Τί συνέβη με το εμπλουτισμένο ουράνιο του Ιράν

Έχουν προηγηθεί ιρανικές αναφορές ότι ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου οδηγήθηκαν σε κρυφές τοποθεσίες, προκειμένου να διαφυλαχτεί από τις αμερικανικές “υπερ-βόμβες”. Οι Ρώσοι ανακοίνωσαν ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα υπέστη περιορισμένες ζημιές.  Ο δε Τραμπ “σκοτώνεται” στα social, επιτιθέμενος κατά Αμερικανών δημοσιογράφων, που αμφισβητούν την επιτυχία των αμερικανικών επιθέσεων! Την ίδια στιγμή, αν το καθεστώς καταρρεύσει όπως θέλουν οι Ισραηλινοί και ζήτησε ο Τραμπ (με τον Λευκό Οίκο να “μαζεύει” τελικώς την δήλωση του) θα προκύψει επίσης ζήτημα με την ασφάλεια του εμπλουτισμένου ουρανίου και άλλων επικίνδυνων πυρηνικών υλικών.

Αμερικανοί και Ισραηλινοί εκπαιδεύονται για χρόνια σε τέτοια σενάρια. Οι ισραηλινές επιχειρήσεις είναι σχεδόν μυστικές, υπάρχουν όμως ανακοινώσεις για τις αντίστοιχες των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, το 2016, το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας όρισε επίσημα τη Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (SOCOM) ως επικεφαλής για την “Καταπολέμηση Όπλων Μαζικής Καταστροφής” (CWMD), έναν ρόλο που είχε προηγουμένως η αμερικανική Στρατηγική Διοίκηση (STRATCOM).

Εδώ και δεκαετίες, η αμερικανική-μυστική Κοινή Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (JSOC), εκπαιδεύονταν στην αντιμετώπιση πυρηνικών-απρόβλεπτων καταστάσεων, κυρίως λόγω της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ, η οποία είχε αφήσει διάσπαρτα πυρηνικά όπλα και υλικό στην άλλοτε σοβιετική επικράτεια.

Σήμερα, ο αμερικανικός στρατός διαθέτει επιπλέον μονάδες μη ειδικών επιχειρήσεων που θα μπορούσαν να κληθούν για να υποστηρίξουν σχετικές αποστολές, ενώ υπάρχουν και υπηρεσίες στο υπουργείο Δικαιοσύνης επιφορτισμένες για πυρηνικές-αποστολές CWMD.

Σε ό,τι αφορά το Ιράν, πρέπει να σημειωθεί ότι η ακριβής-τρέχουσα κατάσταση του πυρηνικού του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για πυρηνικά όπλα, αποτέλεσε αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των υπηρεσιών Πληροφοριών ΗΠΑ και Ισραήλ, με τον Τραμπ να “αδειάζει” δημοσίως την προϊσταμένη της αμερικανικής υπηρεσίας για τις εκτιμήσεις της. Το Ισραήλ παγίως κατηγορεί το Ιράν ότι ψεύδεται όταν δηλώνει ότι υποστηρίζει αποκλειστικά την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Σύμφωνα με τους Ισραηλινούς, το Ιράν εργάζεται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων από το 2003.

Που πήγε το ουράνιο;

Φαίνεται ότι (προ της αμερικανικής επίθεσης) η ιρανική κυβέρνηση είχε συσσωρεύσει ένα σημαντικό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου και είχε δημιουργήσει εγκαταστάσεις ικανές να παράγουν περισσότερο. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ)  το Ιράν είχε απόθεμα σχεδόν 400 κιλών ουρανίου, εμπλουτισμένου σε 60% καθαρότητα. Την ανακοίνωση του επικαλέστηκε το Ισραήλ για να δικαιολογήσει την επίθεση του.

