Γιατί οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για τον προηγούμενο όχι τον επόμενο πόλεμο

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις μπήκαν στη σύγκρουση με στρατηγικές και τακτικές από τον Ναπολεόντειο Πόλεμο, πιστεύοντας ότι οι έφοδοι πεζικού και οι επιθέσεις με το ιππικό θα ήταν αποτελεσματικές. Ωστόσο, το πολυβόλο και ο στατικός χαρακτήρας των χαρακωμάτων κατέστησαν αυτές τις τακτικές παρωχημένες με συνέπεια εκατομμύρια αδικοχαμένους νέους στρατιώτες.

Αυτή η καταστροφική πραγματικότητα έχει αποτυπωθεί σε αρκετές ταινίες, όπως το “Paths of Glory” (1957) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, που απεικονίζει τη σφαγή Γάλλων στρατιωτών λόγω των αναχρονιστικών στρατηγικών της ηγεσίας τους, αλλά και το “Gallipoli” (1981), που περιγράφει τη μαζική θυσία των Αυστραλών στρατιωτών στην ομώνυμη εκστρατεία.

Η ταινία “Johnny Got His Gun”

Ωστόσο, μία από τις πιο συγκλονιστικές και ωμές αναπαραστάσεις της φρίκης του πολέμου και των συνεπειών των ξεπερασμένων στρατηγικών βρίσκεται στην ταινία “Johnny Got His Gun” (1971). Η ιστορία ακολουθεί έναν νεαρό στρατιώτη, ο οποίος, μετά από μια επίθεση στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καταλήγει σε νοσοκομείο χωρίς χέρια, χωρίς πόδια, χωρίς πρόσωπο, τυφλός, κωφός και ανίκανος να μιλήσει, αλλά με πλήρη συνείδηση.

Παγιδευμένος στο ίδιο του το σώμα, προσπαθεί απελπισμένα να επικοινωνήσει, ενώ το στρατιωτικό σύστημα τον διατηρεί ζωντανό ως ένα ζωντανό πειραματικό δείγμα της πολεμικής φρίκης. Παρεμπιπτόντως, η ταινία απέκτησε ξανά δημοσιότητα τη δεκαετία του ’80, όταν οι Metallica χρησιμοποίησαν σκηνές της στο εμβληματικό video clip του τραγουδιού One.

Παρόμοια κατάσταση παρατηρήθηκε και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Γαλλία επένδυσε σε αμυντικές γραμμές όπως η περίφημη “Γραμμή Μαζινό”, θεωρώντας ότι η στατική άμυνα θα απέτρεπε μια γερμανική εισβολή, κάτι που αποδείχθηκε καταστροφικό όταν οι ναζί απλά την παρέκαμψαν μέσω του Βελγίου.

Οι ΗΠΑ σήμερα

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται εγκλωβισμένες σε αυτή ακριβώς την άκρως επικίνδυνη και καταστροφική φάση.
Για δεκαετίες, οι αμυντικές τους δαπάνες επικεντρώθηκαν κυρίως στην ανάπτυξη αεροπλανοφόρων, πυραυλικών συστημάτων, επανδρωμένων μαχητικών αεροσκαφών και τεθωρακισμένων αρμάτων μάχης.

Αυτά τα όπλα ναι μεν κυριάρχησαν στις στρατιωτικές επιχειρήσεις των τελευταίων 50 ετών, αλλά πλέον τίθεται το ερώτημα αν είναι ο κατάλληλος εξοπλισμός για τις συγκρούσεις του άμεσου μέλλοντος. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η εποχή των επανδρωμένων μαχητικών αεροσκαφών έχει φτάσει κοντά στο τέλος της, καθώς τα drones και η τεχνητή νοημοσύνη μεταβάλλουν ριζικά το πεδίο μάχης.

Η επίδραση των μη επανδρωμένων συστημάτων δεν περιορίζεται μόνο στον αέρα, αλλά επεκτείνεται και στον ναυτικό πόλεμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ουκρανικό ναυτικό drone “Magura V5”, το οποίο έχει αδρανοποιήσει πλήρως όλο τον Ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας (Черноморский флот России).

