Μεταξύ κλασικού πολέμου και ειρήνης ο υβριδικός πόλεμος

Οι υβριδικές επιθέσεις απευθύνονται στην καρδιά της εθνικής κυριαρχίας, της ασφάλειας και της άμυνας μιας χώρας, βάλλουν τους θεσμούς, τις υποδομές, την ανάπτυξη, τη σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή, επιδιώκοντας την εσωτερική αποσταθεροποίηση. Για την επιτυχή αντιμετώπισή τους, απαιτείται διαρκής προσαρμογή των επιλογών αντίδρασης στη μεταβαλλόμενη φύση των απειλών, καινοτόμος σκέψη, συνεκτική αποτρεπτική δράση, καθώς επίσης διάθεση κατάλληλων μηχανισμών και δομών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του κοινωνικοοικονομικού και αμυντικού συστήματος.

Υβριδικές απειλές

Χαρακτηριστικό των απειλών αυτών είναι πως παρουσιάζουν εξαιρετική οργάνωση και οι στόχοι τους ποικίλουν, από τον εκβιασμό κρατών ή θεσμών, στη δημιουργία βλαβών σε κύριες υποδομές (χρηματοπιστωτικό σύστημα), ακόμη και στη ψυχολογία των πολιτών ενός κράτους. Με κάποιες από αυτές ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι (fake news, προπαγάνδα) και άλλες μας απασχολούν κατά καιρούς (κυβερνοεπιθέσεις, σαμποτάζ, προσφυγική κρίση).

Για να καταστεί μια απειλή υβριδική, προϋποθέτει να είναι πολυδιάστατη, να μπορεί δηλαδή να πλήξει δηλαδή πολλούς τομείς. Οι τομείς αυτοί μπορεί να είναι ο οικονομικός, ο πολιτικός, ο ψυχολογικός, ο στρατιωτικός κ.α. Στην ολοκληρωμένη τους μορφή, εμπεριέχονται όλοι οι τομείς. Τέλος η υβριδική απειλή, δημιουργεί ένα θολό σημείο μεταξύ της κατάστασης του πολέμου και της ειρήνης. Ένα είδος υβριδικής απειλής, είναι οι απειλές με χρήση της τεχνολογίας, οι οποίες χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα γνήσια και τα μη γνήσια κυβερνοεγκλήματα.

Τα γνήσια κυβερνοεγκλήματα είναι τα εγκλήματα, των οποίων η διεξαγωγή βασίζεται στη χρήση του διαδικτύου. Τέτοια εγκλήματα είναι οι υποκλοπές δεδομένων και η δημιουργία βλάβης σε κρίσιμες υποδομές. Τον τελευταίο χρόνο, εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης και της μεταφοράς πολλών υπηρεσιών και καθημερινών αναγκών στον κυβερνοχώρο, τα κυβερνοεγκλήματα παρουσιάζουν έξαρση. Το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αποτελούν ένα εξαιρετικό μέσο παρατήρησης και ερμηνείας της ανθρώπινης συμπεριφοράς, παράλληλα όμως και ένα μέσο χειραγώγησης.

Για όσους επιθυμούν να το χρησιμοποιήσουν κακοπροαίρετα, προσφέρει απροσωπία, δυνατότητα επίδρασης σε πολλούς αποδέκτες και δημιουργεί σύγχυση και ασάφεια σχετικά με την προέλευση, τη φύση και τον πραγματικό στόχο της απειλής. Υπάρχει δυσκολία να αναγνωριστεί η απειλή ως υβριδική μέχρι να εκδηλωθεί πλήρως, με τις επιβλαβείς επιπτώσεις της που θα έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται από νωρίς, γεγονός που μειώνει έτσι την ικανότητα του στόχου να υπερασπιστεί έγκαιρα τον εαυτό του. Ακόμη και μεμονωμένα άτομα μπορούν να δημιουργήσουν υβριδικές απειλές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τη συμβουλή του Sun Tzu για νίκη σε πολέμους, χωρίς να δίνεις καν μάχη. Η αντίληψη αυτή περιλαμβάνει σαφώς νομικές, ψυχολογικές και ενημερωτικές δραστηριότητες εκτός πολέμου, ενώ ταυτόχρονα οικοδομεί εθνική Ισχύ, αυξάνει τις συμβατικές στρατιωτικές δυνατότητες και επεκτείνει τη στρατιωτική εμβέλεια. Πρέπει δε να θεωρηθεί ως υβριδικός αυτός ο πόλεμος, διότι δεν διεξάγεται από ένοπλους στρατιώτες αλλά από άοπλους πολίτες.