Και το μαχητικό ΚΑΑΝ στο μενού των σχέσεων Ινδονησίας-Τουρκίας

Αυτή η στρατηγικού χαρακτήρα κίνηση, εμβαθύνει την αμυντική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Ο πρόεδρος Πραμπόβο Σουμπιάντο παρουσίασε αυτή την πρόταση απευθείας στον Τούρκο ομόλογό του, Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης  συνάντησης τους στην Άγκυρα. Παράλληλα με το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών, ο Ινδονήσιος ηγέτης έθεσε στον Ερντογάν και την προοπτική μελλοντικής συνεργασίας των δύο χωρών στην ανάπτυξη υποβρυχίων.

Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, η Άγκυρα βρίσκεται σε προχωρημένα στάδια ανάπτυξης του πρώτου εγχώριου μαχητικού αεροσκάφους της, “KAAN”, με την Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία (TAI) να ηγείται του φιλόδοξου έργου. Το αεροσκάφος ολοκλήρωσε την παρθενική του πτήση το 2024 και αναμένεται να μπει σε παραγωγή σύντομα. Κατά την πρώτη του πτήση, το KAAN έφτασε σε ύψος 8.000 ποδιών (2.438 μέτρα) και ταχύτητα 230 κόμβων (425 χιλιόμετρα την ώρα). Σε μια επόμενη δοκιμή, το πρωτότυπο ξεπέρασε αυτή την απόδοση, σκαρφαλώνοντας στα 10.000 πόδια (3.048 μέτρα) για περισσότερα από 14 λεπτά.

«Καλύτερο από F-35»

Η TAI δήλωσε ότι το KAAN (το οποίο προς το παρόν πετάει οριακά) θα ενσωματώσει δυνατότητες έκτης γενιάς – συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης μεικτού σμήνους επανδρωμένων-μη επανδρωμένων αεροσκαφών – παρόλο που έχει οριστεί ως μαχητικό πέμπτης γενιάς. Θα είναι επίσης εξοπλισμένο με ραντάρ ενεργούς ηλεκτρονικά σαρωμένης συστοιχίας (AESA) για βελτιωμένη ανίχνευση και παρακολούθηση, σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία.

Ο Γενικός Διευθυντής της TAI  Τεμέλ Κοτίλ, είχε δηλώσει προηγουμένως ότι το KAAN θα ξεπεράσει το F-35 σε πολλούς βασικούς τομείς. Ανέφερε την ικανότητα του τουρκικού αεροσκάφους να μεταφέρει έως και 10 τόνους πυρομαχικών, σημαντικά περισσότερα από το «ωφέλιμο φορτίο έξι τόνων» του F-35. Τόνισε επίσης τη σχεδίαση διπλού κινητήρα του KAAN, προσφέροντας ένα σημαντικό πλεονέκτημα, έναντι του αμερικανικού μονοκινητήριου F-35.

Προς το παρόν εξοπλίζεται με δύο κινητήρες General Electric F110-GE-129 που εξοπλίζουν και μοντέλα F-16. Σύμφωνα με την ΤΑΙ, στα σχέδια της είναι το αεροσκάφος να χρησιμοποιεί κινητήρες πλήρως εγχώριας σχεδίασης και κατασκευής, έως το 2030. Αυτό βέβαια σημαίνει πλήρη επανασχεδίαση του αεροσκάφους για να φέρει διαφορετικό κινητήρα.

Αν και βρίσκεται ακόμη σε φάση ανάπτυξης, το KAAN έχει ήδη προσελκύσει διεθνές ενδιαφέρον, με τη Σαουδική Αραβία να ανακοινώνει ότι ενδιαφέρεται να αποκτήσει έως και 100 αεροσκάφη, την ώρα που η Τουρκία σχεδιάζει 20. Βέβαια, ένα τέτοιο τολμηρό project έρευνας και ανάπτυξης είναι πολύ επισφαλές ως προς το αποτέλεσμα, σε σημείο ώστε ούτε μεγάλα κράτη δεν το αποτολμούν – αν δεν έχουν ανέβει όλα τα τεχνολογικά “σκαλοπάτια” – κάτι που η Τουρκία, παρά τα φαινομενικά εντυπωσιακά επιτεύγματα της, δεν το έχει κάνει. Στον αντίποδα, έχει παραλείψει πολλά “σκαλιά” σε κάποιους τομείς.

Εμβάθυνση στρατηγικών δεσμών

Η προτεινόμενη συνεργασία για τα μαχητικά αεροσκάφη έρχεται μετά από μια σειρά συμφωνιών που στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπορικής και αμυντικής συνεργασίας μεταξύ Τζακάρτα και Άγκυρας. Ο πρόεδρος Σουμπιάντο έχει περιγράψει τον Ερντογάν ως «φίλο» και «αδελφό», δείχνοντας τις άριστες σχέσεις των δύο χωρών-μελών του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας.

