Η καινοτομία στην Άμυνα – “Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα”!

Η αξιοποίηση της καινοτομίας για την Άμυνα και την ασφάλεια είναι στις μέρες μας προτεραιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Πραγματοποιούνται σχετικές συσκέψεις, ενημερώσεις, επίσημες δηλώσεις για την καινοτομία και ειδικότερα τις τεχνολογίες “διττής χρήσης” (dual use).

Ειδικά στη χώρα μας πολλοί φορείς δημόσιοι και ιδιωτικοί διοργανώνουν συνέδρια με το θέμα αυτό, που όμως εμφανίζονται και κάποιοι διαλέκτες ως επαΐοντες, που εν πολλοίς δεν γνωρίζουν ούτε την σημασία του όρου “διττή χρήση”, ούτε τις ιδιαιτερότητες στην εφαρμογή των προβλεπόμενων διαδικασιών.

Για την εκμετάλλευση της καινοτομίας δεν επαρκούν τα λόγια, αν δεν συνοδεύονται με αντίστοιχα έργα. “Στην καινοτομία για την Άμυνα πρέπει να τρέχουμε με την ταχύτητα της μάχης και όχι με την ταχύτητα των Επιτροπών”. Αυτό είναι συνοπτικά το αποτέλεσμα σχετικής διάσκεψης, που πραγματοποιήθηκε προ ολίγων ημερών στις ΗΠΑ.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα αυτή θεωρείται πρωτοπόρος στην αξιοποίηση της καινοτομίας για την άμυνα, αξίζει να προβληματιστούμε και να παραδειγματιστούμε από τον τρόπο προσαρμογής των διαδικασιών για την επίτευξη ταχύτητας μάχης και όχι την βραδύτητα των Επιτροπών, όπως αυτό προέκυψε από τη διάσκεψη: “Defence Acquisition Summit” που διοργανώθηκε από τον Οργανισμό MITRE (mitre.org) και πραγματοποιήθηκε στις αρχές Μαΐου. Στα πλαίσια του NATO/DIANA είχα την τύχη να βρεθώ στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού MITRE και να ενημερωθώ από πρώτο χέρι για τις αρμοδιότητες, τις δυνατότητες και τις δράσεις του.

Ο Οργανισμός αυτός χρηματοδοτείται από το Αμερικανικό Δημόσιο και ασχολείται με την προώθηση της καινοτομίας, κάτι σαν το ΕΛΚΑΚ θα λέγαμε τηρουμένων των αναλογιών. Αναλυτικότερες πληροφορίες για τον Οργανισμό MITRE, που το όνομα προέρχεται από την Ελληνική λέξη “μήτρα”, αναφέρονται σε σχετικό άρθρο μου που δημοσιεύτηκε εν όψη ίδρυσης του ΕΛΚΑΚ. Κατά σύμπτωση, ο επικεφαλής του MITRE, από το 2017 έως το 2024, ήταν Έλληνας ομογενής.

Έρευνα και Διαπιστώσεις

Στο σημείο αυτό ας επανέλθουμε στα αμερικανικά δρώμενα. Ο Οργανισμός MITRE, πριν την διοργάνωση του “Defence Acquisition Summit”, πραγματοποίησε έρευνα (survey), στα μέσα Απριλίου, από την εταιρεία (Atomik Research), σε επιλεγμένο δείγμα (sampling). Συγκεκριμένα, διοργανώθηκε αυτή η έρευνα επιλέγοντας τέσσερεις κατηγορίες εμπειρογνωμόνων, που με προσοχή εξετάστηκε ότι ήταν πράγματι γνώστες του αντικειμένου. Οι εμπειρογνώμονες αυτοί προέρχονταν από:

α. Ένοπλες Δυνάμεις/Κυβέρνηση (military/Government)
β. Διευθυντές Μικρών & Μεσαίων επιχειρήσεων (small & Medium size business executives)
γ. Διευθυντές Μεγάλων εταιρειών (large-enterprise business executives)
δ. defense ecosystem (nonprofits, academia, think tanks, research facilities)

Το αποτέλεσμα της έρευνας ήταν εντός του 3% στατιστικό λάθος και confidence level 95%.
Διαπιστώθηκε ότι παρά την εφαρμογή του “Adaptive Acquisition Framework in 2020”, σε μία πενταετία δεν είχε βελτιωθεί αισθητά η διαδικασία προμηθειών, κυρίως λόγω ισχυρών θεσμικών δομών (βλέπε νομοθεσία και διαδικασίες) καθώς και περίπλοκα δομημένες απαιτήσεις.

