Πόλεμος εταιρειών στις ΗΠΑ για drones με ΑΙ

Στόχος η κατασκευή πρωτοτύπων του προτεινόμενου μη επανδρωμένου Μαχητικού Συνεργαζόμενου Αεροσκάφους (Collaborative Combat Aircraft-CCA) για να συνοδεύει επανδρωμένα μαχητικά σε εξαιρετικά επικίνδυνες αποστολές. Η υπόθεση παραπέμπει στην κινηματογραφική ταινία STEALTH (Αόρατη Απειλή) του 2005, που αφηγείται τις περιπέτειες ενός μη επανδρωμένου (drone) Μαχητικού Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) και το δραματικό του τέλος.

Η έλλειψη κάλυψής της από τα μέσα (ψηφιακά και μη) κρίνεται επιεικώς παράξενη, από την στιγμή που πρόκειται να παραγγελθούν 1.000 αεροσκάφη με κόστος $30 εκατομμύρια το κάθε ένα, δεδομένο που συνεπάγεται πως τελικά η σύμβαση θα αποτελέσει το πλέον κοστοβόρο πρόγραμμα του Πενταγώνου. Τα μέσα φαινομενικά αγνοούν πως η Anduril και η General Atomics αποσπούν την σύμβαση, επικρατώντας κατά κράτος των γιγάντων της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας, ήτοι της Boeing, της Lockheed Martin και της Northrop Grumman , δημιουργώντας εκ των πραγμάτων μία σοβαρή απειλή κατά του υπάρχοντος αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου των ΗΠΑ.

Η δημόσια αναγνώριση της ύπαρξης ενός ισχυρότατου αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου με στενούς δεσμούς με δεσπόζουσες πολιτικές φυσιογνωμίες στην Βουλή των Αντιπροσώπων και στα ανώτατα κλιμάκια του Πενταγώνου έρχεται στις 17 Ιανουαρίου του 1961. Τότε στον αποχαιρετιστήριο λόγο του προς τον αμερικανικό λαό, ο απερχόμενος πρόεδρος Dwight D. Eisenhower, τονίζει πως σε περίοδο Ψυχρού Πολέμου και σε απάντηση ισχυρότατων απειλών από το εξωτερικό, η χώρα εξαναγκάζεται να δημιουργήσει μία τεραστίων διαστάσεων αμυντική βιομηχανία.

Όμως, όπως προσθέτει οι Αμερικανοί οφείλουν να αμυνθούν έναντι της γιγάντωσης μίας μη αποδεκτής επιρροής, είτε επιδιώκεται είτε όχι, από το αμυντικό και βιομηχανικό κατεστημένο, από την στιγμή που η δυναμική της καταστροφικής ανάπτυξης μίας μη εγκεκριμένης από τους πολίτες υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει.

Από τότε ο έντονος διάλογος και οι αντιπαραθέσεις για την απαράδεκτη συγκέντρωση ισχύος από το συγκεκριμένο κατεστημένο συνεχίζεται και μερικές φορές με ιδιαίτερη ένταση, με έναν αριθμό σημαντικών πολιτικών και εξεχόντων δημοσίων φυσιογνωμιών να καταγγέλλουν πως η εμπλοκή των ΗΠΑ σε σειρά καταστροφικών πολέμων (Βιετνάμ, Καμπότζη, Λάος, Ιράκ, Αφγανιστάν και αλλού) αποτελεί συνέπεια της ισχυρής επιρροής του συγκεκριμένου κατεστημένου στις πολιτικές επιλογές των αμερικανικών κυβερνήσεων. Πάντως οι ισχυρισμοί του συγκεκριμένου τύπου και οι διαμαρτυρίες δεν επιτυγχάνουν να ανατρέψουν τον ασφυκτικό εγκλωβισμό των προμηθειών του Πενταγώνου από το αμυντικό και βιομηχανικό κατεστημένο.

