Η Λευκή Βίβλος της ΕΕ για την Άμυνα – Ποιες τρίτες χώρες αποκλείονται από το νέο Ταμείο

«Βρισκόμαστε σε κομβική στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια», δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλας, ενώ ο Επίτροπος για θέματα Άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, υπογράμμισε, επαναλαμβάνοντας την ρήση του Κλαούσζεβιτς: «Αν θέλουμε την ειρήνη, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο». Σύμφωνα με τον Επίτροπο ‘Αμυνας, τέσσερις είναι οι βασικές προτεραιότητες του σχεδίου για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης έως το 2030

Η πρώτη προτεραιότητα είναι η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Κομισιόν παρουσίασε πριν από δύο εβδομάδες το σχέδιο “Rearm Europe” για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους 800 δισ. ευρώ στην ευρωπαϊκή άμυνα. Αυτό το σχέδιο περιλαμβάνει ένα νέο μέσο – που ονομάζεται “SAFE” – που μπορεί γρήγορα να παράσχει στα κράτη-μέλη δάνεια, ύψους 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα.

Παράλληλα, η Κομισιόν προτείνει την ενεργοποίηση της λεγόμενης “Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής” για να δώσει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για να ξοδεύουν περισσότερα στην άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν το όριο του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ. Αυτό έχει τη δυνατότητα κινητοποίησης πρόσθετων αμυντικών δαπανών έως και 1,5% του ΑΕΠ, ή περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Συγχρόνως η Κομισιόν εργάζεται για να αντληθεί ιδιωτική χρηματοδότηση – είτε από την ΕΤΕπ είτε από τις κεφαλαιαγορές.

Δεύτερη προτεραιότητα είναι να καλυφθούν τα κενά των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, έως το 2030, κάτι το οποίο θα πρέπει να γίνει με “ευρωπαϊκό τρόπο”, όπως επισημαίνεται στη Λευκή Βίβλο. Αυτό σημαίνει “μεγάλης κλίμακας, πανευρωπαϊκή συνεργασία” για την αντιμετώπιση των κενών σε τομείς προτεραιότητας, όπως η στρατιωτική κινητικότητα, οι επενδύσεις στην αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, σε συστήματα πυροβολικού, σε πυρομαχικά και πυραύλους, σε drones, στη χρήση στρατιωτικής τεχνητής νοημοσύνης ή κβαντικών υπολογιστών, κ.ά. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των αμυντικών επενδύσεων πηγαίνει εκτός Ευρώπης και η τάση αυτή πρέπει να αλλάξει, ξεκινώντας με επενδύσεις στην Ευρώπη, επισημαίνεται στη Λευκή Βίβλο.

Η τρίτη προτεραιότητα αφορά την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης. Σήμερα η αμυντική βιομηχανική βάση της Ευρώπης εξακολουθεί να έχει διαρθρωτικές αδυναμίες: δεν είναι ακόμη σε θέση να παράγει αμυντικά συστήματα και εξοπλισμό στις ποσότητες και την ταχύτητα που χρειάζονται τα κράτη μέλη και παραμένει υπερβολικά κατακερματισμένη με κυρίαρχους εθνικούς παράγοντες που τροφοδοτούν τις εγχώριες αγορές. Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι εταιρείες χρειάζονται μια σταθερή ροή πολυετών παραγγελιών για να κατευθύνουν τις επενδύσεις τους. Για τον σκοπό αυτό, θα δημιουργηθεί ένας “Ευρωπαϊκός Στρατιωτικός Μηχανισμός Πωλήσεων”, όπως έχει δηλώσει η Πρόεδρος της Επιτροπής.

