Ποιες επιχειρησιακές δυνατότητες έχει το ιρανικό αεροπλανοφόρο για drones

Το αποκαλούμενο «πλοίο προκεχωρημένης βάσης» προήλθε από μετατροπή υπάρχοντος εμπορικού σκάφους και αποτελεί μέρος του ιρανικού σχεδιασμού για αεροπορικές επιχειρήσεις. Βέβαια, στην πραγματικότητα, ο ευρύτερος σκοπός αυτών των πλοίων παραμένει μάλλον ασαφής. Αν και δεν έγινε γνωστή η ημερομηνία που τραβήχτηκε η φωτογραφία, το ιρανικό “αεροπλανοφόρο” σίγουρα έχει υποβληθεί σε πρόσθετες εργασίες από τότε που εμφανίστηκε σε βίντεο (τέλη του περασμένου έτους) με το κατάστρωμα πτήσης να φαίνεται πιο ολοκληρωμένο.

Clear shot of the deck of the Shahid Bahman Bagheri’s flight deck in its conversion from container ship to carrier.

Relatively narrow deck. Certainly intended for UAVs.pic.twitter.com/Lp1vrPKpzf

— Aᴍɪʀ (@AmirIGM) December 25, 2023

Το ιρανικό “αεροπλανοφόρο”

Κατασκευασμένο για το Ναυτικό του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), το Shahid Bagheri προήλθε από το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Perarin. Το σχέδιο που έχει χαρακτηριστεί – μάλλον χλευαστικά ως «το πρώτο αεροπλανοφόρο του Ιράν» – χρησιμοποιεί το μήκος του πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων – περίπου 260 μέτρων – για να φιλοξενήσει το κατάστρωμα πτήσης και, όπως φαίνεται καθαρά στη νέα φωτογραφία, μια ράμπα απογείωσης “ski ramp”.

Το γεγονός ότι το Shahid Bagheri διατηρεί την αρχική υπερκατασκευή – η οποία εκτείνεται σε όλο το πλάτος του καταστρώματος – σημαίνει ότι δεν μπορεί να υιοθετηθεί μια συμβατική διαμόρφωση για κατάστρωμα σε όλο το μήκος του σκάφους. Αντίθετα, ένα υπό γωνία κατάστρωμα πτήσης παρέχει το απαιτούμενο μήκος διαδρόμου, πιθανώς για εκτόξευση και ανάκτηση.

Σε αντίθεση με την πιο πρόσφατη δορυφορική εικόνα, στο υπό γωνία κατάστρωμα έχουν εφαρμοστεί λευκές σημάνσεις, που δείχνουν τα περιθώρια πτήσης, τα οποία εκτείνονται μέχρι το τέλος της ράμπας. Ωστόσο, το πώς ακριβώς θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη είναι ασαφές, όπως και τα είδη των αεροσκαφών που θα πραγματοποιούν προσνήωση στο πλοίο.

New photos of the ski jump of the first Iranian drone carrier named Shahid Bagheri under construction (conversion from a container ship). https://t.co/fSNhcXeJjJ pic.twitter.com/L7cA1kvEt2

— Mehdi H. (@mhmiranusa) May 16, 2023

Πώς χρησιμοποιείται

Οι διαστάσεις είναι πολύ “σφιχτές” και η υπερκατασκευή βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην περιοχή του καταστρώματος, πράγμα που σημαίνει ότι το αεροσκάφος που πραγματοποιεί προσνήωση – εάν πάντα το πλοίο έχει κατασκευαστεί για αυτόν τον ρόλο – θα μπορούσε να χτυπήσει την υπερκατασκευή, ακόμη και με ένα μικρό σφάλμα στην πορεία πτήσης του.

Εάν χρησιμοποιηθεί το υπό γωνία κατάστρωμα και τα αεροσκάφη δεν σταματήσουν τελείως μετά την προσνήωση, θα κατευθυνθούν ξανά στη ράμπα, όμως είναι άγνωστο αν θα έχουν την ισχύ να ξανα-απογειωθούν για να προσπαθήσουν ξανά προσνήωση. Δεν είναι επίσης σαφές εάν το σκάφος θα χρησιμοποιεί καλώδια σύλληψης για να σταματάει πτήσεις drone ή κάποιο άλλο σύστημα.

