Γιατί τα υδροπλάνα είναι ιδανικά για την άμυνα στο Αιγαίο

Η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (SOCOM) θέλει υδροπλάνα για τις επιχειρήσεις της και προτείνει ένα C-130J Super Hercules τροποποιημένο που πιστεύει ότι θα είναι κατάλληλο για τις ανάγκες της. Στην Ελλάδα η ανάπτυξη ενός δικτύου υδατοδρομίων σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα είναι γρήγορη. Αυτό έχει σημασία καθώς χαρτογραφούνται τα νερά για την από/προσγείωση υδροπλάνων στην νησιωτική επικράτεια κι όχι μόνο και για αμυντικούς σκοπούς.

Το αμερικανικό τροποποιημένο C-130J είναι η τελευταία έκδοση ειδικών επιχειρήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας, που προορίζεται να διεισδύει σε επικίνδυνες περιοχές για να αποβιβάσει, να επιβιβάσει ή να ανεφοδιάσει δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων, καθώς και να ανεφοδιάζει ελικόπτερα. Ένα Maurice Farman 7, το οποίο μετατράπηκε σε υδροπλάνο, εκτέλεσε την πρώτη αποστολή Ναυτικής Συνεργασίας παγκοσμίως.

Στις 24 Ιανουαρίου 1913, με πιλότο τον Μ. Μουτούση και παρατηρητή τον Αρ. Μωραϊτίνη, εκτέλεσε με επιτυχία τολμηρή αναγνωριστική πτήση πάνω από τα Δαρδανέλλια, με σκοπό την εξακρίβωση των θέσεων του οθωμανικού στόλου. Το αεροσκάφος καταστράφηκε από ατύχημα την 3η Μαρτίου 1913 στο Παλαιό Φάληρο. Κατά την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκαν έξι Maurice Farman τύπου F-7.

Τα υδροπλάνα στην Ελλάδα

Το Astra Hydroplane υπήρξε το πρώτο αεροπλάνο του Ελληνικού Ναυτικού και το πρώτο ελληνικό υδροπλάνο, πέρα από τη βραχύβια μετατροπή του Farman F-7 από τον Δημήτριο Καμπέρο. Ονομάστηκε επίσημα “Ναυτίλος” στις 11 Νοεμβρίου 1912 στο Φάληρο, όπου και έγιναν οι πρώτες πτήσεις του με τον Γάλλο πιλότο Guinard. Στη συνέχεια μεταστάθμευσε στο Μούδρο της Λήμνου.

Το Shopwith Greek Seaplane ήταν το πρώτο εκπαιδευτικό υδροπλάνο του Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος. Κατασκευάστηκε κατόπιν ειδικής παραγγελίας και αφίχθη στην Ελλάδα τον Μάιο 1914. Η αρχική παραγγελία ήταν για 1+6 αεροπλάνα, αλλά τα τελευταία κατασχέθηκαν από τους Βρετανούς με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ένα χρησιμοποιήθηκε από τη βάση της Ελευσίνας, όπου και καταστράφηκε κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευτικής πτήσης το ίδιο έτος.

Το “Βέλος” ήταν το πρώτο επιχειρησιακό αεροσκάφος που κατασκευάσθηκε στην Ελλάδα με βρετανική σχεδίαση της εταιρείας Blackburn, η οποία είχε αναλάβει και την οργάνωση του Εργοστασίου Αεροπλάνων Φαλήρου (ΕΑΦ). Τέσσερα αεροσκάφη αγοράσθηκαν και άλλα δώδεκα κατασκευάσθηκαν στο εργοστάσιο του Φαλήρου και όλα αρχικά είχαν πλωτήρες, αφού προορίζονταν για το Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα. Η παρθενική πτήση του τύπου έγινε το Μάρτιο 1926, με το πρώτο αεροπλάνο να βαφτίζεται “Ελπίς”. Μετά την ενοποίηση των αεροποριών (1930) συνέχισαν να χρησιμοποιούνται χωρίς πλωτήρες μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930.

