Οι “αρουραίοι” των υπόγειων τούνελ – Από τo Βιετνάμ στη Γάζα

Ενόψει των επικείμενων χερσαίων επιχειρήσεων από τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα, ανακύπτει το εξής ερώτημα: “Τί θα γίνει με τα τούνελ;”. Εύλογο το ερώτημα, όμως δεν είναι κάτι που ένοπλες δυνάμεις δεν έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Μετά τα άρτια τούνελ των Ιαπώνων στον Ειρηνικό, οι Αμερικανοί είχαν να αντιμετωπίσουν τα πολύ δυσκολότερα τούνελ στο Νότιο Βιετνάμ.

Ο αμερικανικός στρατός αντιμετώπισε δύο διαφορετικές απειλές στον πόλεμο του Βιετνάμ: Τον στρατό του Βορείου Βιετνάμ και ταυτόχρονα, τους αντάρτες του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου του Νοτίου Βιετνάμ (γνωστούς ως Βιετκόνγκ). Οι σήραγγες ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες στην εξέγερση των Βιετκόνγκ. Μία σειρά από δίκτυα σηράγγων τους παρείχαν χώρους κατασκευών και ανεφοδιασμού, ακόμη και χώρους νοσοκομείων, σε κοντινή απόσταση από τους στόχους τους.

Λίγοι Αμερικανοί μπορούσαν να χωρέσουν στα τούνελ και να ακολουθήσουν τους μικρόσωμους αντάρτες στα λημέρια τους (ο μέσος Βιετναμέζος ήταν πολύ κοντύτερος και λεπτότερος από το μέσο Αμερικανό στρατιώτη). Ο αμερικανικός στρατός στράφηκε σε μία επιλεγμένη ομάδα ειδικών. Αυτοί οι στρατιώτες ήταν οι “αρουραίοι των τούνελ”, που έμπαιναν σε αυτούς τους λαβυρίνθους, γνωρίζοντας ότι κάθε βήμα στο σκοτάδι θα μπορούσε να είναι το τελευταίο τους.

Μια αντισυμβατική αποστολή

Οι αποστολές “Αναζήτησης και Καταστροφής” του αμερικανικού στρατού ανακάλυψαν το 1966  ένα ευρύτατο δίκτυο σηράγγων κοντά στη Σαϊγκόν. Οι σήραγγες των Βιετκόνγκ ήταν, είτε μικρές και απλές κατασκευές που χρησιμοποιούνταν ως καταφύγια, είτε μεγάλα και πολύπλοκα δίκτυα που χρησιμοποιούνταν για να αποφευχθεί ο εντοπισμός ιατρείων ή σταθμών διοίκησης.

Τα στρώματα πηλού που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των τοίχων και της οροφής τους, καθιστούσαν την καταστροφή τους δύσκολη. Μερικά δίκτυα σηράγγων εκτείνονταν σε εκατοντάδες – κάποια σε χιλιάδες – μέτρα και περιείχαν πολλά επίπεδα. Κάτω από το έδαφος ένας ολόκληρος στρατός μπορούσε να εκπαιδευτεί και να κινηθεί ανενόχλητα.

Όταν εντοπίζονταν οι σήραγγες, περιείχαν συχνά πολύτιμες πληροφορίες ή προμήθειες. Όπως προαναφέραμε, ήταν πολύ μικρές για να χωρέσουν οι Αμερικανοί στρατιώτες. Οι περισσότερες είχαν διαστάσεις μόνο 60 x 100 εκατοστά και άρα οι στρατιώτες μπορούσαν να εισέλθουν μόνο ένας κάθε φορά.

Αρχικά ο στρατός ξεκίνησε των βομβαρδισμό τους, όμως ήταν αναποτελεσματικός, καθώς ακόμα και βόμβες 750 λιβρών που έπεφταν 50 μέτρα μακριά από την είσοδο της σήραγγας, δεν είχαν καμία επίδραση. Οι προσπάθειες να “καπνίσουν” τους Βιετκόνγκ με δακρυγόνα επίσης απέτυχαν. Τα δε σκυλιά που απεστάλησαν δεν μπορούσαν να αποφύγουν τις παγίδες.

