Μας πιέζουν να δώσουμε Patriot, Μirage και χρήμα στο Κίεβο – Θα υποκύψει η Αθήνα στις ΗΠΑ;

Αν και η Αθήνα έχει ήδη προχωρήσει σε υπερβολικές παροχές προς το Κίεβο (άλλοτε απευθείας και άλλοτε μέσω πωλήσεων σε συμμαχικές χώρες προς προώθηση στην Ουκρανία), οι ανάγκες του πολέμου είναι μεγάλες και διαρκείς. Τα αιτήματα είναι διαδοχικά και δείχνουν ότι η, ως τώρα, πολιτική του κ. Μητσοτάκη, που βασιζόταν αφενός στην -ορθή- επιλογή περί «σωστής πλευράς της ιστορίας» και αφετέρου στην τακτική αλλεπάλληλων αναβολών για να μην εκτεθεί υπερβολικά ο ίδιος στο εσωτερικό, έχει φτάσει πλέον στα όριά της.

Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός, τον Οκτώβριο του 2024, υπέγραψε με τον πρόεδρο Ζελένσκι διμερή Συμφωνία Ασφαλείας, αλλά διαρκώς αναβάλλει και δεν τολμά να τη φέρει προς κύρωση στη Βουλή. Προφανώς, έκανε ή κάνει κάποιο -εθνικό- λάθος. Αν είναι καλή η συμφωνία, πρέπει να κυρωθεί. Αν είναι κακή, οφείλει να αναιρέσει ό,τι μπορεί.

Διγλωσσία για τον PURL στο Κίεβο

Ως προς τον PURL (“Προτεραιοποιημένη Λίστα Απαιτήσεων Ουκρανίας”), η κυβέρνηση απέκτησε γνώση των λεπτομερειών υλοποίησης της ιδέας του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κατά τις απόρρητες συνεδριάσεις του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες, στα τέλη Ιουλίου. Ακολούθησε φιλικό-ενημερωτικό διάβημα από την Αμερικανική Πρεσβεία της Αθήνας στις αρχές Αυγούστου.

Όπως γίνεται πάντα σε περιπτώσεις εντάσεων και κρίσεων ή, πόσο μάλλον, ένοπλων αναμετρήσεων (Α’ και Β΄ Πόλεμος του Κόλπου, Κόσοβο, Αφγανιστάν, Χούθι κ.λπ.), υπήρξε αμοιβαία κατανόηση Ελλάδας και ΗΠΑ ως προς τα επόμενα βήματα: πρώτον, υπογραφή συμφωνίας-πλαίσιο με το ΝΑΤΟ, δεύτερον, δημόσια ανακοίνωση υπέρ της αναγκαιότητας του PURL και, τρίτον, προαιρετική οικονομική συνεισφορά σε μεταγενέστερο (όχι πάντως πολύ μακρινό) στάδιο. Τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας κινήθηκαν, αρχικά, προς την προβλεπόμενη υπογραφή και ανακοίνωση, αλλά σύντομα το Μέγαρο Μαξίμου ανέστειλε κάθε κίνηση.

Προφανής λόγος το ότι, καθώς το ένα μετά το άλλο τα μέλη του ΝΑΤΟ ανακοίνωναν τις οικονομικές συνεισφορές τους, θα ερχόταν σύντομα η ώρα που η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να στηριχθεί πλέον στις αναβολές και στη «μη υποχρεωτικότητα» του PURL. Με δεδομένη την πραγματική κατάσταση της οικονομίας, η χώρα θα είναι όντως δύσκολο να επιβαρυνθεί με πρόσθετη συνεισφορά υπέρ του Κιέβου.