Το καίριο ερώτημα είναι τι είδους αεροσκάφη θα πετάξουν από αυτό το μάλλον περίεργο πλοίο. Αεροσκάφη μεσαίου ύψους και μεγάλης αντοχής μοιάζουν κατάλληλα, όπως και τα drone κάθετης απογείωσης και προσγείωσης (VTOL) αλλά και πολλά από τα πυρομαχικά καμικάζι που διαθέτει το Ιράν. Κατάλληλα μοιάζουν και τα drone υψηλότερης απόδοσης με κινητήρες τζετ. Το σκάφος θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την εκτόξευση βαρύτερων και μεγαλύτερης εμβέλειας drone, συμπεριλαμβανομένων τύπων μακρού πλήγματος, κάτι που βέβαια ακόμα δεν γνωρίζουμε.

Πάντως, υπάρχει αρκετός χώρος απέναντι από την επέκταση καταστρώματος για πολλούς τύπους drone και άλλα όπλα. Το πίσω κατάστρωμα (πίσω από την υπερκατασκευή) θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για ελικόπτερα ή τύπους drone που εκτοξεύονται από μικρούς καταπέλτες. Οι πύραυλοι κρουζ που εκτοξεύονται από εμπορευματοκιβώτια είναι μια άλλη εναλλακτική – εξάλλου το Ιράν έχει ήδη εμπειρία σε αυτό.

Οι εργασίες στο Shahid Bagheri διεξάγονται από την Iran Shipbuilding & Offshore Industries Complex Company (ISOICO) κοντά στο Bandar Abbas και φέρεται να έχουν ξεκινήσει από τον Μάιο του 2022. Το ναυπηγείο ISOICO έχει κάποια εμπειρία σε παρόμοιες μετατροπές, έχοντας προηγουμένως μετατρέψει ένα πρώην δεξαμενόπλοιο πετρελαίου στο Makran του ιρανικού Ναυτικού – ένα άλλο πλοίο βάσης που διαθέτει κατάστρωμα πτήσης, αν και μικρότερο, για επιχειρήσεις ελικοπτέρων και drone.

 

Απειλεί το Ναυτικό των ΗΠΑ;

Αν και το Shahid Bagheri δεν αποτελεί ρεαλιστική απειλή για το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ και τους συμμάχους του, το ιρανικό σκάφος έχει μια σημαντική-συμβολική αξία. Δεν αναμένεται να εκτοξεύσει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη του εναντίον πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ και των συμμάχων τους που δρουν στην περιοχή της Ερυθράς, όμως το Shahid Bagheri θα μπορούσε να προκαλέσει νέα προβλήματα στην εμπορική ναυτιλία, για παράδειγμα μέσω ευκαιριακών επιθέσεων εναντίον στόχων με ελάχιστη δυνατότητα άμυνας.

Στο μεταξύ από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα τον περασμένο Οκτώβριο, οι φιλοϊρανοί μαχητές Χούτι έχουν πραγματοποιήσει μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία επιθέσεων κατά ναυτιλιακών στόχων, κυρίως με επιθέσεις drone και πυραύλων που στοχεύουν πλοία που κινούνται στην Ερυθρά Θάλασσα – στο στενό του Μπαμπ ελ Μαντέμπ και τον Κόλπο του Άντεν.

Η δυνατότητα εκτόξευσης drones – ειδικά μη επανδρωμένων μονόδρομης επίθεσης από ειδικό αερομεταφορέα drone – θα μπορούσε να δώσει το πλεονέκτημα για επιθέσεις “γκρίζας ζώνης” έναντι ορισμένων αντιπάλων του Ιράν, αν και είναι εξαιρετικά αμφίβολο για πόσο καιρό θα “επιβίωνε” το Shahid Bagheri εάν χρησιμοποιείτο σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις.

Πάντως και μόνο επειδή μπορεί να αναπτύξει αυτές ακριβώς τις δυνατότητες, το Shahid Bagheri εξασφαλίζει μία μοναδική θέση στο στρατιωτικό χαρτοφυλάκιο του Ιράν. Είναι σε θέση να απειλεί στόχους πολύ πέρα από την τρέχουσα εμβέλεια, τόσο των ιρανικών όπλων, όσο και αυτών των “πληρεξούσιων” της Τεχεράνης. Μέσω αυτού το Ιράν μπορεί να ενισχύσει την ασύμμετρη στρατηγική εμπλοκής του, στην οποία άλλωστε ειδικεύεται.

Αν και το Shahid Bagheri θα μπορούσε να εκτοξεύσει επιθετικά drone καμικάζι, επιχειρήσεις αυτού τύπου δεν μοιάζουν κατάλληλες με δεδομένα τα χαρακτηριστικά του πλοίου. Πιο ιδανικά θα μπορούσε να εκτοξεύει drone μεγαλύτερης αντοχής και απόδοσης έναντι ναυτιλιακών στόχων στην Ερυθρά Θάλασσα, με τη βοήθεια του θαλάμου πτήσης και της ράμπας του. Επιπλέον, θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες στόχευσης για πλήγματα από άλλα όπλα.