Το επίπεδο εμπλουτισμού 60% είναι πολύ πάνω από αυτό που απαιτείται για την παραγωγή ενέργειας για μη στρατιωτικούς σκοπούς (είναι μεταξύ 3% και 5%), αλλά παραμένει κάτω από το επίπεδο για να θεωρηθεί κατάλληλο για όπλα (90%). Όμως, από τεχνικής άποψης, η καθαρότητα του ουρανίου σχετικά γρήγορα μπορεί να φτάσει από 60% σε 90% (σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ, 42 κιλά ουρανίου-60% επαρκούν για περαιτέρω εμπλουτισμό σε αρκετό-υφιστάμενο υλικό για να κατασκευαστεί πυρηνική βόμβα). Πυρηνικό υλικό χαμηλότερης ποιότητας θα μπορούσε επίσης να διαμορφωθεί σε μια λεγόμενη “βρώμικη βόμβα”, σχεδιασμένη μόνο για να διασπείρει ραδιενεργό υλικό, μολύνοντας μια περιοχή.

Εγείρονται, λοιπόν, ερωτήματα στο εάν οι ιρανικές αρχές ενδέχεται να έχουν διασκορπίσει πυρηνικό υλικό και άλλα στοιχεία σε ένα ευρύ φάσμα τοποθεσιών, εν όψει του αμερικανικού πλήγματος. Σύμφωνα με τον Ιρανό υφυπουργό Εξωτερικών «ειδικά μέτρα» ελήφθησαν για την προστασία του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, μέτρα που μάλιστα δεν θα κοινοποιηθούν στον ΔΟΑΕ. Σε μία τελευταία εξέλιξη, το Ιράν ανακοίνωσε πως εξετάζει το ενδεχόμενο να διακόψει τη συνεργασία του με τον Οργανισμό, τον οποίο πριν το ξέσπασμα της ισραηλινής επίθεσης, είχε κατηγορήσει για κατασκοπία υπέρ του Ισραήλ.

Ο ΔΟΑΕ για το ουράνιο 

«Δεν είμαι τόσο σίγουρος», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg, ο Γενικός Διευθυντής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Γκρόσι, όταν ρωτήθηκε για την τρέχουσα-πιθανή τοποθεσία του αποθέματος εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν. «Σε καιρό πολέμου, όλες οι πυρηνικές εγκαταστάσεις είναι κλειστές. Καμία επιθεώρηση, καμία κανονική δραστηριότητα δεν μπορεί να λάβει χώρα».

«Τα 400 κιλά ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού του Ιράν θα μπορούσαν να χωρέσουν σε τρεις ή τέσσερις εύκολα κρυμμένους κυλίνδρους», είχε επίσης αναφέρει πρόσφατα το Bloomberg, επικαλούμενο τον μηχανικό πυρηνικών όπλων και πρώην επιθεωρητή του ΔΟΑΕ, Ρόμπερτ Κέλι.

Πριν από το ξέσπασμα της τρέχουσας σύγκρουσης, οι ισραηλινές αρχές φέρεται να ανέφεραν στους Αμερικανούς το ενδεχόμενο το Ιράν να μεταφέρει πυρηνικά στοιχεία στους Χούθι της Υεμένης, με τους Αμερικανούς να δηλώνουν ότι δεν έχουν στοιχεία για κάτι τέτοιο. Για αυτό και παραμένει το ερώτημα πως θα διασφαλιστούν τα στοιχεία του πυρηνικού προγράμματος της χώρας από το να πέσουν σε λάθος χέρια, σε μία ενδεχόμενη κατάρρευση του καθεστώτος.

Οι ΗΠΑ σε δράση

Σε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα σενάρια, οι αμερικανικές μονάδες ειδικών επιχειρήσεων, ειδικά οι λεγόμενες “πρώτης κατηγορίας”, όπως η Δύναμη Δέλτα του αμερικανικού Στρατού και η Ομάδα Έξι SEAL του Ναυτικού, θα μπορούσαν να εμπλακούν. Οι μονάδες αυτές θεωρούνται ιδανικές για να διεισδύσουν γρήγορα και διακριτικά σε μια περιοχή-στόχο για να εξαγάγουν “στοιχεία ενδιαφέροντος” από μια ιρανική πυρηνική εγκατάσταση, για παράδειγμα. Εάν τα εν λόγω “στοιχεία” είναι πολύ μεγάλα για να μετακινηθούν από τις μονάδες αυτές, θα μπορούσαν να τις καταστρέψουν ή να τις ασφαλίσουν, μέχρι να φτάσει μια μεγαλύτερη δύναμη.

