Η πτήση F-16 στην Κύπρο δεν είναι “ενιαίο αμυντικό δόγμα”

Ουδείς αμφισβητεί την αγαθή πρόθεση του χαμηλών τόνων και πολιτικά αξιοπρεπή υφυπουργού. Ωστόσο, ειδικά στα θέματα της Κύπρου, οι δηλώσεις θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές, ώστε να μην αφήνουν περιθώριο παρερμηνειών. Η αναφορά του σε «ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδας-Κύπρου», είναι λανθασμένη, καταφανώς δε πολιτικά υποκινούμενη, έστω κι αν το κίνητρο είναι αγαθό: Η ενίσχυση του ηθικού του Κυπριακού Ελληνισμού.

Ας υπενθυμίσουμε κάποια βασικά λοιπόν. Αυτό το οποίο μας έχει απασχολήσει είναι το “Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου”. Δηλαδή, η άρρηκτη διασύνδεση των δυο αμυντικών χώρων, Ελλάδας και Κύπρου, που σημαίνει η από κοινού προσπάθεια άμυνας σε περίπτωση επιβουλής. Και από τη στιγμή που το ελληνικό δόγμα είναι «αποτρεπτικό-αμυντικό», πρώτο μέλημα είναι η αποτροπή κάθε απειλής και σε περίπτωση κατάρρευσης της αποτροπής, η προβολή αποτελεσματικής άμυνας, με στόχο την άρνηση των στόχων του επιτιθέμενου επί του πεδίου.

Βέβαια το πραγματικό δόγμα εντός του οποίου θα εντασσόταν, θα ήταν αυτό της “εκτεταμένης αποτροπής” (extended deterrence), με την επέκταση αμυντικής ομπρέλας από την Ελλάδα στη Μεγαλόνησο. Δηλαδή, θα έπρεπε να διακηρυχθεί, ότι σε περίπτωση επίθεσης της Τουρκίας στην Κύπρο, αυτό θα συνεπαγόταν γενικευμένη ελληνοτουρκική σύρραξη, από τον Έβρο μέχρι την Κύπρο. Αυτό που είχε διακηρύξει επισήμως ο Ανδρέας Παπανδρέου ως ελληνικό casus belli. H απόσταση συνιστά αντικειμενικό μειονέκτημα των ελλαδικών δυνάμεων, στην προσπάθεια να υπερασπιστούν την Κύπρο, εάν δεν διαθέτουν βάσεις και ανάπτυξη στο νησί, αλλά επιχειρούν από την Ελλάδα. Με την κατασκευή της αεροπορικής βάσης “Ανδρέας Παπανδρέου” στην Πάφο έγινε ένα μεγάλο βήμα, αλλά μετά την εκλογή Σημίτη έμεινε στον μετέωρο.

Τη δεκαετία του 1990 που διεξαγόταν η σχετική συζήτηση, το ελλαδικό ΓΕΕΘΑ είχε επιχειρήσει να υπολογίσει τις αμυντικές επενδύσεις που θα απαιτούνταν για την ανάπτυξη δυνατοτήτων αποτελεσματικής άμυνας των ελλαδικών δυνάμεων στην Κύπρο. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν ήταν τα χρήματα (μερικές δεκάδες δισ. δραχμές), αλλά η πολιτική βούληση των κυβερνήσεων της Αθήνας μετά το 1996 να μην εμπλακεί επί της ουσίας με την άμυνα της Κύπρου. Έτσι το ενιαίο αμυντικό δόγμα σταδιακά αφυδατώθηκε πλήρως.

Η λογική της εκτεταμένης αποτροπής ήταν να αναιρέσει στην πράξη το γεωγραφικό μειονέκτημα των ελλαδικών δυνάμεων, προσθέτοντας στην εξίσωση παραμέτρους που θα περιέπλεκαν σημαντικά τους υπολογισμούς του αντιπάλου. Εάν εξαπέλυε επίθεση στην Κύπρο, θα έπρεπε να είναι έτοιμος για συνολικό ελληνοτουρκικό πόλεμο και ό,τι αυτό συνεπαγόταν. Επρόκειτο για μια διακήρυξη δόγματος με παραλήπτες φίλους και αντιπάλους.

Βέβαια, το γεωπολιτικό και το γεωστρατηγικό  περιβάλλον είναι ριζικά διαφορετικό σήμερα. Εκείνη την εποχή, όπως άλλωστε απέδειξε και η περίπτωση της προμήθειας των S-300 από την Κυπριακή Δημοκρατία, υπάρχει βούληση να γίνουν πράγματα. Σήμερα, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Κατά συνέπεια, το ερώτημα που εγείρεται από τις δηλώσεις Δαβάκη περί «ενιαίου αμυντικού δόγματος» είναι συγκεκριμένο. Έχει αλλάξει η ελληνική πολιτική σε αυτό το ζήτημα;

Προφανώς όχι. Το ενιαίο αμυντικό δόγμα δεν υπηρετείται με μία εθιμοτυπική πτήση στην Κύπρο! Πολιτικά, το ερώτημα έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον: Έχει αλλάξει η βούληση του ελληνικού πολιτικού συστήματος αναφορικά με την υποστήριξη δόγματος εκτεταμένης αποτροπής στην Κύπρο; Και πάλι προφανώς όχι. Η τύχη των στρατιωτικών δογμάτων κρίνεται στην αξιοπιστία τους. Αυτή στοχοποιεί ο αντίπαλος επιχειρώντας να την πλήξει, με απώτερο σκοπό να καταστήσει το δόγμα αναξιόπιστο και ανενεργό.

Τούτων λεχθέντων, το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα. Οι δημόσιες δηλώσεις που αφορούν στρατιωτικά δόγματα, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά προετοιμασμένες και στοχευμένες. Για το αν υπάρχει οποιαδήποτε αλλαγή σε όσα γνωρίζαμε μέχρι τώρα, μιλάει από μόνη της η εικόνα για τη διένεξη Αθήνας-Λευκωσίας σχετικά με το περίφημο καλώδιο…