Εάν το πλοίο έχει την δυνατότητα να μεταφέρει drones μεσαίου ύψους και μεγάλης αντοχής (MALE), όπως οι τύποι Mohajer-6, Shahed-129, Fortros και Kaman-12, θα μπορούσε να παρέχει συνεχή και σχετικά ευρεία κάλυψη επιτήρησης της περιοχής στην οποία βρίσκεται. Αυτά τα είδη drone μπορούν επίσης να οπλιστούν με μικρούς πυραύλους και κατευθυνόμενες βόμβες. Οι δε stealth τύποι ιπτάμενων πτερύγων Saegheh θα μπορούσαν επίσης να βρουν “φωλιά” στη θάλασσα, χάρη σε αυτό το πλοίο.

Επιχειρήσεις ελικοπτέρων

Όμως, πέραν από τα drones, το Shahid Bagheri φαίνεται ότι θα μπορεί να υποστηρίξει και επιχειρήσεις ελικοπτέρων. Έχουμε δει τους Χούτι να χρησιμοποιούν κομάντο με ελικόπτερα για να καταλάβουν εμπορικά σκάφη στην Ερυθρά Θάλασσα. Παρόμοιες επιθέσεις σε μεγάλες αποστάσεις θα μπορούσε να πραγματοποιήσει το ίδιο το Ιράν, χρησιμοποιώντας αυτό και άλλα πλοία “προωθημένης βάσης”. Δεν είναι σαφές πότε θα είναι επιχειρησιακά έτοιμο το Shahid Bagheri, με προηγούμενες αναφορές να αναφέρουν ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει το 2023.

Προηγουμένως, ένα άλλο πρώην εμπορικό σκάφος, το IRGC Shahid Roudaki, μετατράπηκε σε αυτό που περιέγραψαν τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης ως «πολεμικό πλοίο ικανό να μεταφέρει αεροσκάφη». Ένα άλλο σκαλοπάτι προς ένα πιο πρακτικό ιρανικό “αεροπλανοφόρο” είναι το Makran του ιρανικού Ναυτικού, πρώην πετρελαιοφόρο που επίσης μετατράπηκε σε πλοίο “προωθημένης βάσης” – πολύ μεγαλύτερο από το Shahid Roudaki και πολύ πιο κοντά σε μέγεθος στο Shahid Bagheri. Το Makran, το οποίο διαθέτει θάλαμο πτήσης ικανό να υποστηρίξει ελικόπτερα και drone VTOL, έχει επίσης αποδείξει ότι μπορεί να διεξάγει επίμονες θαλάσσιες επιχειρήσεις, πολύ πέρα από τις παράκτιες περιοχές του Ιράν.

Το Makran ανέλαβε συγκεκριμένα μια μεγάλη επιχείρηση προβολής ισχύος που το έφερε στον Ατλαντικό, ακριβώς το είδος των αποστολών που θα μπορούσαμε να δούμε και με το Shahid Bagheri. Μέσω του Makran, το Ιράν για πρώτη φορά είχε επιδείξει τις θαλάσσιες ικανότητές του σε μια νέα περιοχή επιχειρήσεων, πέρα από τον Περσικό Κόλπο και τον Κόλπο του Ομάν.

Απειλή για τη ναυτιλία;

Όπως έδειξαν οι θαλάσσιες επιθέσεις του Ιράν και των συμμάχων του, η πρόκληση των drone είναι σημαντική, ειδικά όταν συνδυάζεται με την απειλή βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ. Με το Shahid Bagheri – και με τουλάχιστον ένα άλλο σκάφος του ίδιου τύπου που αναμένεται να ακολουθήσει – η Τεχεράνη θα είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να υπονομεύσει την παγκόσμια ναυτιλία, όχι μόνο σε ύδατα κοντά στο Ιράν, αλλά και μακριά στον Ινδικό Ωκεανό και ενδεχομένως και αλλού, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα.

Πέρα από αυτό, το Shahid Bagheri παρέχει στην Τεχεράνη την δυνατότητα να έχει μια απειλητική στρατιωτική παρουσία στο εξωτερικό, με σημαντικά οφέλη στην αποτροπή του Ιράν έναντι των αντιπάλων του. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να αποτελέσει έκπληξη εάν το πλοίο μεταφοράς drone καταλήξει στο τέλος να χρησιμοποιηθεί για μη επιθετικές αποστολές, λόγω της τρωτότητας και ευπάθειας του.