Atlantic Trident 25: Οι Φινλανδοί μαθαίνουν να πολεμούν όπως οι Αμερικανοί

Στην άσκηση συμμετέχουν άνω των 40 μαχητικών, μεταξύ των οποίων F-35A Lightning II, F-15E Strike Eagle, Dassault Rafale, Eurofighter Typhoon και τα 4η γενιάς φινλανδικα F/A-18 Hornet. Κεντρικός στόχος είναι η πιστοποίηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ 4ης και 5ης γενιάς μαχητικών, καθώς και η δοκιμή της επιχειρησιακής ετοιμότητας υπό ρεαλιστικές συνθήκες πολλαπλών απειλών.

Έμφαση δίνεται στο επιχειρησιακό δόγμα Agile Combat Employment (ACE), με ανάπτυξη μαχητικών από πολλαπλές Φινλανδικές βάσεις (Pirkkala, Rovaniemi, Rissala, Halli), ανεφοδιασμό στον αέρα και άμεση υποστήριξη στο έδαφος. Το πλαίσιο υποστήριξης της άσκησης περιλαμβάνει εναέρια τάνκερ KC-135 Stratotanker της USAF και Γαλλικά A330 MRTT, ιπτάμενα ραντάρ E-3F AWACS και μη επανδρωμένα RQ-4D Phoenix, που επιχειρούν από φινλανδικό έδαφος για πρώτη φορά. Η λειτουργία των stratotanker θεωρείται κομβική για την επιτυχία της Atlantic Trident 25 με τα αεροσκάφη να ανεφοδιάζονται εν πτήσει και να συνεχίζουν σε νέες αποστολές, χωρίς την επιστροφή τους στην βάση.

Παράλληλα εφαρμόζονται σενάρια ανεφοδιασμού στο έδαφος (hot pit) και επισκευής διαδρόμων σε περιβάλλον επιθετικής ενέργειας. Ο ανεφοδιασμός στο έδαφος με αναμμένες μηχανές (hot pit refueling) είναι μία από τις πιο απαιτητικές και ριψοκίνδυνες τακτικές υποστήριξης και εφαρμόζονται μόνο από άρτια εκπαιδευμένα πληρώματα σε συνθήκες υψηλής έντασης. Απαιτεί απόλυτο συγχρονισμό μεταξύ πιλότου, τεχνικού προσωπικού και ομάδας ασφαλείας, καθώς οι κινητήρες παραμένουν ενεργοί και οποιοδήποτε λάθος μπορεί να αποβεί καταστροφικό.

“Atlantic Trident 25”

Η άσκηση ενσωματώνει επιπλέον τακτικές “cross-servicing”, με τεχνικό προσωπικό διαφορετικών χωρών να εξυπηρετεί αεροσκάφη συμμαχικών δυνάμεων. Αυτό αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την εφαρμογή κοινών επιχειρήσεων μεγάλης διάρκειας σε πολυεθνικό πλαίσιο, διότι επιτρέπει σε ένα μαχητικό αεροσκάφος να συνεχίσει να επιχειρεί από οποιαδήποτε συμμαχική βάση, με οποιοδήποτε διαθέσιμο τεχνικό προσωπικό, χωρίς να χρειάζεται να επιστρέψει στη χώρα του.

Σε πραγματικό σενάριο πολέμου, αν ένα F-35 προσγειωθεί εκτάκτως σε βάση άλλης χώρας, το να μπορεί να το εξυπηρετήσει άμεσα τεχνικό προσωπικό από άλλη συμμαχική δύναμη σημαίνει πως παραμένει ενεργό και χρήσιμο στο δίκτυο. Χωρίς αυτή τη δυνατότητα, το αεροσκάφος απλώς καθηλώνεται.

Οι Φινλανδοί πιλότοι έχουν την δυνατότητα να εκπαιδεύονται επιχειρώντας δίπλα σε πληρώματα της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, αποκτώντας πρακτική εμπειρία σε πρωτόκολλα κοινών αποστολών, συστήματα C2 (Command and Control) και συνεργασία σε επίπεδο πολλαπλών γενεών μαχητικών. Η διαδικασία αυτή συνδέεται άμεσα και με την επικείμενη ένταξη των φινλανδικών F-35 στο οπλοστάσιο της χώρας.

Στρατηγική συγκυρία – Προβολή ισχύος σε δύο μέτωπα

Η χρονική συγκυρία της Atlantic Trident 25 προσέλκυσε έντονα σχόλια και παραφιλολογίες. Η μετακίνηση μεγάλων αεροπορικών δυνάμεων των ΗΠΑ από τη Βόρεια Αμερική στην Ευρώπη πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά την ισραηλινή επιχείρηση “Rising Lion” κατά του Ιράν, που είναι σε εξέλιξη. Πολλοί αναλυτές συνέδεσαν τις δύο εξελίξεις, σημειώνοντας ότι η Δύση επιχειρεί ταυτόχρονη προβολή αεροπορικής ισχύος σε δύο γεωγραφικά μέτωπα, την Μέση Ανατολή και Βόρεια Ευρώπη. Σε επίπεδο σύγκρισης, η Atlantic Trident 25 προβάλλει ένα πλήρως δικτυοκεντρικό επιχειρησιακό μοντέλο, με real-time διανομή δεδομένων, συνεχείς κύκλους ανεφοδιασμού και ενιαία επίγνωση τακτικής κατάστασης.