Τα Drones

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η εποχή των επανδρωμένων μαχητικών αεροσκαφών έχει φτάσει κοντά στο τέλος της, καθώς τα drones και η τεχνητή νοημοσύνη μεταβάλλουν ριζικά το πεδίο μάχης. Όποιος παρακολουθεί τις πολεμικές επιχειρήσεις στο Ουκρανικό μέτωπο δεν δυσκολεύεται να αντιληφθεί πώς οι φθηνές και ευέλικτες αυτές μηχανές καταφέρνουν να εξουδετερώνουν πολύ ακριβότερα και μεγαλύτερα όπλα, αποδεικνύοντας ότι η αριθμητική υπεροχή και η ταχύτητα παραγωγής είναι πολύ πιο σημαντικές από την τεχνολογική υπεροχή ανά μονάδα κρούσης.

Παρόλο που οι ΗΠΑ διαθέτουν προηγμένη τεχνολογία, η παραγωγική τους δυνατότητα αυτή την στιγμή είναι δραματικά χαμηλότερη από αυτήν της Κίνας. Το αμερικανικό αμυντικό σύστημα χαρακτηρίζεται από χρονοβόρες διαδικασίες προμηθειών και υψηλό κόστος παραγωγής, αλλά κυρίως από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που συχνά καθυστερούν, περιορίζουν ή ακόμα και ακυρώνουν τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών δυνατοτήτων και τη διαμόρφωση δόγματος προσαρμοσμένου στις σύγχρονες επιχειρησιακές απαιτήσεις.

Οι μεγάλες εταιρείες όπλων έχουν κάθε λόγο να συνεχίσουν να επενδύουν στα υπάρχοντα συστήματα, καθώς αυτά προσφέρουν σταθερά συμβόλαια και εγγυημένα κέρδη σε μακροπρόθεσμη βάση. Η ανάπτυξη και παραγωγή ενός νέου υπερόπλου, όπως ένα αεροπλανοφόρο ή ένα προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος, δημιουργεί δουλειές και εισροή κερδών για δεκαετίες.

Η αλλαγή στρατηγικής προς τη μαζική παραγωγή φθηνών drones ή προς πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα μειώνει τα κέρδη – αν δεν τα εξανεμίζει πλήρως – και κάνει τις μεγάλες αμυντικές εταιρείες να αρνούνται συνειδητά να στραφούν σε αυτή την κατεύθυνση. Αυτού του είδους ο συντηρητισμός μαζί με τα παρεπόμενα μικροσυμφέροντα που επωάζει, ενισχύεται και από την βαθιά ριζωμένη πολεμική παράδοση των ΗΠΑ.

Στρατιωτικοί και ψυχολογικοί παράγοντες

Η στρατιωτική ηγεσία έχει γαλουχηθεί με την ιδέα ότι η αεροπορική υπεροχή και η ισχύς των αεροπλανοφόρων είναι οι διαχρονικοί ακρογωνιαίοι λίθοι της αμερικανικής ισχύος, και ότι η ιδέα ότι ένας στόλος από χιλιάδες drones μπορεί να αντικαταστήσει ένα μαχητικό F-35 φαίνεται σχεδόν απόκοσμη σε πολλούς αξιωματούχους, ακόμη και όταν η πραγματικότητα του σύγχρονου πεδίου μάχης δείχνει το εντελώς αντίθετο.

Υπάρχει επίσης ένας ψυχολογικός παράγοντας που ταλανίζει τα στρατιωτικά επιτελεία από τα πανάρχαια χρόνια: να θεωρούν ότι ο επόμενος πόλεμος θα είναι απλώς μια παραλλαγή του προηγούμενου. Έτσι, τα υπάρχοντα συστήματα συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται και να αναπτύσσονται, ακόμη και αν η χρησιμότητά τους ακυρώνεται εμφατικά.

Μία ακόμη βασική αδυναμία της αμερικανικής στρατιωτικής στρατηγικής είναι η υποτίμηση των ταχέως αναπτυσσόμενων αντιπάλων.
Οι ΗΠΑ συχνά βλέπουν τον εαυτό τους ως αδιαμφισβήτητη υπερδύναμη, χωρίς να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις τεχνολογικές καινοτομίες άλλων χωρών.

