

Μέχρι τότε, είχαν παραδοθεί 13 NH90, αλλά μόνο οκτώ έφτασαν σε πλήρως λειτουργική διαμόρφωση, σύμφωνα με το νορβηγικό υπουργείο Άμυνας. Ενώ ο στόλος έπρεπε να πετάει 3.900 ώρες ετησίως, κατά μέσο όρο πετούσε μόλις 700 ώρες ετησίως. «Δυστυχώς, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ανεξάρτητα από το πόσες ώρες εργάζονται οι τεχνικοί μας και πόσα ανταλλακτικά παραγγέλνουμε, αυτό δεν θα κάνει ποτέ το NH90 ικανό να… ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των Νορβηγικών Ενόπλων Δυνάμεων», είχε δηλώσει τότε ο Γκραμ.

Η ελληνική οδύσσεια

Δυσάρεστη εμπειρία είχε και η χώρα μας. Ο Ελληνικός Στρατός την δεκαετία του 2000 αποφάσισε να αγοράσει 20 ελικόπτερα ΝΗ90 για να αντικαταστήσει, εν μέρει, τα γερασμένα UH-1 Χιούι και για να καλύψει τις ανάγκες της 71ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας (71η Α/Μ ΤΑΞ “Πόντος”). Όπως κι όλοι οι αγοραστές του συγκεκριμένου ελικοπτέρου, προσδοκούσε ότι με την προμήθεια θα αποκτούσε πρωτόγνωρες ικανότητες στην μεταφορά προσωπικού.

Αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ακριβώς, όπως τα ήθελε ο Στρατός. Μέχρι το 2014, είχαν παραληφθεί τα 14. Μετά, τα πάντα βάλτωσαν. Επί χρόνια δεν υπογραφόταν συμβόλαιο συντήρησης και δεν παραλαμβάνονταν τα υπόλοιπα έξι. Έτσι, τα πανάκριβα ελικόπτερα καθηλώθηκαν επί χρόνια, χωρίς ανταλλακτικά, συντήρηση FOS και άρα χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση του προσωπικού. Μόλις τον Οκτώβριο του 2021 βρέθηκε μία λύση, με συνολικό τίμημα 657.523.069 δολάρια!

Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η παράδοση του 1ου ελικοπτέρου θα έπρεπε να γίνει το Δεκέμβριο 2005, άλλα έξι έπρεπε να παραδοθούν το 2006, άλλα πέντε το 2007, άλλα έξι το 2008 και τα τελευταία δύο το 2009. Τα πράγματα στράβωσαν όταν κατά τη διάρκεια των δοκιμών αποδοχής του πρώτου ελικοπτέρου προέκυψαν περίπου 200 τεχνικά προβλήματα που καθιστούσαν τα ελικόπτερα μη αποδεκτά!

Μετά από διαπραγματεύσεις και περαιτέρω χρονοτριβές, τα δύο πρώτα ελικόπτερα παραδόθηκαν τον Ιούνιο 2011, ενώ μέχρι τον Οκτώβριο 2013 είχαν παραδοθεί συνολικά επτά ελικόπτερα. Το όγδοο παραδόθηκε τον Απρίλιο 2014, το επόμενο τον Ιούλιο 2014, το δέκατο το Νοέμβριο 2014 και το ενδέκατο τον Δεκέμβριο 2014. Διάφορες προστριβές ανάμεσα στην εταιρία και στην ηγεσία του υπουργείου Άμυνας οδήγησαν στην παραλαβή των υπολοίπων τριών εντός του 2017.

Όπως εύστοχα γράφτηκε, η σύμβαση για την προμήθεια των ελικοπτέρων ΝΗ90 από τη χώρα μας μάλλον αποτελεί case study για το πώς “δεν πρέπει να γίνονται συμβάσεις”!

Βέλγιο και Αυστραλία

Δεν έχουν τέλος όμως τα προβλήματα με αυτά. Το 2023, η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι τα NH90 θα αντικατασταθούν εν μέρει από έξι MH-60R Seahawks. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν φέτος και έχουν προγραμματιστεί να ολοκληρωθούν το 2027. Η νορβηγική απόρριψη αποτέλεσε το τελευταίο πλήγμα για την NHI, σε μια πολύ άσχημη χρονιά για την εταιρεία.