Σε αντίθεση, η ρωσική αεροπορία συνεχίζει να επιχειρεί με μοντέλα υψηλής ισχύος αλλά περιορισμένης δικτύωσης, διαθέτει ισχυρά συστήματα και ικανά μαχητικά, αλλά υπολείπεται σε logistics, δικτυοκεντρική επιχειρησιακή εικόνα και δυνατότητες υποστήριξης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία το απέδειξε με τα ρωσικά αεροσκάφη να αποφεύγουν να διεισδύσουν βαθιά στο εχθρικό έδαφος, λόγω αδυναμίας υποστήριξης και έλλειψης τακτικής εικόνας. Η Ρωσία διαθέτει ισχύ, αλλά με περιορισμένο εύρος και χωρίς ομαδική “αναπνοή” στο πεδίο. Η κινεζική πολεμική αεροπορία, με την σειρά της, παρότι τεχνολογικά εξόχως εξελισσόμενη, δεν έχει αποδείξει την ικανότητά της να υποστηρίξει αποστολές πλήρους φάσματος εκτός συνόρων.

Ρωσικές και κινεζικές αντιδράσεις

Ρωσικά κρατικά μέσα χαρακτήρισαν την άσκηση “πρόβα επιθετικότητας κοντά στα ρωσικά σύνορα”, ενώ στρατιωτικοί σχολιαστές στη Μόσχα υποστήριξαν ότι η Φινλανδία έχει μετατραπεί σε “εξωτερική βάση προώθησης της Δύσης”. Παράλληλα, υπάρχουν οι πρώτες ενδείξεις για παρεμβολές GPS στην περιοχή της Λαπωνίας, κάτι που έχει επαναληφθεί και σε παλαιότερες ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις.

Από πλευράς Κίνας, το Πεκίνο δεν σχολίασε ευθέως, όμως σε πρόσφατη ενημέρωση του Υπουργείου Εξωτερικών υπήρξε αναφορά σε “στρατιωτικοποίηση των συνόρων της Ρωσίας από τη Δύση με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια σταθερότητα”. Κινέζικα think tanks ήδη καταγράφουν την άσκηση ως κίνηση προβολής ισχύος της Συμμαχίας, γεγονός που καταγράφεται από το Πεκίνο, ενόψει των όποιων εξελίξεων στην Ταϊβάν.

Το νεότευκτο αεροσκάφος J-20 (stealth 5ης γενιάς), σε μαζική παραγωγή, ενσωματώνει AI και δίκτυα, αλλά ακόμη δεν έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιχειρεί εκτός των συνόρων της με πλήρη αυτονομία και διαλειτουργικότητα. Οι περισσότερες δομές της Κίνας είναι εσωτερικά ελεγχόμενες, χωρίς τη δοκιμασμένη ευελιξία συμμαχικών επιχειρήσεων όπως αυτές του ΝΑΤΟ. Το Πεκίνο αναπτύσσει συστήματα, αλλά το ερώτημα είναι αν μπορεί να τα συντονίσει όλα μαζί σε πραγματικό χρόνο και σε άλλη γεωγραφία, όπως π.χ. στον Ειρηνικό, στη Μέση Ανατολή ή στην Αφρική καθώς το βεληνεκές εκτός από τεχνικό χαρακτηριστικό είναι και παραμετρικός δείκτης στρατηγικής ισχύος.

Διδάγματα από προηγούμενες Atlantic Trident

Η φετινή άσκηση βασίζεται σε επιχειρησιακά διδάγματα από τις Atlantic Trident 2021 και 2023, όπου το κύριο αποτέλεσμα εκείνων των ασκήσεων ήταν ότι η διαλειτουργικότητα υπήρχε θεωρητικά αλλά παρουσίαζε ασυμβατότητες σε data-link και σε πρωτόκολλα συντήρησης. Για παράδειγμα, στη διοργάνωση του 2023, παρατηρήθηκαν χρονικές καθυστερήσεις στην αποστολή δεδομένων από F-35 προς Rafale μέσω Link 16, καθώς και ζητήματα με την διαχείριση καυσίμων ανάλογα με το σύστημα μέτρησης (γαλλικά vs αμερικανικά πρότυπα).

Η φετινή Atlantic Trident 25 εισάγει αναβαθμισμένα πρωτόκολλα ασφαλούς επικοινωνίας, προηγμένα routing συστημάτων MADL (Multi-function Advanced Data Link) και πλήρη συμβατότητα ground crew logistics για την υποστήριξη διαφορετικών τύπων μαχητικών. Επιπλέον, εισήχθη για πρώτη φορά η πλήρης εμπλοκή UAV μεγάλου υψομέτρου (RQ-4D Phoenix) για real-time ISR feed, απευθείας προς μαχητικά 4ης γενιάς, κάτι που το 2023 δοκιμάστηκε μόνο σε περιορισμένο σενάριο.

Η Atlantic Trident 25 δείχνει ότι το ΝΑΤΟ δεν χρειάζεται απαραίτητα να έχει τα περισσότερα αεροσκάφη από όσα ήδη έχει. Χρειάζεται να έχει καλύτερο συγχρονισμό, και αυτό επιτυγχάνεται όταν τα F-35 από τη μία χώρα, ανεφοδιάζονται στον αέρα από άλλη, λαμβάνουν δεδομένα από drone τρίτης και εκτελούν αποστολή με συνοδεία από τέταρτη χώρα, και όλα αυτά χωρίς να χαθεί ούτε ένα πολύτιμο δευτερόλεπτο ασυγχρονίας.