Η Ουκρανία είναι η αρχή – Το ρομποτικό τσουνάμι και η Ελλάδα

Ακριβώς μια τέτοια υποψήφια κατάσταση αντιμετωπίζουμε σήμερα. Και αυτή είναι οι συγκλονιστικές αλλαγές που έχουν φέρει στα διεθνή ισοζύγια ισχύος τα ρομποτικά οπλικά συστήματα χαμηλού κόστους. Τα πολεμικά ρομπότ αποτελούν μέρος της Στρατιωτικής Επανάστασης που βρίσκεται εν εξελίξει εδώ και αρκετά χρόνια και την οποία εξετάζει και η μελέτη του γράφοντος “Η Νέα Στρατιωτική Επανάσταση και η Ελληνική Αμυντική Στρατηγική” (Εκδόσεις Λιβάνη).

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιταχύνει πάρα πολύ τις εξελίξεις στον χώρο των ρομποτικών συστημάτων με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σήμερα ενώπιον μιας νέας, δυνητικής, πολεμικής πραγματικότητας, με τεράστια δυναμική. Καταρχάς, οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία κατέδειξαν το πόσο σημαντικά είναι τα ρομποτικά συστήματα όλων των τύπων, ενώ μείωσαν σχεδόν μέχρι εξαλείψεως τον διαχωρισμό μεταξύ “καμικάζι” drones και περιφερόμενων πυρομαχικών (loitering munitions).

Επίσης, φάνηκε ότι drones κόστους μερικών εκατοντάδων ευρώ, βασισμένα σε εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες (COTS), μπορούν να κάνουν την ίδια δουλειά, ή και καλύτερη, τόσο σε αποστολές κρούσης όσο και αναγνώρισης, σε σχέση με  πανάκριβα ρομποτικά αεροχήματα εταιρειών πολεμικού υλικού. Ακόμη, αποδείχθηκε ότι μπορεί να γίνει μαζική παραγωγή παρόμοιων συστημάτων από μικρές εταιρείες, ή ακόμη και από βιοτεχνίες, που δουλεύουν με λογική φασόν, χρησιμοποιώντας τρισδιάστατους εκτυπωτές και άλλα φθηνά μηχανήματα.

Τέλος, αναπτύχθηκε πλήθος περιφερειακών τεχνολογιών, όπως συστημάτων καθοδήγησης και επικοινωνιών, κυρίως από κινεζικές εταιρείες, Τα συστήματα αυτά μπορεί ο οποιοσδήποτε να τα προμηθευτεί από το διαδίκτυο και να τα ενσωματώσει σε ρομποτικά αεροχήματα ή σκάφη επιφανείας ή εδάφους. Έτσι, όπως ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος επιτάχυνε την εξέλιξη του αεροσκάφους, έτσι και ο πόλεμος στην Ουκρανία επιτάχυνε δραματικά την εξέλιξη των ρομποτικών συστημάτων χαμηλού κόστους, χαμηλής τεχνολογίας και μαζικής “λαϊκής” παραγωγής.

Ρομποτικά κύματα μαζικής καταστροφής

Οι εξελίξεις αυτές διαμορφώνουν δυνάμει νέα πραγματικότητα. Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία ή τη Γάζα δεν είναι παρά ο αφρός του επερχόμενου ρομποτικού κύματος. Η μαζική φθηνή και εύκολη παραγωγή πολεμικών ρομπότ, καθιστά πλέον δυνατή τη δημιουργία υπέρ-σμηνών ή μέγα-σμηνών αποτελούμενων από εκατοντάδες, χιλιάδες ή και δεκάδες χιλιάδες ρομποτικών συστημάτων.

Αυτά δεν θα λειτουργούν πλέον ως συμπλήρωμα του πυροβολικού, αλλά ως υποκατάστατο όπλων μαζικής καταστροφής, όντας σε θέση να επιφέρουν κρίσιμα αποτελέσματα και στο στρατηγικό επίπεδο, όχι απλώς στο τακτικό. Το κόστος και η τεχνολογία δεν είναι πλέον απαγορευτικά για τη δημιουργία παρόμοιων ρομποτικών στρατιών, ακόμη και από δυνάμεις, κρατικές ή και υποκρατικές, με περιορισμένα κεφάλαια στη διάθεσή τους.