Ο αμυντικός προϋπολογισμός

Ο χωρίς προηγούμενο αμυντικός προϋπολογισμός του 2024 κινείται στα επίπεδα των $850 δισεκατομμυρίων και συμπεριλαμβάνει $143,2 δισεκατομμύρια για έρευνα και ανάπτυξη (R&D) και $167,5 δισεκατομμύρια για την προμήθεια όπλων. Το σύνολο των συγκεκριμένων $311 δισεκατομμυρίων που κατανέμεται στους γνωστούς γιγαντιαίους ομίλους της αμυντικής βιομηχανίας, υπερβαίνει τους ανάλογους συνολικούς αμυντικούς προϋπολογισμούς κάθε άλλης χώρας στην υδρόγειο.

Με την πάροδο του χρόνου ο ανταγωνισμός για τα δισεκατομμύρια των συμβάσεων του Πενταγώνου, οδηγεί σε μία μετατόπιση στο εσωτερικό του οικοσυστήματος του αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου, με αποτέλεσμα την κυριαρχία μερικών γιγαντιαίων ομίλων.

Το 2024 πέντε μόνον όμιλοι αποσπούν τον κύριο όγκο των αμυντικών συμβάσεων, με την Lockheed Martin να αποσπά $64,7 δισεκατομμύρια, την RTX (πρώην RAYTHEON) $40,6 δισεκατομμύρια, την Northrop Grumman $35,2 δισεκατομμύρια, την General Dynamics $33,7 δισεκατομμύρια και την Boeing $32,7 δισεκατομμύρια. Όμως στον κατάλογο των 100 μεγαλύτερων προμηθευτών του Πενταγώνου για το 2024, η Anduril και η General Atomics λάμπουν με την απουσία τους.

Τυπικά οι πέντε μεγάλοι όμιλοι αποτελούν την κορυφή ή τους βασικούς αποδέκτες συμβάσεων για μεγάλα οπλικά συστήματα που το Πεντάγωνο εξακολουθεί να αγοράζει από έτος σε έτος, χωρίς διακοπή. Η Lockheed Martin αποτελεί λόγου χάρη τον βασικό κατασκευαστή του F-35, η Northrop Grumman τον ανάλογο του στρατηγικού βομβαρδιστικού B-21, η Boeing του μαχητικού- βομβαρδιστικού F-15EX και η General Dynamics της κλάσης επιθετικών υποβρυχίων Los Angeles.

Τα μεγάλου ύψους συμβόλαια που αφορούν τα συγκεκριμένα οπλικά συστήματα προβλέπουν παραδόσεις σε σημαντικούς αριθμούς σε περίοδο αρκετών ετών, διασφαλίζοντας σταθερά κέρδη για τους κατασκευαστές τους και τους μετόχους. Όταν οι συμβάσεις πλησιάζουν χρονικά στην λήξη τους, οι όμιλοι κατά κανόνα παρουσιάζουν νέες ή αναβαθμισμένες εκδόσεις των ιδίων συστημάτων, ενώ ταυτόχρονα εμπλέκουν στις διαδικασίες έγκρισης νέων συμβολαίων τους ισχυρούς πολιτικούς συμμάχους τους στην αμερικανική πρωτεύουσα, ώστε να πιέσουν την Βουλή των Αντιπροσώπων να προωθήσει τα συμφέροντά τους.

Με την πάροδο του χρόνου μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως το Σχέδιο Εθνικών Προτεραιοτήτων (National Priorities Project) ή η Εθνική Θεσμική Πρωτοβουλία (National Legislation) προσπαθούν να πείσουν τους νομοθέτες να αντισταθούν στις πιέσεις του αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου και να εγκρίνουν μειώσεις των αμυντικών δαπανών, χωρίς όμως αξιοσημείωτη επιτυχία. Όμως αιφνιδιαστικά αναδύεται μία νέα ισχυρή δύναμη στην Silicon Valley, με νοοτροπία νεοφυούς επιχείρησης που εισέρχεται στην κονίστρα του ανταγωνισμού, με συνέπεια να ανατρέπονται αιφνιδιαστικά οι συνθήκες στο εδραιωμένο αμυντικό και βιομηχανικό κατεστημένο.

