Η Τουρκία συγκροτεί “blue water navy” για να στηρίξει τη “Γαλάζια Πατρίδα”

Παρά του ότι οι στόχοι που ο Νταβούτογλου έθεσε δεν επετεύχθησαν, εν τούτοις η Τουρκία βαδίζει σταθερά στην υλοποίηση τους. Η Τουρκία σήμερα είναι μέλος των G-20, έχοντας την 19η μεγαλύτερη οικονομία, ενώ σύμφωνα με την ετήσια έκθεσή του Global Firepower είναι στην 11η θέση των ισχυρότερων στρατιωτικά κρατών. Η Ελλάδα είναι στην 27η θέση. Η Τουρκία έχει θέσει από παλιά στόχους και βαδίζει σταθερά για την επίτευξή τους. Οι δρόμοι που ακολουθεί δε σέβονται το Διεθνές Δίκαιο. Όμως, η Άγκυρα βαδίζει προς αυτούς, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

Την τελευταία εικοσαετία, αναπτύσσει ένα δικό της στρατιωτικό και ενεργειακό πρόγραμμα. Παράλληλα προσπαθεί να ηγηθεί των μουσουλμανικών κρατών, θέλει να έχει ρόλο “διαμεσολαβητή” σε κάθε πόλεμο που ξεσπά και δε συμμορφώνεται με τις υποδείξεις των συμμάχων της. Επιπλέον, εξασφαλίζει την υποστήριξη ισχυρών κρατών, αναθέτοντάς τους την εκτέλεση μεγάλων έργων.

Πρόσφατα έκτισε ένα σταθμό παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου και διαπραγματεύεται την κατασκευή άλλων δύο, ένα στη Σινώπη και ένα στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Θέλει, παρά τις χλιαρές προειδοποιήσεις, να αποκτήσει τεχνογνωσία που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, για να γίνει η δέκατη πυρηνική δύναμη. Άλλωστε, τον Σεπτέμβριο του 2019 ο Ερντογάν είχε πει: «Κάποιες χώρες διαθέτουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές. Αλλά μας λένε ότι εμείς δεν μπορούμε να αποκτήσουμε. Αυτό δεν μπορώ να το δεχτώ».

Στις 17 Απριλίου 2023 υποσχέθηκε πως η Τουρκία θα γίνει πυρηνική δύναμη και θα διπλασιάσει τα αεροπλανοφόρα της, ώστε να είναι ισχυρότερη στη θάλασσα. Επίσης, πριν μερικά χρόνια χρηματοδότησε με τρία δισ. δολάρια το ναυτικό πρόγραμμα “MiLGEM” και δήλωνε πως τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας «εκτείνονται από το κανάλι του Σουέζ, τις παρακείμενες θάλασσες και φτάνουν στον Ινδικό Ωκεανό».

Η “Γαλάζια Πατρίδα”

Αναμφισβήτητα λοιπόν, η Τουρκία προσπαθεί να αναβιώσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και εγκαθιστά στρατιωτικές βάσεις κοντά στα εξωτερικά όρια της “Γαλάζιας Πατρίδας”: Η Τουρκία κατέχει παράνομα το 37% της Κύπρου και έχει δημιουργήσει στρατιωτικές βάσεις. Επίσης, έχει δημιουργήσει έξι στρατόπεδα στη Συρία, ενώ διατηρεί βάσεις στο Ιράκ, στη Λιβύη, στο Κατάρ και στη Σομαλία. Τέλος, έχει δημιουργήσει μια ναυτική βάση στον Αυλώνα και έχει τον έλεγχο ενός λιμανιού στο Σουδάν.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως η Τουρκία προσπαθεί συνεχώς να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο διεθνές περιβάλλον, αλλά αυτό δεν της αρκεί. Δεν θέλει να είναι μια “περιφερειακή δύναμη”, θέλει να είναι μια “μεγάλη δύναμη”. Όλες οι δηλώσεις δε των Τούρκων αξιωματούχων, σε συνδυασμό με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις αναφορές στη “Γαλάζια Πατρίδα”, είναι ανησυχητικές και δεν αποτελούν παράγοντα ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ζώνες υδάτων