Albatross και Canadair

Τον Οκτώβριο 1940 η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία διέθετε 12 Do 22Kg, τα οποία παραλήφθηκαν το διάστημα 1938-39 και τοποθετήθηκαν στη 12η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας. Tα περισσότερα αεροπλάνα καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια αεροπορικών προσβολών, εκτός από ένα που διέφυγε στην Αίγυπτο και υπηρέτησε υπό βρετανική διοίκηση για σύντομο χρονικό διάστημα.

Την δεκαετία του 1970 η ανάγκη για ένα αεροσκάφος Ναυτικής Συνεργασίας ώθησε στην προμήθεια δώδεκα αεροσκαφών τύπου HU-16B Albatross. Η Αμερικανική Αεροπορία είχε δανείσει στη Νορβηγία έναν αριθμό αεροσκαφών, κάποια από τα οποία, με την παρέλευση του χρόνου δανεισμού, παραδόθηκαν στην 353 Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας, στην οποία υπηρέτησαν από το 1969 έως το 1997, οπότε και αποσύρθηκαν. Ένα HU-16C, που παρελήφθη το 1971, χρησιμοποιήθηκε ως αεροσκάφος VIP για μικρό διάστημα.

Και βέβαια δεν μπορεί να μην αναφέρουμε στα ηρωικά Canadair CL-215 και CL-415 που εδώ και δεκαετίες πολεμάνε με τη φωτιά, όπου ξεσπούν πυρκαγιές σε όλη τη χώρα. Μεγάλη χρήση υδροπλάνων έγινε από την ιταλική αεροπορία (Reggia Aeronautica) για την σύνδεση των υπό ιταλική κατοχή Δωδεκανήσων με Ιταλία και Λιβύη μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Υδροπλάνα και Ένοπλες Δυνάμεις

Η αξία του C-130 είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένη και το γεγονός ότι πρωτοπέταξε το 1954 και βρίσκεται ακόμη σε παραγωγή κάτι λέει. Ο σμήναρχος της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας Ken Kuebler, εκτελεστικό στέλεχος του Προγράμματος Ειδικής Διοίκησης των ΗΠΑ για Σταθερές Πτέρυγες (PEO-FW), στο ετήσιο Συνέδριο Βιομηχανίας Ειδικών Επιχειρήσεων, παρουσίασε καλλιτεχνική απεικόνιση που δείχνει τεράστιους πλωτήρες προσαρμοσμένους σε ένα MC-130J.

Ο σμήναρχος τόνισε ότι στόχος είναι ένα αμφίβιο αεροσκάφος που να είναι ικανό να επιχειρεί και από ξηρά. Η βασική ιδέα ενός C-130 με δυνατότητες απο/προσθαλάσσωσης υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Η Lockheed σχεδίασε έναν πλήρως αμφίβιο C-130 τη δεκαετία του 1960, αλλά χωρίς επιτυχία. Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, πάντως, έκανε δοκιμές, χρησιμοποιώντας τηλεκατευθυνόμενο μοντέλο υπό κλίμακα.

Ασχέτως όμως του κατασκευαστή ή και του μοντέλου, η ιδέα της χρήσης υδροπλάνων για τις μεταγωγικές ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας αποτελεί εξαιρετική ιδέα. Ειδικά για την Ελλάδα, η οποία έχει τεράστιο μήκος ακτογραμμών και χιλιάδες νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που μπορούν να εξυπηρετηθούν αεροπορικά με υδροπλάνα. Σημειωτέον ότι κανένα σημείο της ελληνικής επικράτειας δεν απέχει από την θάλασσα πάνω από 150 χλμ. και άρα υδροπλάνα μπορούν να επιβιβάσουν μονάδες σχεδόν από οπουδήποτε.

Μεταφορική ικανότητα

Τα υδροπλάνα μπορούν να μεταφέρουν στρατεύματα και υλικά σε τέτοια μέρη που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από αεροσκάφη ή ακόμη και ελικόπτερα. Ένα υδροπλάνο μπορεί να αποβιβάσει αποσπάσματα με λέμβους οπουδήποτε στο Αιγαίο με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες από ότι πλωτά μέσα, ή αερόστρωμνα τύπου Zubr. Ταυτόχρονα δεν απαιτείται η ρίψη πολύτιμων αλεξιπτωτιστών. Η μεγάλη αυτονομία σημαίνει ότι μπορεί άνετα να εκτελέσει πολύωρες αποστολές.