Επίλεκτη ομάδα μικρόσωμων ανδρών

Ο λοχαγός Χέρμπερτ Θόρντον, δημιούργησε το 1066 εξειδικευμένες ομάδες, τους “αρουραίους των τούνελ”, για να εισέρχονται και να εκκαθαρίζουν τις σήραγγες. Η σκόπιμη εκκαθάριση των σηράγγων ανατέθηκε σε αυτήν την ομάδα εθελοντών πεζικού, μηχανικού μάχης και ειδικών χημικού πολέμου.

Οι “αρουραίοι των τούνελ” επιλέγονταν για τα μοναδικά χαρακτηριστικά τους. Οι περισσότεροι ήταν κοντοί (λιγότερο ακόμα και από 1,65 μέτρα), λιπόσαρκοι, αλλά σκληροτράχοι. Η αποστολή απαιτούσε μεγάλο ψυχικό σθένος. Δύσκολα αντέχεται να σέρνεσαι, με κίνδυνο της ζωής σου, για ώρες στο κλειστοφοβικό σκοτάδι. Επιπλέον, απαιτούσε αστραπιαία αντανακλαστικά και κανέναν δισταγμό στην αντιπαράθεση με δηλητηριώδη φίδια ή Βιετκόνγκ, που συχνά γίνονταν σε ελάχιστη απόσταση.

Πολλοί “αρουραίοι των τούνελ” απέφευγαν τις κακές συνήθειες των συναδέλφων τους, όπως το ποτό, το κάπνισμα, τις καραμέλες και τις τσίχλες, που θα μπορούσαν να αμβλύνουν την όσφρησή τους και να προδώσουν τη θέση τους. Αντίθετα, εκπαίδευαν τον εαυτό τους να επιβιώνει κάτω από την γη.

Κάποιοι έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο. O επιλοχίας Πέντρο Ρέχο-Ρουίζ, ένας οξυδερκής Κουβανός μετανάστης που έγινε γνωστός ως «ο ανθρώπινος αισθητήρας» και ο λοχίας Ρόμπερτ Μπάτεν, γνωστός ως “Μπάτμαν”, προσφέρθηκαν εθελοντικά να υπηρετήσουν με τους “αρουραίους των τούνελ”. Ήταν τόσο αποτελεσματικοί, που αμφότεροι μπήκαν στη λίστα των δέκα πιο καταζητούμενων Αμερικανών των Βιετκόνγκ.

Οι κίνδυνοι

Οι στρατιώτες στα τούνελ έπρεπε να εγκαταλείπουν τα τεχνολογικά τους πλεονεκτήματα. Κράνη, εξαρτήσεις, ακόμη και παγούρια εγκαταλείπονταν, καθώς ήταν πολύ ογκώδη. Οι στρατιώτες αρχικά έμπαιναν μόνο με πιστόλι και φακός. Αργότερα ο αμερικανικός στρατός πρόσθεσε ένα καλώδιο επικοινωνίας, πυξίδα και ξιφολόγχη για να τους βοηθήσει να ελέγχουν για παγίδες και να επικοινωνούν με την επιφάνεια.

Στους “αρουραίους των τούνελ” χορηγείτο μάσκα αερίων, αλλά πολλοί δεν την φορούσαν για τον εξής λόγο: Μόλις οι στρατιώτες αποκτούσαν πρόσβαση σε ένα σύστημα σηράγγων,  γνώριζαν πως αν φορούσαν την μάσκα αερίων θα ενέτεινε τους ήχους της αναπνοής και θα περιόριζε την όρασή τους.

Συχνά, η είσοδος στις σήραγγες ήταν δύσκολη, καθώς οι είσοδοι ήταν καλά κρυμμένες. Οι σήραγγες γενικά δεν είχαν ηλεκτρικό φωτισμό και έκρυβαν έξυπνα τον εξαερισμό για να ελαχιστοποιούν τα ίχνη. Οι περισσότερες σήραγγες απαιτούσαν επίπονη εξερεύνηση για να αποκαλυφθούν.