Η τέταρτη και “πιο στρατηγική” προτεραιότητα για την ευρωπαϊκή άμυνα, είναι η Ουκρανία. Όπως έχει δηλώσει η Πρόεδρος της Επιτροπής, «πρέπει να κάνουμε την Ουκρανία αρκετά δυνατή – σαν έναν “ατσάλινο σκαντζόχοιρο” – ώστε να είναι δύσπεπτη σε έναν δυνητικό εισβολέα». Η ΕΕ έχει ήδη επενδύσει περίπου 50 δισ. ευρώ σε στρατιωτική υποστήριξη και έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 73.000 ουκρανούς στρατιώτες, ενώ ισχυρή παραμένει η υποστήριξη της ενταξιακής προοπτικής της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα δημιουργηθεί μια κοινή Task Force με την Ουκρανία, η οποία θα συντονίσει τη στρατιωτική υποστήριξη της ΕΕ και των κρατών μελών. Στόχος είναι να γίνουν επενδύσεις για την αμυντική και στρατιωτική ενδυνάμωση της Ουκρανίας και να επιταχυνθεί η ενσωμάτωση της αμυντικής βιομηχανίας της, στην ευρωπαϊκή αγορά αμυντικού εξοπλισμού.

Τί συμβαίνει με το ταμείο για την άμυνα

Πηγές από την ΕΕ ανέφεραν στο SLpress.gr πως μεταξύ των τρίτων χωρών που θα προμηθεύουν αμυντικά συστήματα την Ένωση δεν θα περιλαμβάνονται χώρες όπως η Τουρκία, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Μεταξύ των χωρών προμηθευτών είναι η Νορβηγία, η Ουκρανία, αλλά και χώρες της Ασίας (Ιαπωνία, κτλ).

Η απόφαση είναι μια νίκη για τη Γαλλία και άλλες χώρες που έχουν απαιτήσει μια προσέγγιση “Αγοράστε Ευρωπαϊκά” στην ώθηση των αμυντικών επενδύσεων της ηπείρου, εν μέσω φόβων για τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των ΗΠΑ ως αμυντικού εταίρου και προμηθευτή που πυροδότησε η εκλογή και η μέχρι τώρα συμπεριφορά του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Τουλάχιστον το 65% του κόστους των προϊόντων θα πρέπει να δαπανηθεί στην ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ουκρανία. Το υπόλοιπο ποσοστό θα μπορούσε να δαπανηθεί σε προϊόντα από τρίτες χώρες που έχουν υπογράψει σύμφωνο ασφαλείας με την Ένωση των 27.

Προηγουμένως, ρεπορτάζ των Financial Times ανέφερε πως εταιρείες όπλων από τις ΗΠΑ την Βρετανία και την Τουρκία θα αποκλειστούν από τις ευρωπαϊκές αγορές όπλων μέσω του νέου ταμείου των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αμυντική χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτός εάν οι χώρες προέλευσής τους υπογράψουν συμφωνίες άμυνας και ασφάλειας με τις Βρυξέλλες.

Το ταμείο το οποίο θα συγκροτηθεί με τα κεφάλαια που θα δαπανηθούν για όπλα θα είναι ανοικτό μόνο σε αμυντικές εταιρείες της ΕΕ και σε εκείνες από τρίτες χώρες που έχουν υπογράψει αμυντικές συμφωνίες με το μπλοκ, σύμφωνα με πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που υποβλήθηκε την Τετάρτη. Από τις ευρωπαϊκές αγοράς θα αποκλειστούν επίσης τυχόν προηγμένα οπλικά συστήματα στα οποία κάποια τρίτη χώρα θα έχει “εξουσία σχεδιασμού” – περιορισμούς στην κατασκευή ή χρήση συγκεκριμένων εξαρτημάτων, ή έλεγχο στην ενδεχόμενη χρήση της.

«Έχουμε αυτή την ευκαιρία να οικοδομήσουμε πραγματικά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», δήλωσε η Κάγια Κάλας, επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, προσθέτοντας ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε τη σημασία της κατοχής όπλων χωρίς εξωτερικούς περιορισμούς. «Σε μια κρίση, ο στρατός κάθε χώρας χρειάζεται πραγματικά να έχει ελεύθερα τα χέρια του».