Σε ερώτημα σχετικά με την υπόδειξη προτάσεων για τον εντοπισμό αιτίων καθυστέρησης στις ισχύουσες διαδικασίες για την επιτάχυνση και την αποτελεσματικότερη διαδικασία προμηθειών, αναφέρθηκαν στατιστικά τα ακόλουθα:

• Ελάττωση γραφειοκρατίας (21%)
• υιοθέτηση νέων ψηφιακών τεχνολογιών (20%)
• ευθυγράμμιση επιπέδων εγκρίσεων και απλοποίηση διαδικασιών (16%)

Διαπιστώθηκε ότι παρά τις όποιες σχετικές εξαγγελίες, είναι σχεδόν αδύνατον για νεοφυείς εταιρείες (start ups) με νέες καινοτόμες ιδέες να μπουν στην αγορά. Το σύστημα προμηθειών χρειάζεται αναδιοργάνωση (και γρήγορα) για να είναι επικαιροποιημένο και συμβατό με τις νέες μορφές πολέμου (keep up with the changing face of warfare). Οι Ένοπλες Δυνάμεις πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους τις καλύτερες τεχνολογίες, αλλά οι διαδικασίες που είναι εστιασμένες στη γραφειοκρατία και τους στείρους Κανονισμούς (βλέπε ΕΚΒΑ στην Ελλάδα για παράδειγμα) παρεμβάλλονται και καθυστερούν τη διαδικασία.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Παρακολουθώντας τους προβληματισμούς και τις δρομολογούμενες εξελίξεις στους τομείς διαχείρισης, εξουσιοδοτήσεων και προμηθειών που συμβαίνουν στις ΗΠΑ, εύλογα δημιουργείται προβληματισμός για την αντίστοιχη κατάσταση, που υπάρχει στην Ελλάδα.

Οι εξαγγελίες σχετικά με την αξιοποίηση της καινοτομίας στην Ελλάδα έχουν δημιουργήσει την εντύπωση ότι έχουμε φτιάξει ένα σπορ αυτοκίνητο, που θα τρέξει να προλάβει την καινοτομία. Στην πραγματικότητα, όμως, όπως αντιλαμβάνονται και γνωρίζουν οι πραγματικά επαΐοντες του χώρου, αυτό το σπορ αυτοκίνητο το έχουμε αφήσει να το σέρνουν δύο “άλογα”. “Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα” δηλαδή όπως λέει το σχετικό τραγούδι.

Τα δύο αυτά άλογα είναι:

• Νομικά-θεσμικά κείμενα και διαδικασίες με τις αντιλήψεις του περασμένου αιώνα
• έλλειψη σχετικής κουλτούρας και επιμόρφωση καινοτομίας για την ευαισθητοποίηση του προσωπικού.

Πρέπει να υπάρξουν άμεσες ενέργειες από τους αρμόδιους φορείς των συναρμόδιων υπουργείων για να αντικατασταθούν τα δύο “άλογα” με ισχυρή κινητήρια δύναμη. Σε διαφορετική περίπτωση, δυστυχώς θα χάσουμε το τραίνο της καινοτομίας, με ό,τι αυτό σημαίνει για την άμυνα, την οικονομία, αλλά και την απώλεια του δυνατού ανθρώπινου δυναμικού που πιστεύει και δραστηριοποιείται στην έρευνα, ανάπτυξη και παραγωγή ολοκληρωμένων συστημάτων, που βασίζονται στην καινοτομία.