Σε μια περίπτωση, ένας στρατιώτης με γερμανικό ποιμενικό ήταν επικεφαλής μιας περιπόλου, όταν ο σκύλος σταμάτησε ξαφνικά και κάθισε. Η περίπολος σταμάτησε αμέσως και τέθηκε σε επιφυλακή, καθώς ο σκύλος είχε εκπαιδευτεί να μυρίζει τον εχθρό. Ξαφνικά, η κορυφή ενός καλά κρυμμένου τούνελ άνοιξε και ένας Βιετκόνγκ πήδηξε έξω κρατώντας χειροβομβίδες. Αμέσως εξουδετερώθηκε. Ένας “αρουραίος” κατέβηκε στη σήραγγα και συνέλαβε έναν υψηλόβαθμο αξιωματικό. Η δε εύρεση εισόδου σήραγγας δεν εγγυόταν την είσοδο σε αυτήν. Οι Βιετκόνγκ συχνά παγίδευαν τις εισόδους με χειροβομβίδες.

Όμως, μπαίνοντας στο υπόγειο δίκτυο, άρχιζαν οι πραγματικοί κίνδυνοι. Τα τούνελ κατασκευάζονταν για να εκτονώνουν τα ωστικά κύματα από τις εκρήξεις, κατασκευή που εμπόδιζε την οπτική γωνία των στρατιωτών, επομένως η ενέδρα παραμόνευε σε κάθε στροφή. Οι σήραγγες φιλοξενούσαν δηλητηριώδη φίδια (συχνά επειδή τοποθετούνταν επίτηδες από τους Βιετκόνγκ) σκορπιούς που βρίσκονταν γύρω από οποιαδήποτε εσοχή τοίχου, ενώ αράχνες, κουνούπια και νυχτερίδες αποσπούσαν την προσοχή των στρατιωτών, που ήδη είχαν φτάσει στα όρια τους.

Μόλις οι “αρουραίοι των τούνελ” είχαν ανακτήσει οποιαδήποτε πληροφορία, εξοπλισμό ή κρατούμενους, άρχιζαν την καταστροφή της σήραγγας. Ο σκληρός-στρωμένος πηλός των σηράγγων, έκανε την συγκεκριμένη επιχείρηση πολύ δύσκολη. Ο στρατιώτες προσπαθούσαν να καταστρέψουν τις σήραγγες με συμβατικά εκρηκτικά, με ανάμεικτα αποτελέσματα.

Ο εξοπλισμός

Υπήρχαν περίπου 100 “αρουραίοι των τούνελ” στο Βιετνάμ. Οι περισσότεροι βρήκαν τραγικό θάνατο κάτω από την γη. Αυτό δημιούργησε μια ιδιαίτερη αλληλεγγύη μεταξύ τους: Κανένας “αρουραίος”, τραυματίας ή νεκρός, δεν θα εγκαταλειπόταν ποτέ μέσα σε τούνελ, ενώ, αν και μόνο ένας από αυτούς μπορούσε να χωρέσει στο τούνελ, ένας δεύτερος “αρουραίος” έμπαινε πίσω του, προκειμένου να του παράσχει βοήθεια αν χρειαστεί (ιδιαίτερα αν ήταν νέος).

Πολλοί “αρουραίοι” διατηρούσαν επικοινωνία με σύντροφό τους, ο οποίος κατέγραφε τις ενέργειες του στο τούνελ. Όταν αναμενόταν επαφή με Βιετκόνγκ, πολλοί “αρουραίοι” προτιμούσαν να μην έχουν τίποτα πάνω τους που να τους αποσπά την προσοχή. Οι στρατιώτες έμαθαν να μην πυροβολούν ποτέ περισσότερες από τρεις φορές πριν ξαναγεμίσουν, προκειμένου να εμποδίσουν τους Βιετκόνγκ να τους επιτεθούν ενώ ξαναγέμιζαν.