Βεβαίως, μέσω της Λευκής βίβλου, στην παράγραφο “Ενισχυμένη ασφάλεια μέσω συνεργασιών”, η Κομισιόν αφήνει ανοιχτή την πόρτα σε συνεργασίες με τρίτες χώρες, όπου σε αυτές εντάσσεται και η Τουρκία (η οποία άλλωστε ρητά αναφέρεται ως εν δυνάμει εταίρος στις αμυντικές αυτές πρωτοβουλίες) όμως υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου του 2024. Εν δυνάμει εταίροι θεωρούνται και η Μεγάλη Βρετανία, ο Καναδάς και η Νορβηγία καθώς και όλοι οι “ομοϊδεάτες της Ευρώπης”, οι χώρες της Διεύρυνσης και οι γειτονικές χώρες.

Ειδικότερα, για την Τουρκία, αναφέρονται τα εξής: «Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ και μακροχρόνιος εταίρος στον τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και ‘Αμυνας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να δεσμεύεται εποικοδομητικά για να αναπτύξουν μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος με βάση την ίση δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα σημαντικά θέματα προς την ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024.»

Εγχειρίδιο επιβίωσης από την Γαλλία

Η γαλλική κυβέρνηση, στέλνει ένα “εγχειρίδιο επιβίωσης” σε κάθε νοικοκυριό της χώρας, με αναλυτικές οδηγίες τόσο για το πώς μπορούν να προετοιμαστούν απέναντι σε μία «επικείμενη απειλή», όσο και πώς να προστατευτούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της κυβέρνησης, το φυλλάδιο που θα αποτελείται από 20 σελίδες αν εγκριθεί από τον πρωθυπουργό της Γαλλίας, Φρανσουά Μπαϊρού, θα σταλεί πριν από το καλοκαίρι στους πολίτες και θα αφορούν σε περιπτώσεις, όπως ένοπλες συγκρούσεις, υγειονομική κρίση, φυσική καταστροφή ακόμα και πυρηνική απειλή, όπως αναφέρει ο Guardian.

Το εγχειρίδιο σύμφωνα με σχετική έκθεση, θα χωριστεί σε τρία μέρη με συμβουλές για το “πώς να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους γύρω σας”, “τι να κάνετε σε περίπτωση επικείμενης απειλής”, ενώ θα περιλαμβάνει λίστα αριθμών έκτακτης ανάγκης, ραδιοφωνικά κανάλια και συμβουλές για το “εάν η επίθεση είναι πυρηνική”. Ακόμη θα περιλαμβάνει λεπτομέρειες για το πώς οι πολίτες θα υπερασπιστούν την κοινότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της εγγραφής τους σε εφεδρικές μονάδες ή ομάδες πυρόσβεσης.

Παράλληλα, όπως μεταδίδουν γαλλικά μέσα ενημέρωσης, στο κυβερνητικό σχεδιασμό θα προτείνεται η συγκρότηση ενός “κιτ επιβίωσης” που θα αποτελείται από τουλάχιστον έξι λίτρα νερό, φαγητό, μπαταρίες και έναν φακό, καθώς και βασικές ιατρικές προμήθειες, όπως παρακεταμόλη, κομπρέσες και αλατούχο διάλυμα, σύμφωνα με το ραδιόφωνο Europe 1.

«Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι να διασφαλίσει την ανθεκτικότητα των πολιτών απέναντι σε κάθε είδους κρίση, είτε φυσική, είτε τεχνολογική, είτε στον κυβερνοχώρο είτε σε σχέση με την ασφάλεια», δήλωσε εκπρόσωπος του γραφείου του πρωθυπουργού. Η έκθεση έρχεται αφότου ο ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι η χώρα θα επιταχύνει και θα αυξήσει τις παραγγελίες για μαχητικά αεροσκάφη Rafale, ενισχύοντας την αεροπορία της χώρας «να προετοιμαστεί εάν θέλουμε να αποφύγουμε τον πόλεμο».

Επίσης, νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο Μακρόν προέτρεψε τη Γαλλία και την Ευρώπη να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν τη “ρωσική απειλή” και την πιθανότητα αποχώρησης της Αμερικής από το ΝΑΤΟ.