Οι υδάτινες περιοχές της γης έχουν κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με το χρώμα που φαίνεται να έχουν. Με βάση αυτό, προσδιορίζονται και οι ναυτικές δυνάμεις των κρατών που βρέχονται από αυτές. Τα νερά των ποταμών, των λιμνών και της παράκτιας ζώνης, αποτελούν τη ζώνη των “καφέ υδάτων” και όσα ναυτικά έχουν την ικανότητα να διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις σε αυτά ονομάζονται “ναυτικά των καφέ υδάτων” (brown water navy).

Ζώνη καφέ υδάτων έχουν 17 περίκλειστες χώρες: Αζερμπαϊτζάν, Αιθιοπία, Βολιβία, Ελβετία, Καζακστάν, Κεντρική Αφρική, Λάος, Λευκορωσία, Μαλάουι, Μαλί, Μπουρούντι, Ουγγαρία, Ουζμπεκιστάν, Παραγουάη, Ρουάντα, Σερβία και Τουρκμενιστάν. Όμως, η ύπαρξη ναυτικών δυνάμεων σε λίμνες και ποτάμια, δεν περιορίζεται μόνο σε περίκλειστες χώρες. Πολλά κράτη διατηρούν ναυτικές δυνάμεις, επιπλέον αυτών του πολεμικού τους ναυτικού, για να επιχειρούν μόνο στη χωρική τους θάλασσα, στις λίμνες και στα πλωτά τους ποτάμια.

Αυτές οι δυνάμεις μπορεί να αποτελούν μέρος του ναυτικού τους π.χ. του Ρωσικού Στόλου της Κασπίας, ή να είναι ανεξάρτητες όπως η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ. Ο όρος αυτός καθιερώθηκε από το αμερικανικό ναυτικό τη δεκαετία του 60 και αφορούσε τα μικρότερα πλοία, τις κανονιοφόρους και τα περιπολικά, μαζί με αποβατικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (LCM, LST κ.α) που επιχειρούσαν στη παράκτια ζώνη του Βιετνάμ.

Αντιθέτως, το υπόλοιπο υδάτινο περιβάλλον που περιλαμβάνει την ανοικτή θάλασσα, προσδιοριζόταν ως γαλάζια ύδατα (Blue-water) τα δε ναυτικά των χωρών των οποίων τα πολεμικά ή τα περιπολικά σκάφη επιχειρούν εκεί, αναφέρονται ως “ναυτικά των γαλάζιων υδάτων” (Blue water navy).

Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας

Τα τελευταία όμως χρόνια, με την εφαρμογή της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, το “ναυτικό των γαλάζιων υδάτων” επαναπροσδιορίστηκε ως αυτό που μπορεί να διαθέσει μια ομάδα πλοίων η οποία έχει την ικανότητα προβολής ισχύος και εκτέλεσης επιχειρήσεων για μεγάλες περιόδους στην ανοικτή θάλασσα (γαλάζια νερά) και σε μεγάλες αποστάσεις από την έδρα του, χωρίς να χρειάζεται υποστήριξη από τις βάσεις του. Παράδειγμα τέτοιας προβολής ισχύος, αποτελεί η επιχείρηση που έκανε η Μεγάλη Βρετανία το 1982 στον Νότιο Ατλαντικό (Φώκλαντ) και που διήρκεσε 74 μέρες.

Ακόμη και σήμερα, ελάχιστα μόνο Ναυτικά μπορούν να επιχειρούν για μεγάλο διάστημα σε όλο τον κόσμο, τα δε κράτη που έχουν χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες των ναυτικών τους για να ασκήσουν έλεγχο στην ανοικτή θάλασσα και από εκεί να έχουν προβάλει δύναμη στα παράκτια ύδατα άλλων χωρών, είναι μόνο τρία: Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, ενώ οι χώρες που περιγράφονται ως να έχουν δυνητικά Ναυτικά των γαλάζιων υδάτων, είναι αρκετές.