Οι δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αναχαίτιση στόχων υψηλής αξίας εν κινήσει, συμπεριλαμβανομένου πυρηνικού υλικού που μπορεί να αποπειραθεί να βγει εκτός Ιράν, καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να περιλαμβάνει επιχειρήσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα. Αυτά δεν είναι εικασίες, αλλά πραγματικά σενάρια αποστολών που ο αμερικανικός στρατός είναι ενεργά προετοιμασμένος να εκτελέσει.

Πριν από περίπου ένα χρόνο, μέλη του 75ου Συντάγματος Ranger του Στρατού συνεργάστηκαν με την εξειδικευμένη μονάδα συμβατικών επιχειρήσεων, “Ομάδα Πυρηνικής Απενεργοποίησης 1” (NDT 1), για να διεξάγουν την εξής άσκηση: Μία προσομοιωμένη επιδρομή υπό εχθρικά πυρά, σε μια παροπλισμένη εγκατάσταση που χρησιμεύει ως ψεύτικη-υπόγεια πυρηνική εγκατάσταση. Η NDT 1 συνεργάστηκε με “Πράσινα Μπερέ” από την 5η Ομάδα Ειδικών Επιχειρήσεων του Στρατού σε μια άσκηση το 2023 που περιλάμβανε μια προσομοίωση αεροπορικής επίθεσης στον πυρηνικό σταθμό Bellefonte στην Αλαμπάμα και μια προσομοιωμένη διακοπή λειτουργίας της εγκατάστασης.

Οι NDT αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αμερικανικών-συμβατικών στρατιωτικών μονάδων που θα μπορούσαν να κληθούν για να υποστηρίξουν πραγματικές αποστολές ειδικών επιχειρήσεων CWMD. Ο Στρατός έχει τρεις από αυτές τις ομάδες, όλες με έδρα την 20ή Διοίκηση Χημικών-Βιολογικών-Ραδιολογικών-Πυρηνικών και Εκρηκτικών (CBRNE) στο Πεδίο Δοκιμών του Aberdeen στο Μέριλαντ. Αυτές οι μονάδες αποτελούνται από προσωπικό ειδικά εκπαιδευμένο «για την εκμετάλλευση και απενεργοποίηση πυρηνικών και ραδιολογικών υποδομών και εξαρτημάτων Όπλων Μαζικής Καταστροφής», σύμφωνα με τον Στρατό.

«Η πιθανότητα αντιμετώπισης ενός κατεστραμμένου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που αφορούν πυρηνικούς αντιδραστήρες σε εχθρικό περιβάλλον αποτελεί μια αναδυόμενη απειλή», δήλωσε ο Λοχαγός Ντέιβιντ Μανζανάρες, αξιωματικός Πυρηνικής Ιατρικής Επιστήμης από την NDT 1, μετά την άσκηση στον πυρηνικό σταθμό Bellefonte. «Αυτή η εκπαιδευτική εκδήλωση ήταν πολύπλοκη, δυναμική και έθεσε υπό δοκιμασία την τεχνική μας εμπειρογνωμοσύνη».

«Οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής αποτελούν βασικό μέρος του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου. Είναι ο τόπος όπου παράγεται όλο το πλουτώνιο. Επομένως, οι αντιδραστήρες αποτελούν βασικό τομέα στην καταστολή των πυρηνικών όπλων», δήλωσε επίσης ο Ταγματάρχης Άαρον Χέφελφινγκερ, τότε αναπληρωτής επικεφαλής του NDT 1. «Η ικανότητα του NDT να αξιολογεί την κατάσταση ενός αντιδραστήρα και, εάν χρειαστεί, να τον ελέγχει και να τον κλείνει, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της αποστολής».