Στράφηκαν δε στην χρήση φακών με κόκκινο φωτισμό, αφού οι Βιετκόνγκ χρησιμοποιούσαν μόνο λευκά φώτα και κεριά. Φεύγοντας από τις σήραγγες, σφύριζαν μια συμφωνημένη μελωδία, ώστε να μην περάσουν την λασπωμένη φιγούρα τους οι συμπολεμιστές τους για Βιετκόνγκ.

Αρχικά έμπαιναν στις σήραγγες με ένα πιστόλι M1911, ένα όπλο στην πραγματικότητα ακατάλληλο. Η σφαίρα των 0,45 ιντσών ήταν πολύ δυνατή και η λάμψη κατά την εκπυρσοκρότηση πολύ έντονη. Αν χρειαζόταν ο “αρουραίος” να πυροβολήσει, έχανε δύο κρίσιμες αισθήσεις για κρίσιμα δευτερόλεπτα. Κάποιοι χρησιμοποιούσαν σιγαστήρες, άλλοι όχι. Το μαχαίρι ή η ξιφολόγχη ήταν ένα αιώνιο αγαπημένο όπλο. Καθώς οι Βιετκόνγκ στις σήραγγες σπάνια παραδίδονταν, ελάχιστοι “αρουραίοι” δίσταζαν…

Η συνεισφορά τους

Στον χαοτικό κόσμο του πολέμου του Βιετνάμ, οι “αρουραίοι” των τούνελ εφάρμοσαν τεχνικές που κανείς άλλος δεν έκανε. Σύμφωνα με βετεράνο αξιωματικό των Βιετκόνγκ, εξολόθρευσαν περισσότερους από 12.000 αντάρτες και αιχμαλώτισαν πολλούς άλλους. Αν ο αριθμός ακούγεται υπερβολικός, προφανώς περιλαμβάνει και όλους όσοι σκοτώθηκαν στις καταστροφές των σηράγγων, ή κατά την διαφυγή τους.

Σε μία μόνο επιχείρηση τον Αύγουστο του 1968, οι “αρουραίοι”, αν και σκότωσαν μόλις τρεις Βιετκόνγκ, κατάφεραν αν αιχμαλωτίσουν άλλους 153! Τα περισσότερα όπλα που κατέλαβαν οι Αμερικανοί από τους Βιετκόνγκ, αποκαλύφθηκαν από τους “αρουραίους των τούνελ”, οι οποίοι έβρισκαν συχνά κρυμμένα πυροβόλα και όλμους.

Το 1970 οι “αρουραίοι” ανακάλυψαν ένα υπόγειο κέντρο υποκλοπής σημάτων, με το οποίο οι αποκωδικοποιητές των Βιετκόνγκ υπέκλεπταν, αποκωδικοποιούσαν και μετέφραζαν κάθε μετάδοση από την 1η και την 25η Μεραρχία Πεζικού. Οι “αρουραίοι των τούνελ” συχνά αποκάλυπταν χάρτες, διαταγές και σχέδια μάχης που βοήθησαν να σωθούν περισσότερες ζωές Αμερικανών. Καθώς ο αμερικανικός στρατός βελτίωνε την ικανότητά του να επεξεργάζεται και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που παρείχαν οι “αρουραίοι των τούνελ”, οι σήραγγες άρχιζαν να γίνονται περισσότερο επικίνδυνες για τους Βιετκόνγκ.

Οι “αρουραίοι του τούνελ” επέλεγαν να πάνε σε άγνωστο έδαφος, χωρίς τα οφέλη της σύγχρονης τεχνολογίας, για να αρνηθούν στους Βιετκόνγκ οποιοδήποτε καταφύγιο. Σε έναν περίπλοκο και οδυνηρό για την αμερικανική κοινωνία πόλεμο, το θάρρος, η ικανότητα και το φρόνημα των “αρουραίων των τούνελ” έλαμψαν, καθώς εφηύραν νέες στρατιωτικές ικανότητες εν μέσω θανάσιμων κινδύνων.