Η γερασμένη ισχύς της άλλοτε μοναδικής υπερδύναμης…

Οι συσχετισμοί και οι συνακόλουθες δυνατότητες μεταβάλλονται στο στρατιωτικό πεδίο, ακολουθώντας ανάλογες ανατροπές στον οικονομικό, τεχνολογικό, πολιτικό χώρο. Μια πρώτη παρατήρηση αφορά τις γενικότερες τάσεις, που αποτυπώνονται στο πεδίο των στρατιωτικών ισορροπιών. Οι ανατροπές δεν προέρχονται τόσο από τις προόδους της Κίνας ή των άλλων “αντιδυτικών” κρατών, όσο από την προοδευτική συρρίκνωση των στρατιωτικών μέσων και δυνατοτήτων της Δύσης – των ΗΠΑ βασικά και κυρίως.

Είχαμε γράψει πριν από καιρό στο SLpress.gr ότι η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ βρίσκεται σε αναντιστοιχία με την οικονομική θέση τους στον τρέχοντα κόσμο. Οι στρατιωτικές δαπάνες της υπερδύναμης αντιστοιχούσαν (2024) στο 37% του συνόλου των στρατιωτικών δαπανών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Περίπου ένα τρισ. δολάρια σε σύνολο 2,7 τρισ.

Αυτό ήταν λογικό και φυσικό, όταν η οικονομία των ΗΠΑ αντιπροσώπευε το 30-35% της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι όμως αφύσικο και τελικά μεσοπρόθεσμα καταδικασμένο, όταν η οικονομία των ΗΠΑ (ΑΕΠ) βρίσκεται (2024) στο 26% της παγκόσμιας οικονομίας σε απόλυτους αριθμούς και μόλις στο 15% σε όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης (PPP).

Μια επισκόπηση της κατάστασης του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού –του ισχυρότερου στον κόσμο– εξηγεί ίσως καλύτερα τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η μέχρι χθες κυρίαρχη υπερδύναμη. Η τακτική ισχύς του στηρίζεται σε έντεκα αεροπλανοφόρα. Από αυτά, τα τρία είναι ηλικίας μεγαλύτερης των σαράντα ετών. Τέσσερα ακόμη έχουν ηλικία ανάμεσα στα τριάντα και σαράντα χρόνια. Μόνο ένα έχει ηλικία που μετριέται σε μονοψήφιο αριθμό (Το Gerald Ford που μπήκε σε υπηρεσία το 2017).

Η αντικατάσταση του πλέον γηραιού σκάφους (Νίμιτς – 1975) καθυστερεί εξαιτίας της παθητικής απόδοσης των αμερικανικών ναυπηγείων. Η πρώτη κοπή λαμαρίνας για το John F. Kennedy (CVN-79) έγινε τον Φεβρουάριο του 2011, η καθέλκυση του σκάφους έγινε τον Οκτώβριο του 2019 και η ένταξή του σε υπηρεσία προβλέπεται να γίνει τον Μάρτιο του 2027 – 16 χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής του! Το δε κόστος του, που είναι απόρρητο, υπάρχουν πληροφορίες ότι βρίσκεται έξω από κάθε λογική.

Φθίνει η απόκτηση αεροπλανοφόρων

Για μισό σχεδόν αιώνα, η απόκτηση αεροπλανοφόρων από τις ΗΠΑ φθίνει συνεχώς. Στην δεκαετία του 1970, παραδόθηκαν δύο αεροπλανοφόρα, στη δεκαετία του 1980, τρία, όπως και στη δεκαετία του 1990. Στη δεκαετία 2000 παραδόθηκαν δύο σκάφη, ενώ από το 2010 ως σήμερα έχει παραδοθεί μόνο ένα – το Gerald R. Ford (CVN-78). Με αυτούς τους ρυθμούς είναι προφανές ότι ο αριθμός των αεροπλανοφόρων των ΗΠΑ δεν μπορεί να παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και στα επόμενα 10-20 χρόνια ο αριθμός τους θα περιοριστεί ίσως στο μισό.

Το δε κόστος του εκσυγχρονισμού και της συντήρησής τους διαρκώς μεγαλώνει. Η αναζήτηση υποκατάστατων (με την αξιοποίηση των ιδιοτήτων του F-35, την κάθετη δηλαδή απονήωση-προσνήωση) έχει ένα βασικό ελάττωμα: τα φθηνά πλοία, που θα χρησιμεύσουν ως φορείς αεροσκαφών, μπορούν να κατασκευαστούν σε σημαντικούς αριθμούς από όλους τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ. Η βασισμένη στην ισχύ των αεροπλανοφόρων κυριαρχία των Αμερικανών στις θάλασσες ακυρώνεται με τον τρόπο αυτό.

Για να παραμείνουμε στα πλοία στόλου, το παράδειγμα των καταδρομικών Ticonderoga είναι επίσης ενδεικτικό. Η ηλικία τους βρίσκεται πλέον στα 30-40 χρόνια και έχει αρχίσει ο παροπλισμός τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν πρόκειται να αντικατασταθούν με τίποτε αντίστοιχο – το πλεονέκτημά τους είναι οι 122 κυψέλες εκτόξευσης πυραύλων που φέρουν. Να σημειωθεί ότι η σύγκρισή τους με τα κινεζικά αντιτορπιλικά του τύπου 055, είναι μάλλον απογοητευτική για τα αμερικανικά σκάφη.