Ένα αεροσκάφος του μεγέθους ή της κλάσης C-130 εκτός της ικανότητας μεταφοράς έως και 60 οπλιτών μπορεί επίσης να μεταφέρει βαρύτερο εξοπλισμό, δηλαδή όπλα υποστήριξης σε απομακρυσμένα μέρη. Η ράμπα που διαθέτει το C-130 μπορεί να χρησιμεύσει για την εξαπόλυση φουσκωτών λέμβων ή αμφίβιων οχημάτων (Μ-113, VBL, Μ125, Μ901 ITV, κλπ).

Η πτήση σε χαμηλό ύψος κάνει τα προερχόμενα από την ηπειρωτική επικράτεια υδροπλάνα σχεδόν αόρατα στα εχθρικά ραντάρ, καθώς το ανάγλυφο είναι διάσπαρτο με νησιά τα οποία παρεμβάλλονται μεταξύ της ελληνικής και της μικρασιατικής ακτής. Ταυτόχρονα όλες αυτές οι εδαφικές εξάρσεις μπορούν να αποτελέσουν κρυψώνες αλλά και ορμητήρια για τα υδροπλάνα που θα κληθούν να επιχειρήσουν στο Αιγαίο. Όπως είναι γνωστό και καταδεικνύεται σε πολλές ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού πυραυλάκατοι και μεγαλύτερα σκάφη κρύβονται σε φυσικούς όρμους και πίσω από νησίδες, πολύ περισσότερο μπορούν να κρυφτούν υδροπλάνα.

Η Κύπρος πιο κοντά

Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι δεν χρειάζονται πανάκριβες και ευάλωτες σταθερές υποδομές, δηλαδή αεροδρόμια, που απαιτούνται για κλασικά αεροσκάφη που επιχειρούν μόνο από στεριά. Ένα αεροδρόμιο μπορεί να καταστεί μη-επιχειρησιακό μετά από εχθρικά πλήγματα, αλλά η θάλασσα δεν γνωρίζει τέτοια εμπόδια. Τα υδροπλάνα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την άμεση μεταφορά στρατευμάτων και για τον ανεφοδιασμό μονάδων στην Κύπρο, χωρίς να χρειάζεται να προσγειωθούν σε αεροδρόμιο (Λάρνακα ή Πάφο). Πετώντας από την Κρήτη αρχικά νότια σε χαμηλό ύψος μπορούν να αποφύγουν τα τουρκικά ραντάρ και να χαθεί το ίχνος τους λόγω καμπυλότητας του πλανήτη αλλά και αποστάσεως. Φθάνοντας σε κατάλληλο χώρο μπορούν να πετάξουν βορειοανατολικά, πάλι σε χαμηλή πτήση, καλυπτόμενα από τον ορεινό όγκο του όρους Τρόοδος.

Προφανώς η νέα ανάγκη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων πρέπει να αποτελέσει έναυσμα για την εξέταση παρόμοιων λύσεων από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Ας σημειωθεί ότι μεγάλη παράδοση και εμπειρία στην κατασκευή μεγάλων υδροπλάνων έχει η Ιαπωνία και η Ρωσία. Αξίζει να αναφερθεί ότι μετά τις φονικές πυρκαγιές του 2018 η ιαπωνική εφημερίδα Nikkei είχε γράψει ότι η Ελλάδα ενδιαφέρεται για τα αεροσκάφη US-2 που κατασκευάζονται από την ShinMaywa Industries, τα οποία έχουν σχεδιαστεί ειδικά για επιχειρήσεις διάσωσης, αλλά και για ανθυποβρυχιακή δράση. Το κόστος κάθε αεροπλάνου είναι περίπου 70 εκατ. ευρώ. Το US-2 έχει εμβέλεια 4.700 χλμ και την ικανότητα προσγείωσης σε κύματα ύψους τριών μέτρων. Το αεροσκάφος θα εφοδιάζονταν με δεξαμενές νερού αν αγοραζόταν από την χώρα μας, είχε γράψει τότε η Nikkei.