Το 2010, στο δόγμα Ναυτικών Επιχειρήσεων του Αμερικανικού Ναυτικού είδαμε πως για καλύτερο διαχωρισμό των δύο μακροχρόνιων περιγραφών του ναυτικού των γαλάζιων υδάτων (ανοικτό ωκεανό) και των καφέ υδάτων (ποτάμια, παράκτια ζώνη, αγκυροβόλια και λιμάνια), προστέθηκε μια άλλη απόχρωση, αυτή του “ναυτικού των πράσινων υδάτων”.

Ο νέος αυτός όρος, περιγράφει τη ναυτική δύναμη ενός κράτους που έχει σχεδιαστεί κυρίως για να παρέχει παράκτια άμυνα, αλλά και που μπορεί να έχει την ικανότητα να εκτελεί επιχειρήσεις στον ανοιχτό ωκεανό μέχρι 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή ώστε να επιτηρεί και να ελέγχει την ΑΟΖ (Καναδικό, Βραζιλιάνικο, Ισπανικό, Ιταλικό, Ινδικό, Ιαπωνικό, Αυστραλία, Ρωσικό, Ολλανδικό, Ελληνικό, Τουρκικό κα).

Πολλά κράτη τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξήσει τις δυνατότητες των ναυτικών τους μονάδων ώστε να επιτηρούν και να επιχειρούν σε παραθαλάσσιες ζώνες και Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες άλλων χωρών ή διεθνών υδάτων, όπως π.χ. γίνεται με τις επιχειρήσεις εμπάργκο όπλων με απόφαση του ΟΗΕ (Επιχείρηση Ειρήνη κατά της Λιβύης ή για την καταπολέμηση της πειρατείας στη Σομαλία κ.α.) αλλά αυτό δεν σημαίνει πως έχουν “ναυτικό των γαλάζιων υδάτων”, αφού δεν έχουν την ικανότητα να διατηρήσουν μια “ναυτική δύναμη” αυτοδύναμη για πολύ χρόνο. Τα ναυτικά τους είναι των πράσινων υδάτων.

“Ναυτικό των γαλάζιων υδάτων”

Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι ομάδες αμφιβίων Δυνάμεων των ΗΠΑ αναφέρονται ως “ναυτικό των πράσινων υδάτων” σε αντίθεση με τις ομάδες μάχης των αεροπλανοφόρων (carrier battlegroups) που αναφέρονται ως “ναυτικό των γαλάζιων υδάτων”. Σήμερα, “ναυτικά γαλάζιων υδάτων” έχουν μόνο οκτώ χώρες, οι ΗΠΑ (με 20 αεροπλανοφόρα) η Μεγάλη Βρετανία (με δύο) και η Ρωσία, Γαλλία, Ιταλία, Ινδία, Βραζιλία και Ταϊλάνδη που έχουν ένα, ενώ οι χώρες που έχουν δηλώσει την πρόθεση τους και έχουν αρχίσει να μετατρέπουν τα ναυτικά των “πράσινων υδάτων” σε ναυτικά “γαλάζιων υδάτων” είναι έξι: Η Ιαπωνία (το 1981), η Νότια Κορέα (το 2001), η Κίνα (το 2008), η Ρωσία (το 2012), η Ινδία (το 2020) και η Τουρκία (το 2020).

Ο όρος “ναυτικό των γαλάζιων υδάτων” δεν πρέπει να συγχέεται με την ικανότητα ενός μεμονωμένου πλοίου. Ένα ναυτικό των “μπλε υδάτων” θα πρέπει να μπορεί να προβάλει επαρκή δύναμη για τον έλεγχο μιας θαλάσσιας περιοχής για μεγάλο διάστημα στην παράκτια περιοχή ενός άλλου έθνους, και θα πρέπει να έχει τα μέσα να αντιμετωπίσει την όποια απειλή, αφού όσο πιο πολύ μένει εκεί, θα είναι εκτεθειμένο σε απειλές από λιγότερο ισχυρές δυνάμεις.