Η Εμφάνιση της Anduril Industries

Η μία από τις δύο μέχρι τούδε αθέατες εταιρείες, η Anduril και η πρόσφατη επιτυχία της να θέσει εκτός μάχης τρείς μεγάλους αμυντικούς ομίλους αποσπώντας την σύμβαση του επανδρωμένου Μαχητικού Συνεργαζόμενου Αεροσκάφους (Collaborative Combat Aircraft-CCA), εμφανίζει μία ιδιαίτερα καινοτόμο δυναμική. Η εταιρεία έχει το όνομα του ξίφους του ήρωα Aragorn, από το γνωστό έργο “Ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών” (The Lord of the Rings) του διάσημου συγγραφέα και ακαδημαϊκού John Ronald Reuel Tolkien. Ιδρύεται το 2017 από τον Palmer Luckey, σχεδιαστή διατάξεων εικονικής πραγματικότητας με σκοπό να ενσωματώσει την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) σε νέα προηγμένα οπλικά συστήματα.

Η προσπάθεια υποστηρίζεται από ισχυρούς επενδυτές της Silicon Valley με προεξέχοντα τον Peter Thiel του επενδυτικού κεφαλαίου FOUNDERS FUND και επικεφαλής της Palantir Technologies, που επίσης ασχολείται σε μεγάλο βαθμό με ζητήματα άμυνας. Η εταιρική της επωνυμία (όπως και της Anduril προέρχεται από την γλώσσα των Ξωτικών του Άρχοντα των Δακτυλιδιών, που επινοεί επίσης ο Tolkien και παραπέμπει σε ένα μαγικό σφαιρικό αντικείμενο, το οποίο αποτελεί την πεμπτουσία της οξυδέρκειας και της διεισδυτικότητας, με τις δύο επωνυμίες να μην αποτελούν απλώς σύμπτωση.

Με την ίδρυση της εταιρείας, ο Luckey και οι συνεργάτες του επιχειρούν να παραμερίσουν τους παραδοσιακούς γίγαντες του αμυντικού τομέα και να δημιουργήσουν τον αναγκαίο χώρο για να παρεισφρήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις καινοτόμου τεχνολογίας. Όπως και η General Atomics, η Abduril και άλλες νεοφυείς επιχειρήσεις, παραγκωνίζονται στις μεγάλες συμβάσεις του Πενταγώνου, που ουσιαστικά διαμορφώνονται με βάση τις προδιαγραφές των μεγάλων ομίλων και υποστηρίζονται από στρατιές δικηγόρων και γνώστες του λαβυρίνθου της κυβερνητικής γραφειοκρατίας. Μάλιστα η Palantir μηνύει το 2016 τον Αμερικανικό Στρατό, όταν αρνείται να εξετάσει την πρόταση για ένα μεγάλο κέντρο επεξεργασίας δεδομένων, για να δικαιωθεί τελικά στην δίκη και να ανοίξει μία δίοδο για μελλοντικές συμβάσεις του Υπουργείου Άμυνας.

Η αμφιλεγόμενη φήμη της Anduril

Πέραν της επιθετικής δικονομικής στάσης, κατά το παράδειγμα της Palantir, η Anduril αποκτά μία αμφιλεγόμενη φήμη χάρη στον λαλίστατο ιδρυτή της Palmer Luckey, που δεν υιοθετεί τα πρότυπα των κατά κανόνα συγκρατημένων και ολιγόλογων ηγετών των αμυντικών ομίλων, όταν αναφέρονται στις δραστηριότητές τους με το Υπουργείο Άμυνας. Αντίθετα ο Luckey επικρίνει δημόσια το Πεντάγωνο για την παρασκηνιακή εμπλοκή του στην προτίμησή συγκεκριμένων ομίλων σε βάρος των επενδύσεων σε εξελιγμένες και καινοτόμες τεχνολογίες, που κατά την άποψή του κρίνονται απαραίτητες για να εδραιωθεί η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ έναντι της Κίνας και της Ρωσίας.