Ωστόσο, ένα τέτοιο επιχείρημα δεν μπορεί να προβληθεί εύκολα, όταν την ίδια στιγμή το Μαξίμου ισχυρίζεται ότι όλοι οι δείκτες ευημερούν και οι ξένες επενδύσεις κατακλύζουν τη χώρα. Επίσης, η κυβέρνηση, ενώ διαβεβαιώνει εταίρους και συμμάχους για την πλήρη στήριξή της προς το Κίεβο, δεν μπορεί να πείσει την εγχώρια κοινή γνώμη ότι πρέπει να πληρώσει αδρά για την αντιμετώπιση του μακρινού (από τα ελληνικά σύνορα) ρωσικού κινδύνου αντί για την ορατή, καθημερινή απειλή από την Τουρκία.

Έλληνες και ξένοι διπλωμάτες αναφέρουν, με κατηγορηματική βεβαιότητα, ότι ένα από τα πρώτα αιτήματα της νέας πρέσβεως των ΗΠΑ στην Αθήνα, κυρίας Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, προς την κυβέρνηση θα είναι η υπογραφή της συμφωνίας-πλαίσιο με το ΝΑΤΟ. Σκοπός είναι να υπάρξει, τουλάχιστον, η πολιτική δέσμευση στήριξης του PURL. Άλλωστε, σε λίγες ημέρες, θα συμπληρώνονται τρεις μήνες από το αρχικό, φιλικό-ενημερωτικό διάβημα της Πρεσβείας.

Ασφαλώς, η υπογραφή της συμφωνίας-πλαίσιο θα είναι μόνο ένα ενδιάμεσο στάδιο, γιατί -αργά ή γρήγορα- ο κ. Μητσοτάκης θα κληθεί να αποφασίσει για το ύψος και το χρόνο της οικονομικής συνεισφοράς. Θα πρέπει, ταυτόχρονα, να απαντήσει στο δικό του πολιτικό δίλημμα: είτε θα προκαλέσει δυσαρέσκεια σε μεγάλο μέρος των Ελλήνων ψηφοφόρων είτε στις ΗΠΑ και στους άλλους συμμάχους.

Πιέσεις για Patriot και Mirage

Επιπρόσθετα, η Ουάσιγκτον θέτει το ζήτημα επείγουσας ενίσχυσης της αεράμυνας του Κιέβου. Η ελληνική πλευρά απέρριψε, την άνοιξη και το καλοκαίρι, την αμερικανική ιδέα αποστολής συστήματος Patriot. Η αναθεωρημένη πρόταση των ΗΠΑ βασιζόταν στο σκεπτικό ότι, αφού έχει σταλεί μία ελληνική συστοιχία στη Σαουδική Αραβία από το Δεκέμβριο του 2021 και η κυβέρνηση διαφημίζει τα «ήρεμα νερά» με την Τουρκία από τις αρχές του 2023, τότε οι Patriot δεν έχουν σήμερα χρησιμότητα στο Αιγαίο ή στην ηπειρωτική χώρα.

Επομένως, κατά την αμερικανική άποψη, η συγκεκριμένη συστοιχία θα μπορούσε να μετακινηθεί στο Κίεβο. Επίσης, πρόσφατα και μετά από πολύμηνο και βαθύ παρασκήνιο, απορρίφθηκε και η πρόταση επιστροφής ελληνικών Mirage 2000-5 στην κατασκευάστρια Dassault, ώστε να προωθηθούν από τη Γαλλία στην Ουκρανία.

Το προσδοκώμενο αντάλλαγμα ήταν η χαμηλότερη τιμή αγοράς νέων Rafale για την ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Εκτιμάται πως, μετά τις απορρίψεις των Patriot και Mirage 2000-5, η Αθήνα πρέπει να ικανοποιήσει κάποιο άλλο συμμαχικό αίτημα με πιθανότερη διέξοδο την υποστήριξη των F-16 που προοδευτικά παραλαμβάνει η Ουκρανία (σ.σ.: σε καμιά περίπτωση χορήγηση ελληνικών F-16, αλλά εκπαιδευτικό και τεχνικό «πακέτο» που χρειάζεται κάθε χώρα που αποκτά νέο τύπο αεροσκάφους).

