Γιατί η Αθήνα δεν ανησυχεί για τα τουρκικά Eurofighter

Όταν ο Γερμανός Καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, υπενθύμισε στην Άγκυρα και στην κοινή συνέντευξη τύπου με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, ότι η Τουρκία απέχει ακόμη από τα “κριτήρια της Κοπεγχάγης”, ο Ταγίπ Ερντογάν απάντησε με τη φράση, που συμπυκνώνει μια ολόκληρη εποχή: «Εμείς έχουμε τα κριτήρια της Άγκυρας». Δεν ήταν ειρωνεία. Ήταν διακήρυξη ισχύος. Η Τουρκία δεν προσπαθεί να αφομοιώσει τις ευρωπαϊκές νόρμες, ώστε να εξελιχθεί η διαδικασία ένταξης.

Επιδιώκει να εξαναγκάσει την ΕΕ σε συμμαχία και να τη σεβαστεί με τους δικούς της όρους. Τα “κριτήρια της Άγκυρας” σημαίνουν ένα νέο πολιτικό δόγμα: ισχύς αντί θεσμών, εθνική βούληση αντί κανόνων, γεωπολιτική χρησιμότητα αντί δημοκρατικών αξιών. Τα “κριτήρια της Άγκυρας” λοιπόν, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο καθρέφτης της Ευρώπης: μια ήπειρος που υπογράφει συμβόλαια, ενώ προσποιείται πως υπερασπίζεται αξίες.

Η Άγκυρα ανακοίνωσε επισήμως την πρόθεσή της να προμηθευτεί 20 μαχητικά Eurofighter Typhoon, με επιπλέον 20 μεταχειρισμένα από το Κατάρ, μια εξέλιξη που, εφόσον υλοποιηθεί, αλλάζει τους αριθμητικούς συσχετισμούς ισχύος στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Typhoon, προϊόν ευρωπαϊκής κοινοπραξίας (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία), είναι εξαιρετικά ικανό μαχητικό πολλαπλών ρόλων, με υψηλή ευελιξία και ισχυρή επιτάχυνση, ικανό να καλύψει εν μέρει το επιχειρησιακό κενό, που άφησε στην Τουρκία ο αποκλεισμός της από το πρόγραμμα των αμερικανικών F-35.

Η κρίσιμη παράμετρος, ωστόσο, είναι το οπλικό πακέτο, που θα συνοδεύει την τουρκική παραγγελία. Αν τα Eurofighter εξοπλιστούν με τον πύραυλο MBDA Meteor, το πλεονέκτημα εμπλοκής, πέραν οπτικής επαφής (BVR), που σήμερα διαθέτει η Ελλάδα μέσω των Rafale F3R, θα μειωθεί σημαντικά. Ο Meteor, με εμβέλεια άνω των 150 χλμ. και ενεργό ραντάρ καθοδήγησης, αποτελεί όπλο στρατηγικού χαρακτήρα, ικανό να επιβάλει αποτρεπτική “αεροπορική ζώνη” πάνω από κρίσιμα πεδία επιχειρήσεων.

Εδώ ανακύπτει και το ζήτημα αξιοπιστίας της Γαλλίας, η οποία είχε διαβεβαιώσει την Αθήνα ότι οι Meteor δεν θα παραχωρηθούν στην Τουρκία. Εφόσον τελικά συναινέσει και η Γαλλία στην πώλησή τους μέσω της κοινοπραξίας MBDA, θα πρόκειται για σημαντική πολιτική μετατόπιση και υπονόμευση της γαλλοελληνικής στρατηγικής σχέσης, που εδράζεται στην Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνδρομής (2021). Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη και ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις, που έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση την παράδοση Meteor στην Τουρκία, ενώ το ζήτημα έχει προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις, με την Αθήνα να ζητά εξηγήσεις από την ευρωπαϊκή κοινοπραξίας MBDA.

Η αεροπορική ισχύς της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας

Παρόλα αυτά, η Πολεμική Αεροπορία της Ελλάδας εξακολουθεί να διατηρεί ποιοτικό πλεονέκτημα. Ο συνδυασμός 24 Rafale, 83 F-16 Viper, και της επικείμενης αγοράς 20 F-35A Lightning II καθιστά την Ελλάδα τη μόνη χώρα της περιοχής με πλήρες φάσμα 5ης γενιάς δυνατοτήτων, από αόρατο ίχνος ραντάρ έως προηγμένα συστήματα δικτυοκεντρικής διαχείρισης μάχης (Link-16, MADL, AESA radar). Η ενσωμάτωση των ελληνικών μαχητικών σε ενιαίο επιχειρησιακό δίκτυο θα προσδώσει πραγματική εναέρια υπεροχή, τόσο σε αποστολές αποτροπής, όσο και σε σενάρια πρώτης πλήγματος.

Συμπερασματικά, η απόκτηση Eurofighter από την Τουρκία αποτελεί πολιτικό μήνυμα επαναπροσέγγισης με την Ευρώπη, όχι όμως και ανατροπή της ισορροπίας αεροπορικής ισχύος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα, με τον τριπλό στόλο Rafale, F-16 Viper, και F-35 παραμένει σε στρατηγικό πλεονέκτημα, αρκεί να διαφυλάξει την τεχνολογική της υπεροχή, τη διαλειτουργικότητα και πάνω απ’ όλα, την αποφασιστικότητα χρήσης της ισχύος ως εργαλείου αποτροπής. Η εμπλοκή της Γαλλίας στη διαθεσιμότητα των Meteor εγείρει διπλωματικά ερωτήματα και απαιτεί άσκηση διπλωματικής πίεσης στη Γαλλία, ώστε να τιμήσει την ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία.

Στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, Τουρκία, Ελλάδα, Συρία, κουρδικά εδάφη, Κύπρος, Ισραήλ , το αεροπορικό πλεονέκτημα μεταφράζεται σε διαπραγματευτική ισχύ για ΑΟΖ, ενέργεια και ναυτιλία. Όλα αυτά, οι σχεδιασμοί και τα οπλικά συστήματα, έχουν νόημα με ανθρωποκεντρική-ανθρωπιστική διάσταση και αμετακίνητο στόχο την Ειρήνη, εφόσον στοχεύουν στην αποτροπή, την ακύρωση της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας, την προσήλωση στη διεθνή νομιμότητα και τη διασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας, υπό την προϋπόθεση ότι η στρατιωτική ισχύς δεν αποτελεί μέσο επίλυσης των διμερών διακρατικών διαφορών. Αυτός είναι ή θα πρέπει να είναι, ο πυρήνας μιας ρεαλιστικής, σύννομης, ηθικά υπεύθυνης και βιώσιμης στρατηγικής, τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο.