Οι ΗΠΑ ξεφορτώνονται τις άχρηστες φρεγάτες LCS και μας τις “σπρώχνουν”

Έχουμε επανειλημμένα ασχοληθεί με την αμερικανική φρεγάτα κλάσης LCS, κυρίως λόγω της προσφοράς τους από τις ΗΠΑ προς την Ελλάδα σε προγράμματα αναβάθμισης του στόλου. Και έχουμε τονίσει την ακαταλληλότητα αυτών των φρεγατών τους για σχεδόν οτιδήποτε έχει σχέση με ναυτικό αγώνα. Η μέχρι τώρα απογοητευτική απόδοση τους έχει οδηγήσει σε παροπλισμό φρεγάτες με ελάχιστα χρόνια υπηρεσίας, λόγω προβλημάτων πρόωσης, πλευσιμότητας, τεχνικής υποστήριξης κλπ.

Ενώ, λοιπόν, το αμερικανικό Ναυτικό προσπαθεί να ξεφορτωθεί άρον-άρον τα προβληματικά αυτά πλοία, για κάποιο λόγο επανέρχεται το θέμα σε ελληνικά ΜΜΕ να αγοραστούν από την Ελλάδα που ψάχνει να αγοράσει κορβέτες. Ο στόλος των φρεγατών LCS λιμνάζει και αντικαθίσταται από τις ικανές φρεγάτες κλάσης Constellation. Την 1η Σεπτεμβρίου το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι η Lockheed Martin και η General Dynamics Mission Systems έλαβαν μια τροποποίηση κόστους 129,2 εκατ. δολαρίων για υποστήριξη της σχεδίασης φρεγατών LCS. Και οι δύο συμβάσεις πρέπει να ολοκληρωθούν έως τον Αύγουστο 2024.

Οι δύο παραλλαγές του προγράμματος LCS, αν και ταξινομούνται στην ίδια κλάση, είναι δύο πολύ διαφορετικά σχέδια, με το σχέδιο trimaran “Independence” να θεωρείται ίδια κλάση με την παραλλαγή Freedom συμβατικής μονής γάστρας. Επιπλέον, τα δύο σχέδια διαθέτουν διαφορετικό σύστημα διαχείρισης μάχης (CMS). Το General Dynamics Integrated Combat Management System (IMCS) εγκατεστημένο στην κλάση Independence και το COMBATSS-21(Combat Ship Component Based Total Ship System – 21st Century) στα πλοία Freedom.

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ επιδιώκει να παροπλίσει τα LCS τα τελευταία χρόνια, καθώς οι δυσκολίες συντήρησης, οι εξωτερικές ανησυχίες για τη δυνατότητα επιβίωσης σε αμφισβητούμενα θαλάσσια περιβάλλοντα και η έλλειψη μονάδων επιχειρήσεων σε υψηλής έντασης πεδία αποστολής, εμπόδισαν την ανάπτυξη και τη χρήση τους. Η συντήρηση και αναβάθμιση κρίσιμων συστημάτων σε αμερικανικά πολεμικά πλοία είναι συνήθης πρακτική. Το ερώτημα είναι απλό: εφόσον θέλεις να τα παροπλίσεις, γιατί τόσο ακριβή συντήρηση και μερική αναβάθμιση των συστημάτων διαχείρισης μάχης;

Η ανεπιθύμητη LCS

Το 2022, υποβλήθηκαν τα πρώτα σχέδια για την απόσυρση εννέα φρεγάτες LCS κλάσης Freedom από το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό εντός του 2023. Ωστόσο, τον Ιούλιο 2023, ο νόμος περί Άμυνας για το 2024 δεσμεύτηκε να χρηματοδοτήσει με 146 εκατ. τον εν λειτουργία εκσυγχρονισμό των LCS, μείωση περίπου 25 εκατ. από το αρχικό αίτημα. Ένας προηγούμενος νόμος για τη χρηματοδότηση τον Ιούνιο απέκλειε τη δυνατότητα του Πολεμικού Ναυτικού να χρησιμοποιήσει κεφάλαια που παρέχονται για τον παροπλισμό οποιασδήποτε φρεγάτας LCS.

Οι δύο εκδόσεις των LCS σχεδιάστηκαν να έχουν τη δική τους ιδιαίτερη θέση σε μια αρμάδα. Το αμερικανικό Ναυτικό είχε χαρακτηρίσει αυτά τα πλοία πριν την κατασκευή τους σαν τεχνικά θαύματα – μικρά, γρήγορα και ελαφριά, ικανά να αναμετρηθούν με εχθρούς στη θάλασσα, να κυνηγήσουν νάρκες και να βυθίσουν υποβρύχια. Αλλά αποδείχθηκαν προβληματικά. Έγιναν εμβληματικό “μαύρο κεφάλαιο” στην ιστορία των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, που αγόρασαν υπερτιμημένα και χαμηλής απόδοσης πλοία.

Δύο φρεγάτες Freedom, αξίας 500 εκατ., είχαν υποστεί βλάβες τους προηγούμενους μήνες κατά τη διάρκεια άσκησης σε ναρκοπόλεμο, που είχε σκοπό να ενισχύσει τη φήμη των πλοίων. Παρόλα αυτά υπήρχε στήριξη στο πρόγραμμα από πολιτικούς, παρά τις αντιδράσεις του Ναυτικού και αποστράτων. Κάποιοι το στήριζαν για να δίνονται θέσεις εργασίας στις Πολιτείες τους, άλλοι γιατί τα έβλεπαν σαν “μπαλώματα” στον φθίνοντα αριθμό πολεμικών πλοίων κι άλλοι σαν αντίδραση στην προσπάθεια του Ναυτικού να διατηρήσει τη μεγαλύτερη δυνατή αυτονομία. Ο πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ ναύαρχος ε.α. Τζέιμς Σταυρίδης είναι από εκείνους που δημόσια υποστηρίζουν τις φρεγάτες LCS, θεωρώντας ότι έχουν πολύτιμο ρόλο να παίξουν στα νησιωτικά συμπλέγματα του Ειρηνικού, παραβλέποντας τα μύρια προβλήματα.

Μια κλάση – Δύο παραλλαγές

Η κατασκευή του LCS 1 (Freedom) και του LCS 2 (Independence) ξεκίνησε το 2005 και το 2006 αντίστοιχα. Tο Freedom εντάχθηκε στο Ναυτικό το Νοέμβριο 2008 και το Independence τον Ιανουάριο 2010. Τρία πλοία της κλάσης (δύο Independence και μία Freedom) έχουν ήδη παροπλιστεί, έχοντας υπηρετήσει ελάχιστα χρόνια. Το πρόγραμμα LCS ήταν εξαρχής περίεργο. Πρόσφερε μια κλάση φρεγατών σε δύο παραλλαγές με σκοπό να επιχειρούν σε θάλασσες και παράκτιες περιοχές ωκεανών. Δηλαδή, ένα σκάφος για επιχειρήσεις θαλάσσιας ασφάλειας όπου ένα αντιτορπιλικό Arleigh Burke θεωρείτο υπερβολικό.

Οι παραλλαγές Freedom και Independence προορίζονταν για παρόμοιες αποστολές, αλλά χρησιμοποιώντας πολύ διαφορετικές πλατφόρμες. Συνολικά, το πρόγραμμα LCS προβλέπει την κατασκευή 32 πλοίων, με τη Fincantieri Marinette Marine της Lockheed Martin να κατασκευάζει τα πλοία Freedom (αριθμημένα μονά) με χαλύβδινο κύτος και την Austal USA να κατασκευάζει τις Independence με αλουμινένιες γάστρες (ζυγά).

Το πρόγραμμα προοριζόταν να καλύψει το κενό που άφησαν οι αξιόπιστες φρεγάτες κατευθυνόμενων πυραύλων Oliver Hazard Perry, μετά την απόσυρσή τους. Το γραφείο του Διευθυντή Επιχειρησιακών Δοκιμών και Αξιολογήσεων, που συμβουλεύει το Υπουργείο Άμυνας, στην έκθεσή του για το 2023 εξέφρασε αμφιβολίες για την επιβίωση των φρεγατών LCS σε αμφισβητούμενο περιβάλλον έναντι επιλεγμένων τύπων κινητικής απειλής», ενώ η βιωσιμότητα για επιχειρήσεις σε αμφισβητούμενα περιβάλλοντα στον κυβερνοχώρο ήταν «προς το παρόν άγνωστη». Κατέληξε ότι και οι δύο εκδόσεις (Freedom και Independence) ήταν «λειτουργικά ακατάλληλες λόγω της χαμηλής αξιοπιστίας και διαθεσιμότητας που προκαλούνται από αστοχίες πρόωσης».

Μια προηγούμενη έκθεση (2019) για το πρόγραμμα LCS από την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου ανέφερε ότι οι 35 φρεγάτες LCS εξυπηρετούσαν το σχέδιο για αμερικανικό στόλο 355 πλοίων (το Νοέμβριο 2022 είχε μόνο 292 πλοία), ώστε να ανταγωνιστεί τους αντιπάλους του, ιδιαίτερα την Κίνα. Η έκθεση ανέφερε ότι το πρόγραμμα LCS ήταν αμφιλεγόμενο, λόγω «προηγούμενων ζητημάτων αύξησης του κόστους, σχεδίασης και κατασκευής στα πρώτα LCS», εκφράζοντας ανησυχίες σχετικά με την επιβίωση, τον οπλισμό και το κατά πόσο θα ήταν σε θέση να αποδώσει σε αποστολές.

Αντικατάσταση από την κλάση FFG(X)

Τα προβλήματα των LCS ήταν εν μέρει κίνητρο για να ξεκινήσει το πρόγραμμα των φρεγατών FFG(X), γνωστό ως κλάση Constellation, με σκοπό την κατασκευή έως και 20 φρεγατών. Με 500-600 εκατ. κόστος ανά πλοίο, οι φρεγάτες Constellation είναι περίπου 50% πιο ακριβές ανά πλοίο από τις LCS. Είναι, όμως, πολύ μεγαλύτερο πλοίο (7.200 τόνοι πλήρες φόρτου) από την παραλλαγή Independence (3.400 τόνους) και την παραλλαγή Freedom (3.500 τόνους) και έχει μεγαλύτερη ικανότητα επιβίωσης.

Για όλους αυτούς τους λόγους οι φρεγάτες LCS φυτοζωούν. Ήδη, τρία από τα πρώτα τέσσερα πλοία έχουν παροπλιστεί, έχοντας κατασκευαστεί ως πλατφόρμες δοκιμών και αξιολόγησης. Το USS Coronado παροπλίστηκε τον Σεπτέμβριο 2022, έχοντας ενταχθεί στον στόλο τον Απρίλιο 2014! Σύμφωνα με επίσημη έκθεση του Ναυτικού προς το Κογκρέσο εννέα LCS Freedom θα τεθούν σε “αποθήκευση”. Παρά το γεγονός ότι τα πολεμικά πλοία έχουν ονομαστική διάρκεια ζωής 25 ετών, μόνο το Forth Worth έχει διψήφιο αριθμό ετών σε υπηρεσία (12 χρόνια), με το USS St Louis να παροπλίζεται μόλις τρία χρόνια μετά την ναυπήγησή του και έπεται συνέχεια.

Έχουν οι φρεγάτες LCS χρησιμεύσει ως πλατφόρμες δοκιμών για ποικιλία τεχνολογιών, δεν είναι το μόνο πρόγραμμα του αμερικανικού Ναυτικού που έχει τέτοια τύχη, απλά είναι το ακριβότερο. Τα 12 ναρκοθηρικά Osprey έμειναν μόνο 8-13 χρόνια σε λειτουργία πριν αποσυρθούν. Σε μια καταδικαστική έκθεση (24-2-2022) για το πρόγραμμα LCS, το Γραφείο Λογοδοσίας της Κυβέρνησης (GAO) δήλωσε ότι «δεν είχε αποδείξει τις επιχειρησιακές ικανότητες» που απαιτούνται για την εκτέλεση των αποστολών για τις οποίες προορίζονταν οι εν λόγω φρεγάτες.

Ακόμα και με ένα «ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των διαφόρων ελλείψεων», οι LCS θα κινδύνευαν να μην μπορούν να λειτουργήσουν σε συνθήκες μάχης παρά μόνο υπό την προστασία ισχυρότερων πλοίων. Κατά τη διάρκεια ζωής του προγράμματος, το Γραφείο Λογοδοσίας δήλωσε ότι το Ναυτικό υπολόγισε ότι το πρόγραμμα LCS θα κόστιζε πάνω από 60 δισ. δολάρια για τη λειτουργία και υποστήριξη των 35 πλοίων.

Το πάθημα το ΗΠΑ μην μετατεθεί σε μας

Το πρόγραμμα LCS μας προσφέρει ένα μάθημα για το τι συμβαίνει σε σχεδόν κάθε “ναυάγιο” προμηθειών των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Μόλις ένα τεράστιο έργο αποκτήσει δυναμική και αρχίσουν προσλήψεις οι κατασκευαστές, είναι πολιτικά πιο εύκολο να πετάξεις κι άλλα χρήματα αντί να κόψεις το πρόγραμμα. Η διακοπή ενός προγράμματος οπλικού συστήματος σημαίνει ότι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και μια δημόσια παραδοχή ότι τεράστια ποσά έχουν σπαταληθεί.

Στην περίπτωση του LCS, χρειάστηκε μια σειρά αρχηγών του Ναυτικού και δύο διαδοχικοί υπουργοί Άμυνας για να σταματήσει τελικά το πρόγραμμα. Ωστόσο, ακόμη και όταν το Ναυτικό είπε ότι χρειαζόταν μόνο 32 τέτοια πλοία κι όχι περισσότερα από 50, που είχαν αρχικά προγραμματιστεί, το Κογκρέσο ανάγκασε το Πεντάγωνο να αγοράσει άλλα τρία. Οι αξιωματικοί που επέκριναν τα πλοία αντιμετώπισαν συνέπειες: Δυσμενή μετάθεση, ακόμα και απόλυση.

Αυτά είναι τα πλοία που οι ΗΠΑ προσπαθούν να ξεφορτωθούν και πιέζουν να τα “σπρώξουν” στην Ελλάδα. Μπορεί διάφοροι και εδώ να παίζουν σ’ αυτό το παιχνίδι, αλλά το ελληνικό Ναυτικό πρέπει πάση θυσία να μην πέσει στην παγίδα. Δεν είναι απλά ότι αυτά τα πλοία είναι από προβληματικά έως άχρηστα, αλλά επιπλέον θα είναι μία μαύρη τρύπα σπατάλης πόρων μόνο και μόνο για να επιλέουν!