Το μόνο περιοριστικό στοιχείο για να μπορέσουν να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά παρόμοιοι “χείμαρροι” πολεμικών ρομπότ είναι ότι πρέπει να απελευθερωθούν από τον άνθρωπο. Είναι τέτοιοι οι αριθμοί τους που δεν μπορούν να καθοδηγούνται από ανθρώπους χειριστές. Άρα, θα εφοδιαστούν με συστήματα αυτόματης αναγνώρισης, εντοπισμού και ιχνηλάτησης στόχων και αυτόνομης λήψης αποφάσεων για την προσβολή των στόχων. Οι σχετικές τεχνολογίες είναι ήδη εδώ, είναι εμπορικά διαθέσιμες και χαμηλού κόστους.

Ντελίβερι πίτσας με Τεχνητή Νοημοσύνη

Στην Κίνα, για παράδειγμα, εδώ και χρόνια, οι άνθρωποι μπορούν να αγοράσουν ας πούμε μια πίτσα, πληρώνοντας με το πρόσωπό τους. Ο ντελιβεράς που την φέρνει βγάζει φωτογραφία του πελάτη με το κινητό του. Ο αλγόριθμος που έχει στο τηλέφωνό του διαχωρίζει το πρόσωπο του πελάτη από τους υπόλοιπους Κινέζους και με μια αλληλουχία ενεργειών χρεώνει τον λογαριασμό του στην τράπεζα. Με έναν παρόμοιο τρόπο ένα ρομποτικό σύστημα, ή ένα αυτόνομο βλήμα, μπορεί να αναλάβει τις διαδικασίες εντοπισμού στόχων και προσβολής τους.

Το μεγάλο ερώτημα είναι ποιοι είναι πρόθυμοι να υιοθετήσουν παρόμοιες τεχνολογίες; Και εδώ τα πράγματα δεν είναι καλά για τη Δύση. Ας δεχθούμε αξιωματικά ότι η Δύση θα συνεχίσει να κατέχει την πρωτοπορία στον χώρο των οπλικών τεχνολογιών. Αυτό, όμως, από μόνο του δεν σημαίνει σπουδαία πράγματα. Το θέμα είναι τί κάνει με τις τεχνολογίες αυτές. Από ό,τι φαίνεται, η Δύση είναι έτοιμη να επιτύχει ένα θεαματικό αυτογκόλ όσον αφορά τη χρήση προηγμένων στρατιωτικών τεχνολογιών. Αναφέρομαι στα ρομποτικά συστήματα μάχης, τα οποία οδηγούνται προς μια ιδιότυπη δαιμονοποίηση.

Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο στο SLpress, πριν από μερικά χρόνια είχαμε τη δημόσια έκκληση 1000 επιστημόνων και ειδικών στην τεχνολογία, οι οποίοι εξέφρασαν βαθιά ανησυχία για την ανάπτυξη αυτόνομων ρομποτικών πολεμικών συστημάτων. Κατά την άποψή τους, αυτά μπορούσαν να αποτελέσουν μείζονα κίνδυνο για το μέλλον της Ανθρωπότητας. Μάλιστα, χαρακτήρισαν την πιθανότητα αυτή ως τη «μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή» για την Ανθρωπότητα και «επίκληση δαιμόνων».

Ο άνθρωπος-θεός και οι φόβοι του

Κατά την άποψη του γράφοντος, η εξήγηση γι’ αυτήν την ανησυχία, εντοπίζεται στον σκληρό πυρήνα του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Κέμπριτζ John Gray στα “Αχυρένια Σκυλιά” (εκδόσεις Οκτώ), ο Ουμανισμός της Δύσης εξελίχθηκε σε ένα είδος θρησκείας, όπου τη θέση του εξορισθέντος Θεού κατέλαβε ο ίδιος ο Άνθρωπος. Κατά κάποιον τρόπο, δηλαδή, ο Άνθρωπος θεώρησε τον ίδιο τον εαυτό του θεό, δημιουργώντας έτσι το κοσμοείδωλο του ανθρωποθεού, όπως αναφέρει ο Ντοστογιέφσκι στους “Δαιμονισμένους”.

Το μαγικό ραβδί αυτού του νέου, αυτοανακηρυχθέντος, θεού ήταν μια ανορθολογική αντίληψη της Επιστήμης, οι υποτιθέμενες δυνατότητες της οποίας δεν γνώριζαν όρια. Έτσι, γεννήθηκαν και οι φόβοι πως ο θεοποιημένος Άνθρωπος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις νέες του δυνάμεις με αυτοκαταστροφικό τρόπο, δημιουργώντας πλάσματα, τα οποία θα στρέφονταν εναντίον του.