Επιμένει πως οι συγκεκριμένες τεχνολογικές εξελίξεις βασίζονται σε εμπορικές εταιρείες νέας τεχνολογίας και όχι στους μεγάλους ομίλους της αμυντικής βιομηχανίας, που διευθύνονται από πατριώτες που δεν διαθέτουν όμως την εμπειρία της καινοτόμου πληροφορικής ή τα πρότυπα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, για να πραγματοποιήσουν τα απαιτούμενα τεχνολογικά βήματα. Ο Luckey και οι συνεργάτες του υποστηρίζουν στο Κείμενο Αποστολής τους του 2023, πως οι μεγάλοι όμιλοι παραμένουν βραδυκίνητοι, όταν αντίθετα οι μηχανικοί λογισμικού εργάζονται με πυρετώδεις ταχύτητες. Η ευφυΐα στην μηχανική λογισμικού, επιτρέπει να υλοποιούνται ταχύτερα προγράμματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές, χωρίς να επιβαρύνουν με υπερβάλλον κόστος το Υπουργείο Άμυνας.

Για να υπερκερασθούν τα εμπόδια στον αμυντικό εκσυγχρονισμό, τονίζει ο Luckey, η κυβέρνηση οφείλει να υιοθετήσει περισσότερο ελαστικά μέτρα στις προδιαγραφές των συμβάσεων, ώστε να διευκολυνθούν οι νεοφυείς επιχειρήσεις και οι εταιρείες σχεδίασης λογισμικού στις δραστηριότητές τους με το Πεντάγωνο. Η χώρα έχει την ανάγκη εταιρειών που λειτουργούν με μεγάλη ταχύτητα, εξέλιξη που δεν επιτυγχάνεται με ευχολόγια, αλλά με παροχή κινήτρων και εγκατάλειψη της απαισιόδοξης πολιτικής του Πενταγώνου.

Επιμένοντας φορτικά στα επιχειρήματά της, αλλά και χάρη στην ισχυρή υποστήριξη του Peter Thiel, η Anduril, αρχίζει να διασφαλίζει μικρές πλην όμως στρατηγικές συμβάσεις από το Υπουργείο Εσωτερικών. Το 2019 υπογράφει συμβόλαιο με το Σώμα Πεζοναυτών για την εγκατάσταση πύργων περιμετρικών σταθμών επιτήρησης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία. Το επόμενο έτος κατοχυρώνει σύμβαση ύψους $25 εκατομμυρίων με την Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας Συνόρων για τις εγκαταστάσεις ιδίων πύργων επιτήρησης στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό. Τον Σεπτέμβριο του 2020 αποσπά ακόμα μία σύμβαση ύψους $36 εκατομμυρίων από την ίδια υπηρεσία για την εγκατάσταση πρόσθετων Πύργων στα σύνορα.

Μετά τις πρώτες, έστω και ταπεινές επιτυχίες, έρχονται θεαματικότερες, όταν τον Φεβρουάριο του 2023, το Υπουργείο Άμυνας εγκαινιάζει τις αγορές των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) επιτήρησης και μάχης τύπου Altius-600 για την Ουκρανία. Τον Σεπτέμβριο το 2024 αποφασίζει την αγορά του κυριολεκτικά αόρατου μη επανδρωμένου αεροσκάφους (drone) Ghost-X για επιχειρήσεις επιτήρησης πεδίου μάχης. Αμέσως μετά η Anduril αποτελεί μία από τις τέσσερις εταιρείες που επιλέγει η πολεμική αεροπορία για να αναπτύξουν το Δοκιμαστικό Επιχειρησιακό Όχημα (Enterprise Test Vehicle), ένα μεσαίου μεγέθους επανδρωμένο αεροσκάφος (drone), ικανό να εξαπολύει και να διασπείρει σμήνη μικροτέρων, για σκοπούς επιτήρησης και επιθέσεων.