Οι πολύμηνες πρωτοβουλίες για τον αγωγό TurkStream και οι επαφές με την Άγκυρα του ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ για τις κυρώσεις, Ντέιβιντ Ο’ Σάλιβαν, παρουσιάστηκαν σαν ελληνική επιτυχία! Παράλληλα, είναι χαρακτηριστικό ότι ο Πρωθυπουργός αναγκάστηκε να άρει, σε χρόνο-ρεκόρ, τις «σημαντικές επιφυλάξεις και αντιρρήσεις» (δηλαδή, τη διπλωματική διγλωσσία υπέρ της Μόσχας) που είχε εκφράσει η Ελλάδα στην Κομισιόν, στις αρχές Οκτωβρίου, για την απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού LNG στα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Το αυστηρό μέτρο θα εφαρμοζόταν από την 1η Ιανουαρίου 2027 (δηλαδή, ούτε άμεσα το 2026 ούτε στην αρχικώς και θεωρητικώς προβλεπόμενη ημερομηνία το 2028), αποτελώντας τον κύριο πυλώνα της 19ης δέσμης κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας.

Όμως, μόλις η ελληνική κυβέρνηση διέγνωσε τη στροφή του προέδρου Τραμπ, υπέρ της επιβολής κυρώσεων σε ενεργειακές εταιρίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ξέχασε τις «επιφυλάξεις και αντιρρήσεις». Κι ας τις θεωρούσε το Μέγαρο Μαξίμου (όπως και σε προηγούμενες δέσμες κυρώσεων) σαν αυτονόητη μάχη διατήρησης χαμηλών τιμών για τον καταναλωτή, μείωσης του ενεργειακού κόστους των βιομηχανιών και προστασίας των συμφερόντων της εφοπλιστικής κοινότητας.

Η κατάληξη της “μάχης”

Η «”μάχη” εξαντλήθηκε, τελικά, σε μια νερόβραστη επισήμανση του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, προς τους 26 ομολόγους του στην ΕΕ, του τύπου «πρέπει να είναι προσεκτικοί οι καπετάνιοι για τις κυρώσεις, αλλά μην το παρακάνουμε». Η δε προστασία του καταναλωτή και της βιομηχανίας ξεχάστηκε εντελώς. Η κυβερνητική στροφή διευκολύνθηκε από το γεγονός ότι η Κομισιόν μετέβαλε στάση και, αντί της έναρξης εφαρμογής της απαγόρευσης από το 2027, επέστρεψε στον αρχικό προγραμματισμό του 2028.

Επιπλέον, η κυβέρνηση παρουσίασε στα ελληνικά ΜΜΕ σαν δική της μέγιστη επιτυχία («κατόπιν ενεργειών μου» που έλεγαν οι παλαιοί πολιτευτές) και σαν δική της αντιρωσική πρωτοβουλία, υπέρ της Δύσης, τη νέα διαδικασία ελέγχου της προέλευσης φυσικού αερίου μέσω του αγωγού TurkStream.

Σύμφωνα με τις καινούριες ρυθμίσεις, θα πρέπει να αποδεικνύεται, ένα μήνα νωρίτερα, ότι το διακινούμενο αέριο δεν είναι ρωσικό. Στην πραγματικότητα, η πρόταση διάταξης στον Κανονισμό της ΕΕ αφορά μόνον το ένα σημείο εισόδου του TurkStream (όχι και τα δύο) σε συνέχεια πρωτοβουλιών -και επαφών με την Άγκυρα- του ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ για τις κυρώσεις, Ντέιβιντ Ο’ Σάλιβαν, από τις αρχές Μαΐου ως σήμερα. Σχετικές συζητήσεις είχαν γίνει στις Βρυξέλλες και κατά τη 18η δέσμη κυρώσεων στα μέσα Ιουλίου. Η ελληνική κυβέρνηση -πολύ απλά- δεν είχε καμία σχέση!