Η Διοικητική Μέριμνα (συντήρηση και υλικοτεχνική υποστήριξη) για μεγάλο χρονικό διάστημα έχει πολύ υψηλό κόστος και μπορεί μια ναυτική δύναμη που επιχειρεί να καταστεί ευάλωτη λόγω της χρήσης αεροσκαφών από βάσεις ξηράς με πυραύλους, λόγω ύπαρξης στην ξηρά πυραύλων επιφανείας-επιφανείας, υποβρυχίων ή ταχέων σκαφών με Κ/Β , όπως στην επίθεση ταχύπλοου γεμάτο με εκρηκτικά που έγινε τον Οκτώβριο του 2000 στο USS Cole που βρισκόταν στο Άντεν.

Γαλάζια Πατρίδα και αεροπλανοφόρα

Όσον αφορά τη γειτονική μας χώρα, η Τουρκία απέκτησε το 2023 ένα μίνι αεροπλανοφόρο, ικανό να μεταφέρει για την ώρα μόνο ελικόπτερα, το TCG Anadolu, που ναυπηγήθηκε με τη βοήθεια της Ισπανίας, στο ναυπηγείο Sedef Shipyard στη Τούζλα της Κωνσταντινούπολης. Αυτό είναι στην ουσία ένα πλοίο προβολής Αμφιβίων Δυνάμεων. Για αυτό ο υπουργός Βιομηχανίας και Τεχνολογίας Μουσταφά Βαράνκ, μετά τις επιτυχείς δοκιμές, δήλωσε “περήφανος” για το Anadolu. Θα είναι το πρώτο Αμφίβιο Επιθετικό Πλοίο Πολλαπλών Χρήσεων της Τουρκίας και χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για την ολοκλήρωσή του.

Επίσης, η ενημερωτική τουρκική πύλη ensonhaber, το σχολίασε αναφέροντας πως: «Η Τουρκία, η οποία θα επεκτείνει περαιτέρω την περιοχή ασφαλείας της, ειδικά στα θαλάσσια σύνορά της, θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα σε επικίνδυνες καταστάσεις στις δραστηριότητες επιτήρησης και ελέγχου που πραγματοποιεί πέρα από τα σύνορα με τον στρατό της». Τέλος, το τουρκικό υπουργείο Αμύνης δήλωσε πρόσφατα πως σχεδιάζει τη ναυπήγηση ενός παρόμοιου, αλλά διπλάσιου σε μέγεθος αεροπλανοφόρου, που θα φέρει την ονομασία TCG Trakya, δηλαδή “Θράκη, για να ενισχυθεί περαιτέρω το τουρκικό ναυτικό.

Το πλοίο αυτό άρχισε ήδη να ναυπηγείται στην Τουρκία και διερωτώμαι: Γιατί χρειάζεται η Τουρκία ένα πλοίο που θα μπορεί να μεταφέρει 12 μαχητικά F-35 (για την ώρα δεν τα έχει), 10 ελικόπτερα, 50 μη-επανδρωμένα αεροσκάφη, τέσσερα αποβατικά σκάφη και περίπου 80 τεθωρακισμένα ή ελαφρά οχήματα και πάνω από 1.000 στρατιώτες;

Βλέπουμε λοιπόν ξεκάθαρα, πως η Τουρκία θέλει τα νησιά μας και τις θάλασσες μας. Η Τουρκία προσπαθεί υπέρμετρα να εξελιχθεί από ναυτική δύναμη των πράσινων σε δύναμη γαλάζιων υδάτων, για να απειλεί και για να εκτελεί επιθετικές επιχειρήσεις σε περιοχές εκτός της τουρκικής ΑΟΖ. Εμείς που έχουμε καταστεί στόχος της επεκτατικής τουρκικής πολιτικής, πρέπει να εξοπλιστούμε κατάλληλα. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στη Τουρκία να θεωρήσει πως μπορεί δια της απειλής χρήσης βίας, να αποτρέπει την άσκηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, να “γκριζάρει” ή να θεωρεί πως θα καταλάβει περιοχές χωρίς κόστος.