Τον Φεβρουάριο, η Ινδονησία υπέγραψε συμφωνία για την απόκτηση 60 μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB3 και εννέα Bayraktar Akıncı από την Τουρκία. Η κατασκευάστρια Baykar συμφώνησε επίσης σε μια κοινοπραξία με την Republikorp, μια ινδονησιακή αμυντική εταιρεία, για την κατασκευή ενός εργοστασίου drones στην Ινδονησία. Επίσης, ενέκρινε την αγορά τακτικών βαλλιστικών πυραύλων Khan, καθιστώντας την χώρα τον πρώτο διεθνή πελάτη του τουρκικού οπλικού συστήματος.

 

Όμως υπάρχει και μία άλλη πτυχή στην συνεργασία των δύο χωρών. Η στάση της Τουρκίας έναντι της Ινδονησίας καταδεικνύει τη συνολική της στρατηγική απέναντι στα μέλη της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN). Μια τέτοια στρατηγική απεικονίζεται στην Πρωτοβουλία Asia Anew της Άγκυρας – που ξεκίνησε το 2019 – και δίνει προτεραιότητα στην οικονομική συνεργασία με τις ασιατικές χώρες.

Την προηγούμενη φορά που ο Σουμπιάντο είχε επισκεφτεί την Τουρκία, τον Ιούλιο του 2024 (τότε εκλεγμένος πρόεδρος και υπουργός Άμυνας) χαρακτήρισε την Τουρκία στρατηγικό εταίρο της Ινδονησίας. Τότε ο Ινδονήσιος πρόεδρος και ο Ερντογάν είχαν συζητήσει και την δυνατότητα επέκτασης της εταιρικής σχέσης Ινδονησίας-Τουρκίας, μεταξύ άλλων στον αμυντικό τομέα.

Εξαγωγές τουρκικών όπλων

Οι χώρες έχουν ιστορικό αμυντικής συνεργασίας: Για παράδειγμα, το 2010 υπέγραψαν μια συμφωνία βιομηχανικής συνεργασίας. Η ινδονησιακή κρατική εταιρεία PT Pindad και η τουρκική κατασκευάστρια τεθωρακισμένων FNSS συνεργάστηκαν τη δεκαετία του 2010 για την παραγωγή ενός άρματος μεσαίου βάρους, του Kaplan MT.

 

Οι δύο χώρες έχουν επίσης εντατικοποιήσει την συνεργασία τους σε επίπεδο πληροφοριών και για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το 2023 η Ινδονησία αγόρασε δώδεκα drones (αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων) από την Τουρκία, σύμφωνα με δύο δημοσιεύματα (δεν είχαν αναφέρει τον τύπο τους). Λαμβάνοντας υπόψη την τουρκική στρατιωτική ισχύ είναι λογικό που ο πρόεδρος Σουμπιάντο (υπήρξε και πρώην στρατηγός) αλλά και Ινδονήσιοι επιχειρηματίες, δίνουν προτεραιότητα στην αμυντική συνεργασία με την Τουρκία.

 

Οι χώρες έχουν συνεργαστεί και σε άλλους τομείς. Το 2021, η Dirgantara Indonesia (εταιρία που κατασκευάζει στρατιωτικά και πολιτικά αεροσκάφη) υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την Turkish Aerospace για συνεργασία στην παραγωγή του αεροσκάφους N219 και την αντικατάσταση του στόλου αεροσκαφών CN235.

 

Οι σχέσεις Τουρκίας-Ινδονησίας

Το εμπόριο μεταξύ των δύο εθνών ανήλθε το 2024 σε 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια, αντιπροσωπεύοντας αύξηση άνω του 12% από το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, η Ινδονησία και η Τουρκία εργάζονται από το 2017 για τη Συνολική Συμφωνία Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης Τζακάρτα-Άγκυρας.

Στην πρόσφατη επίσκεψη του στην Ινδονησία, ο Ερντογάν συμφώνησε με τον Σουμπιάντο να εργαστούν για την ολοκλήρωση της προαναφερόμενης συμφωνίας, έτσι ώστε να διευρύνουν την αγορά προϊόντων που παράγονται σε κάθε χώρα. Υπέγραψαν επίσης δεκατρείς συμφωνίες σε πολλούς τομείς (ενέργειας-υγείας-γεωργίας-άμυνας-επικοινωνίας και εκπαίδευσης).