Τον Ιούλιο, ο υπουργός Άμυνας του Βελγίου δήλωσε ότι η χώρα σύντομα θα αποσύρει τα τέσσερα NH90 TTH της, χαρακτηρίζοντας την απόκτηση τους ως «κακή αγορά». Η Αυστραλία δε, όπως και η Νορβηγία, επικαλέστηκε δυσκολίες στη συντήρηση και τη διαθεσιμότητα, όταν ανακοίνωσε (Δεκέμβριος 2021) ότι εγκαταλείπει τον στόλο των ελικοπτέρων μάχης MRH90 – μια παραλλαγή του NH90, γνωστού στη χώρα ως Taipan – και τα αντικαθιστά με UH-60 Black Hawk. Το NH90 είχε εισέλθει στην αυστραλιανή υπηρεσία το 2008 και ο στόλος των 46 Taipan αποσύρθηκε μια δεκαετία νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα.

«Η απόδοση του MRH90 Taipan υπήρξε μια συνεχής και καλά τεκμηριωμένη ανησυχία και έχει καταβληθεί σημαντική προσπάθεια με μεγάλο κόστος για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων», είχε δηλώσει ο τότε Αυστραλός υπουργός Άμυνας, Πίτερ Ντάτον. «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει ένα ασφαλές, αξιόπιστο και ικανό ελικόπτερο γενικής χρήσης στο μέλλον, με λογικό και προβλέψιμο λειτουργικό κόστος».

Και η Σουηδία δυσαρεστημένη

Η γειτονική της Νορβηγίας, Σουηδία, επίσης ήταν δυσαρεστημένη με τα NH90 της, (9 TTH και 9 NFH) – αν και τροποποιημένα για να καλύψουν τις τοπικές απαιτήσεις για συγκεκριμένους ρόλους έρευνας-διάσωσης και ανθυποβρυχιακού πολέμου, αντίστοιχα. Οι καθυστερήσεις στην πλήρη λειτουργία των TTH οδήγησαν στη Σουηδία να παραγγείλει 15 UH-60M Black Hawk ως προσωρινή λύση, ενώ τον Νοέμβριο του 2022, η χώρα αποκάλυψε σχέδια για την πλήρη αντικατάσταση των εννέα NFH της.

Εκτός από αυτές τις περιπτώσεις, άλλοι χειριστές NH90 αντιμετώπισαν ποικίλα προβλήματα με το ελικόπτερο – αν και πρέπει να επισημάνουμε ότι οι παραλλαγές του (περισσότερες από 20Α) – μπορεί να διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη Γερμανία, όπου αποκαλύφθηκε ότι τα ελικόπτερα του Στρατού είχαν πίσω ράμπες πολύ αδύναμες για να υποστηρίξουν πλήρως εξοπλισμένους στρατιώτες – μεταξύ των ελαττωμάτων, διέθετε δάπεδα καμπίνας που θα μπορούσαν να υποστούν ζημιά από αρβύλες!

Για ένα διάστημα του 2019, μόνο το 12% περίπου των γερμανικών NH90 ήταν ικανά για αποστολή, με τις γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις να κατηγορούν την Airbus – η οποία αποτελεί μέρος της κοινοπραξίας NHI – για φερόμενες αποτυχίες στις υπηρεσίες συντήρησης.

Δεν πτοείται η ΝΗΙ

Από την άλλη πλευρά, η NHI συνέχισε να διατυμπανίζει τις επιτυχίες του NH90, όπου αυτές έχουν συμβεί. Πέρυσι, ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Άξελ Αλόκιο, δήλωσε ότι έβλεπε «πολλές εμπορικές ευκαιρίες» για πρόσθετες πωλήσεις NH90. Είπε ότι, υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον από χώρες της Μέσης Ανατολής και εντόπισε μια συνολική αγορά για 50 έως 100 πωλήσεις του ελικοπτέρου.

Στο μεταξύ 13 άλλοι φορείς συνεχίζουν να πετούν το NH90 σε μια ποικιλία ρόλων, με το ελικόπτερο να επεκτείνεται και για νέες αποστολές. Στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής αύξησης των αμυντικών δαπανών, η Ολλανδία ανακοίνωσε πέρυσι ότι θα προσθέσει στον στόλο NH90 της. Το σίγουρο είναι ότι η φήμη του ελικοπτέρου αμαυρώνεται από την απόσυρση του από Νορβηγία-Αυστραλία, αλλά σίγουρα οι εξελίξεις αποτελούν καλά νέα για την Lockheed Martin, της οποίας η σειρά H-60/S-70 είναι μια έτοιμη και αποδεδειγμένη πλατφόρμα μάχης.