Οι υπόγειοι αυτοί φόβοι και η πίστη στην παντοδυναμία της Επιστήμης, γέννησαν μια σειρά από λογοτεχνικά έργα που ασχολούνται ακριβώς με αυτό το θέμα, ξεκινώντας από τον “Φρανκεστάιν” της Μαίρης Σέλλεϋ και το “Νησί του Δόκτορος Μορώ” του Χ. Τ. Ουέλς και φθάνοντας στη “Δεύτερη Ποικιλία” του Φίλιπ Κ. Ντικ. Οι ίδιοι φόβοι και μεταφυσικές πίστεις, καμουφλαρισμένες σε επιστημονικές αντιλήψεις, είναι αυτές που προσπαθούν σήμερα να αποτρέψουν την ανάπτυξη πολεμικών ρομποτικών συστημάτων. Και είναι πολύ πιθανόν να το καταφέρουν.

Ελλάδα και Τουρκία

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το ενδιαφέρον σημείο. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Καθηγητής του Κολούμπια και ανώτερος σύμβουλος καινοτομίας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ Alec Ross (“Οι βιομηχανίες του μέλλοντος” εκδόσεις Ίκαρος), τη στιγμή που η Δύση παλεύει με τους φόβους και τις εμμονές της, οι ασιατικές δυνάμεις δεν έχουν παρόμοια υπαρξιακά προβλήματα. Προχωρούν γρήγορα στην ανάπτυξη ρομποτικών όπλων.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κίνα, η οποία –πολύ πριν από τον Πόλεμο στην Ουκρανία και τις δραματικές αλλαγές που αυτός επέφερε– σχεδίαζε να κατασκευάσει, ούτε λίγο ούτε πολύ, 41.800 στρατιωτικά ρομποτικά αεροσκάφη διαφόρων διαμορφώσεων μέχρι το 2023, αξίας περίπου 10,5 δισ. δολαρίων. Οι εκτιμήσεις αυτές αναφέρονται στην ετήσια έκθεση του Πενταγώνου προς το Κογκρέσο του 2015 για την στρατιωτική ανάπτυξη της Κίνας. Σήμερα, τα νέα δεδομένα πρέπει να έχουν αυξήσει δραματικά τον αριθμό αυτόν. Το αποτέλεσμα θα είναι η ζυγαριά της στρατιωτικής ισχύος να μετακινηθεί περισσότερο προς Ανατολάς, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και αδρανοποιώντας το όποιο τεχνολογικό πλεονέκτημα συνεχίζουν να απολαμβάνουν σήμερα.

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες (COTS) επιτρέπουν σήμερα τη δημιουργία ρομποτικών αεροσκαφών σχεδόν από τον οποιονδήποτε. Για παράδειγμα κάμερες ανακυκλωμένων κινητών τηλεφώνων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αισθητήρες σε μίνι αεροχήματα, ενώ σε αυτά μπορούν να τοποθετηθούν μικρά βλήματα διαφόρων διαμορφώσεων και τύπων, όπως τροποποιημένες οπλοβομβίδες ή ακόμη και αυτοσχέδιες ρουκέτες. Έτσι, ακόμη και οργανώσεις σαν τη Χαμάς ή το ISIS ήδη έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν μεγάλους αριθμούς από οπλισμένα αεροχήματα, για να μην μιλήσουμε για χώρες σαν τη Βόρειο Κορέα ή την Τουρκία…

Άρα, προκύπτει το ενδεχόμενο ακόμη και υποκρατικοί δρώντες με μικρές τεχνολογικές δυνατότητες να μπορούν να αναπτύξουν μεγάλες μαχητικές ικανότητες αν επενδύσουν στο ρομποτικό κύμα του μέλλοντος. Ικανότητες υπέρτερες και έναντι πολύ ισχυρότερων και τεχνολογικά προηγμένων αντιπάλων, αν αυτοί παραμείνουν εγκλωβισμένοι στις “παραδοσιακές” ακριβές επιλογές.

Η Ελλάδα έχει την ιστορική ευκαιρία να εκμεταλλευτεί αυτές τις δυνατότητες και να ενισχύσει κατακόρυφα την αποτρεπτική στρατηγική της. Αντιθέτως, εάν, όπως δυστυχώς φαίνεται, παραμείνει εγκλωβισμένη, ο κίνδυνος ήδη καθίσταται δραματικά μεγαλύτερος, δεδομένου ότι η Τουρκία ήδη επενδύει στις ρομποτικές τεχνολογίες. Και μιλάμε για μια χώρα με οικονομικές, τεχνολογικές και βιομηχανικές δυνατότητες…