 

Επιπλέον, καθώς η Ινδονησία ετοιμάζεται να μεταφέρει την πρωτεύουσά της από την Τζακάρτα στη Νουσαντάρα (στο Ανατολικό Καλιμαντάν) ο Ερντογάν δήλωσε κατά την επίσκεψη του ότι θα ήθελε να δει τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες να συμμετάσχουν στην κατασκευή της νέας πρωτεύουσας. Οι δύο ηγέτες τόνισαν επίσης ότι η λύση των δύο κρατών είναι η πιο βιώσιμη προσέγγιση για την επίτευξη ειρήνης στη Γάζα, ο δε Ερντογάν είπε ότι σκοπεύει να συνεργαστεί με την Ινδονησία για την ανοικοδόμηση της.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, η τουρκική κυβέρνηση έχει προσφέρει ένα πρόγραμμα υποτροφιών σε Ινδονήσιους φοιτητές για σπουδές στην Τουρκία. Ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών αυξήθηκε από 2.500 το 2019 σε 4.662 το 2023. Σε αυτούς τους μαθητές προσφέρεται ένα μονοετές μάθημα τουρκικής γλώσσας, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της τουρκικής ήπιας ισχύος.

Όλα αυτά υπογραμμίζουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε η διμερής σχέση Ινδονησίας-Τουρκίας σε πολλούς τομείς. Η συνεργασία των δύο χωρών είναι σε ευθυγράμμιση με την “Πρωτοβουλία της Τουρκίας για την Ασία” και επίσης με τον στόχο της Ινδονησίας για αδέσμευτη και ενεργή εξωτερική πολιτική, προκειμένου να αποφύγει την υπερβολική εξάρτηση της από οποιαδήποτε μεγάλη Δύναμη.

Τουρκία και ASEAN

Η Τουρκία επιδίωξε μια πιο ενεργή σχέση με τα μέλη του ASEAN, καθώς η Ασία μετέχει όλο και περισσότερο στην παγκόσμια οικονομία, με την Ήπειρο να έχει γίνει το επίκεντρο του παγκόσμιου εμπορίου. Οι χώρες της ASEAN παρήγαγαν το 2024 το 7,2% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και διαθέτουν συνολικό πληθυσμό 692 εκατομμυρίων. Η Τουρκία επιδιώκει την ενίσχυση των σχέσεων της με τα μέλη του ASEAN (συμπεριλαμβανομένης της Ινδονησίας) και για την αναζωογόνηση της οικονομίας της.

Η Άγκυρα έχει υπογράψει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με μέλη του ASEAN, τη Μαλαισία (2015) και τη Σιγκαπούρη (2017). Τώρα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Ινδονησία και την Ταϊλάνδη, ως μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της για την ενίσχυση της συνεργασίας της με χώρες της περιοχής. Επιπλέον, είναι πιθανό οι τουρκικές εταιρείες να αυξήσουν τις επενδύσεις και τη συμμετοχή τους σε πρωτοβουλίες υποδομής σε όλη την περιοχή του ASEAN, υπό την ανάγκη κατασκευής υποδομών σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία.

Η σχέση Τουρκίας-ASEAN εκτείνεται επίσης στους τομείς της οικονομίας και της εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, το 2023, η Τουρκία και η ASEAN πρόσφεραν από κοινού υποτροφίες για σπουδές σε χώρες της Ένωσης, που τους επιτρέπει να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακά και τουρκικά προγράμματα.

Η Τουρκία παραδίδει μαθήματα γεωπολιτικής

Το πιθανότερο είναι ότι η Τουρκία και οι χώρες της ASEAN θα συνεχίσουν να ενισχύουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και ως αποτέλεσμα της τουρκικής “Πρωτοβουλίας για την Ασία”. Την ίδια στιγμή, τα μέλη της ASEAN θέλουν να αποφύγουν την μονομερή εξάρτηση τους από κάποια μεγάλη Δύναμη, για αυτό και επεκτείνουν την συνεργασία τους με μεσαίες Δυνάμεις, όπως η Τουρκία.

Αλλά αυτό δεν θα επιφέρει την ολοκληρωτική στροφή Ερντογάν στην Ανατολή. Ο Ερντογάν υποστήριξε ότι οι παγκόσμιες γεωγραφικές-οικονομικές και ιστορικές σχέσεις της Τουρκίας, την καθιστούν ανίκανη να περιοριστεί σε ένα μπλοκ. Επιπλέον, ενδιάμεσες χώρες ανάμεσα σε Τουρκία-ASEAN – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Κίνας – θα διαδραματίσουν τον δικό τους ρόλο στο γεωπολιτικό τοπίο που “πατούν” αυτές οι χώρες.

Ωστόσο, η Τουρκία και οι χώρες της ASEAN μπορούν να εμβαθύνουν την αμοιβαία επωφελή εταιρική τους σχέση, κάτι που η Άγκυρα προσδοκά, προκειμένου να ξεκλειδώσει νέες αγορές για την τουρκική οικονομία.