Η Κίνα, για παράδειγμα, έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην παραγωγή drones και στην ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων μάχης, ενώ η Ρωσία χρησιμοποιεί υβριδικές τακτικές πολέμου που περιλαμβάνουν κυβερνοεπιθέσεις, προπαγάνδα και διαχείριση πληροφοριών σε κλίμακα που η Δύση δεν είχε προβλέψει.

Αυτή η έλλειψη προσαρμοστικότητας μπορεί να κοστίσει στις ΗΠΑ σε μια μελλοντική σύγκρουση μεγάλης κλίμακας, όπου η αριθμητική υπεροχή σε drones και αυτοματοποιημένα συστήματα χαμηλού κόστους, σε συνδυασμό με την ταχύτητα παραγωγής, μπορεί να αποδειχθούν πιο κρίσιμες από την τεχνολογική υπεροχή.

Επιπλέον, οι κυβερνοεπιθέσεις από προηγμένες ομάδες χάκερς, οι ηλεκτρονικές παρεμβολές (jamming) στις επικοινωνίες και στα δορυφορικά συστήματα καθώς και η παραπληροφόρηση μέσω AI-driven επιχειρήσεων ψυχολογικού πολέμου θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν ή να υπονομεύσουν τη συμβατική στρατιωτική ισχύ πριν καν ξεκινήσουν οι μάχες στο φυσικό πεδίο -όσο θα υπάρχουν ακόμα τέτοιες-.

Οι δορυφορικές επικοινωνίες

Ένα άλλο παράδειγμα αυτής της αργής προσαρμογής είναι η εξάρτηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων από τις δορυφορικές επικοινωνίες. Το αμερικανικό στρατιωτικό δίκτυο εξακολουθεί να στηρίζεται σε γεωστατικούς δορυφόρους, οι οποίοι είναι ευάλωτοι σε επιθέσεις και παρεμβολές.

Αντίθετα, ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέδειξε τη σημασία των χαμηλής τροχιάς δορυφόρων με το Starlink, που προσφέρουν ασφαλείς και απρόσβλητες από παρεμβολές επικοινωνίες στο πεδίο της μάχης. Η ικανότητα διασφάλισης αξιόπιστης επικοινωνίας μέσω διαστημικών τεχνολογιών είναι καθοριστική για τις μελλοντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, όμως οι ΗΠΑ καθυστερούν να αναπροσαρμόσουν τις στρατηγικές τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Η επανάληψη των λαθών του παρελθόντος δείχνει ότι ακόμη και οι πιο ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις μπορεί να βρεθούν απροετοίμαστες για τις συγκρούσεις του μέλλοντος. Ωστόσο, ο Elon Musk, αρχιτέκτονας της αιχμής της σύγχρονης τεχνολογίας και ένας από τους πιο στενούς συμβούλους του Τραμπ, έχει ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στον Αμερικανό πρόεδρο.

Η θέση του ως πρωτοπόρος της διαστημικής τεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης και των αυτόνομων συστημάτων τον καθιστά κεντρική φιγούρα στις στρατηγικές αναδιαμορφώσεις που θα δούμε πάρα πολύ σύντομα στο αμερικανικό Πεντάγωνο.

Bρισκόμαστε μπροστά σε κοσμογονικές αλλαγές στη στρατιωτική σκέψη και στην επιχειρησιακή στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών. Η εποχή των αργών και δυσκίνητων πολεμικών μηχανισμών με την παρουσία στρατιωτών φτάνει στο τέλος της, καθώς μια νέα φιλοσοφία μάχης που βασίζεται σε μαζική παραγωγή drones, αυτοματοποιημένα συστήματα και στρατιωτικές εφαρμογές της AI έρχεται για να κυριαρχήσει.

Η επαναχάραξη της στρατιωτικής λογικής των ΗΠΑ είναι θέμα χρόνου, και οι επερχόμενες μεταρρυθμίσεις θα σηματοδοτήσουν την ολική αναδιάρθρωση του στρατεύματος, θέτοντας τα θεμέλια για μια νέα εποχή στρατιωτικής υπεροχής, στο πλαίσιο της συνολικής αναγέννησης της αμερικανικής ισχύος και του επερχόμενου Golden Age of America. Και κατ’ επέκταση διαμορφώνοντας με τη σειρά τους – αργά ή γρήγορα – τα στρατιωτικά δόγματα όλων των υπολοίπων χωρών του κόσμου.