Ο ρόλος τους έχει μεταφερθεί στα αντιτορπιλικά Arleigh Burke, που αποτελούν το πιο αξιόπιστο από τα σημερινά πλοία του αμερικανικού Ναυτικού. Και αυτά όμως φέρουν σημάδια της ηλικίας τους. Τα 28 από αυτά ναυπηγήθηκαν πριν από το 2000 και έχουν ηλικία 25-30 ετών. Ο δε ρυθμός παραγωγής τους μειώθηκε σημαντικά μετά το 2010. Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ναυπηγήθηκαν 29 ακόμα. Από το 2011 όμως ως σήμερα, παραδόθηκαν στο Ναυτικό μόλις 15. Μέσα στην επόμενη δεκαετία, θα ξεκινήσει η απόσυρσή τους. Είναι αμφίβολο τι θα τα αντικαταστήσει. Πάντως, όχι η επί πολλά έτη αναμενόμενη φρεγάτα Constellation, από την οποία ο κ. Δένδιας έσπευσε να παραγγείλει κιόλας μερικές!

Οι στόλοι ΗΠΑ και Κίνας

Στον στρατηγικό τομέα τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Τα δεκαεφτά υποβρύχια που φέρουν διηπειρωτικούς πυραύλους έχουν όλα ναυπηγηθεί πριν το 2000. Τα 11 πιο παλιά από αυτά έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 35 χρόνων. Τα υπόλοιπα έξι 25-35 χρόνων. Δεδομένης της πολυπλοκότητας και του μεγέθους των σκαφών αυτών (πλοία των 19.000 τόνων) η αντικατάστασή τους θα αποτελέσει βαρύ πρόγραμμα για το αμερικανικό ναυτικό. Η κατάσταση είναι κάπως καλύτερη για τα υποβρύχια στόλου – πυρηνικά επίσης στο σύνολό τους. Το ένα τρίτο περίπου από αυτά είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 30 ετών, άλλο ένα τρίτο μικρότερης των 20 ετών, ενώ τα υπόλοιπα 12 είναι μεταξύ 20 και 30 ετών.

Ενδεικτικό της αμηχανίας της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας των ΗΠΑ είναι η αναζήτηση πλοίων, που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν την βαριά σύνθεση των στόλων μάχης. Στον τομέα αυτό, η αποτυχία υπήρξε εκκωφαντική. Από τα μικρότερα “Σκάφη Παράκτιας Μάχης” (LCS) ως τα εξωπραγματικά – ιδιαίτερα ως προς το κόστος – Zumwalt, πλήθος άχρηστων πλοίων κοσμούν το ναυτικό των ΗΠΑ ή αναζητούν αφελείς πελάτες στο εξωτερικό (Οι Έλληνες ιθύνοντες εξυπακούεται δεν χάνουν ευκαιρία να επιδείξουν περήφανα την αφέλειά τους). Κορωνίδα δε είναι εκείνες οι τερατώδεις “Πλωτές Βάσεις” (ESB) των 90.000 τόνων, η χρησιμότητα των οποίων αποτελεί άλυτο μυστήριο.

Μία πρόχειρη σύγκριση με τις ηλικίες των πλοίων του Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού της Κίνας έχει ίσως την σημασία της. Τα έξι στρατηγικά υποβρύχια της τελευταίας παραδόθηκαν ανάμεσα στο 2007 και στο 2021. Τα δύο αεροπλανοφόρα της είναι του 2012 και 2019. Τα οκτώ αντιτορπιλικά Τ-055 (ισχυρότερα των Ticonderoga) παραδόθηκαν το 2020 με 2023. Τα 28 αντιτορπιλικά Τ-052D (7.500 τόνοι) ναυπηγήθηκαν το 2014 με 2024. Δύο φρεγάτες νέου τύπου Τ-054Β (5.500 τόνων) παραδόθηκαν το 2025. Οι 35 φρεγάτες Τ-054Α (4.200 τόνοι) ναυπηγήθηκαν ανάμεσα στα 2008 και 2023. Στις δύο επόμενες δεκαετίες το ναυτικό της Κίνας θα είναι ένα “νεανικό” – ως προς την ηλικία των πλοίων του – ναυτικό. Και προφανώς, τα ναυπηγεία της χώρας έχουν πολλές ακόμα δυνατότητες.

Να κλείσουμε, επιγραμματικά, με δύο πρώτα συμπεράσματα. Στα χρόνια που έρχονται, οι ΗΠΑ θα χρειαστούν πραγματικά την συνδρομή και συστράτευση των συμμάχων και προθύμων για να ανταπεξέλθουν σε υποχρεώσεις. Είναι άρα λογικό να δούμε την πρώτη φρεγάτα Μπελαρά, τον “Κίμωνα”, να φεύγει για τον Ειρηνικό ωκεανό – όπως ο κος Δένδιας “προφήτευσε”. Το δεύτερο και πιο σοβαρό είναι ότι οι ΗΠΑ θα θελήσουν να αξιοποιήσουν το πλεονέκτημα που σήμερα διαθέτουν κατά τον πλέον επωφελή γι’ αυτές τρόπο. Καθότι αύριο, δεν θα έχουν πλέον το σημερινό πλεονέκτημα. Ως εκ τούτου τα “φιλειρηνικά” ανοίγματα του κου Τραμπ έχουν μόνο επικοινωνιακό χαρακτήρα. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, έρχονται πόλεμοι.