“Πυρηνικές” επιχειρήσεις

Στο ετήσιο αίτημα προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2021, που δημοσιεύθηκε το 2020, το Πεντάγωνο ζήτησε 14,4 εκατομμύρια δολάρια για μια νέα ειδική τοποθεσία 1.800 τετραγωνικών ποδιών για να βοηθήσει την JSOC να εκπαιδευτεί σε επιθέσεις σε «σύνθετους, ανθεκτικούς στόχους εγκαταστάσεων».

Το 2021, η 1η Διοίκηση Ειδικών Δυνάμεων (Αερομεταφερόμενη) του Στρατού, ή 1η SFC (A), δημοσίευσε επίσης μια μη διαβαθμισμένη λευκή βίβλο που περιλάμβανε λεπτομέρειες σχετικά με ένα σχέδιο για τη δημιουργία “Λόχων Καταστολής Σκληρών Στόχων”, των Πράσινων Μπερέ. Αυτές θα αντικαταστήσουν τις υπάρχουσες μονάδες αντιμετώπισης κρίσεων των Ειδικών Δυνάμεων και θα είναι «μοναδικά οργανωμένες για να αντιμετωπίζουν εκστρατείες σχεδόν ομοτίμων εχθρών» και «θα συνεργάζονται με περιφερειακούς εταίρους για να νικούν σκληρούς στόχους σε ευαίσθητα και περιορισμένα περιβάλλοντα». Δεν είναι σαφές πώς έχουν εξελιχθεί αυτά τα σχέδια από τότε.

Υπάρχουν επίσης παραδείγματα αποστολών του αμερικανικού στρατού σε μετα-συγκρουσιακά περιβάλλοντα. Για παράδειγμα, το 2008, αμερικανικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων μελών του NDT, βοήθησαν στην απομάκρυνση 550 μετρικών τόνων του λεγόμενου οξειδίου του ουρανίου (“κίτρινου κέικ”) από το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Tuwaitha στο Ιράκ. Το “κίτρινο κέικ” είναι ένα ενδιάμεσο βήμα στην επεξεργασία του μεταλλεύματος ουρανίου σε σχάσιμο υλικό. Υπάρχουν επίσης πολυάριθμες περιπτώσεις όπου οι ΗΠΑ βοήθησαν στην ασφάλιση πυρηνικού και άλλου επικίνδυνου υλικού.

Το 2011, αμερικανικά στρατεύματα αναπτύχθηκαν για να φυλάξουν εγκαταστάσεις χημικών όπλων στη Λιβύη μετά την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι. Τα λιβυκά χημικά όπλα και τα σχετικά υλικά καταστράφηκαν επί τόπου, σε μια διαδικασία που χρειάστηκε περίπου τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί. Οι αμερικανικές δυνάμεις υποστήριξαν μια αποτυχημένη προσπάθεια πλήρους καταστροφής του αποθέματος χημικών όπλων της Συρίας, το 2013.

Το Ιράν διαθέτει επίσης εκτεταμένα αποθέματα πυραύλων, βαλλιστικών, κρουζ και άλλων, καθώς πληθώρα συμβατικών όπλων, που οι ΗΠΑ και άλλοι δεν θα ήθελαν να δουν να καταλήγουν σε “εχθρικά χέρια” ή στη μαύρη αγορά. Η ιρανική κυβέρνηση έχει ήδη ένα εκτεταμένο ιστορικό μεταβίβασης βαλλιστικών πυραύλων και κρουζ, drones, συστημάτων αεράμυνας και άλλων συμβατικών δυνατοτήτων προς τους πληρεξούσιούς της, σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Πάντως, το θετικό είναι ότι μετά και την ιρανική επίθεση στην βάση του Κατάρ, πολλαπλασιάζονται τα σημάδια αποκλιμάκωσης μιας σύγκρουσης που κινδυνεύει να καταστεί ανεξέλεγκτη…