Πως η καινοτομία στην Άμυνα εκτόξευσε ΗΠΑ και Ισραήλ

Ο αρμόδιος για θέματα Αμυντικής Βιομηχανίας και Καινοτομίας υφυπουργός Εθνικής Αμύνης κος Νίκος Χαρδαλιάς, δήλωσε μεταξύ άλλων στη Βουλή, ότι θα αναληφθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και μάλιστα πριν το πέρας του τρέχοντος έτους. Ειδικά για την έρευνα για την καινοτομία ανέφερε τα ακόλουθα:

«Σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις που ανοίγονται για τη χώρα μας δεν θα είμαστε θεατές, θα συμμετέχουμε, θα ανοίξουμε νέους δρόμους που αφορά στην έρευνα, στη καινοτομία, σε όλα τα ζητήματα που άπτονται των νέων τεχνολογιών έτσι ώστε η χώρα μας να παραμείνει πρωταγωνίστρια».

Στα πλαίσια υποστήριξης της ανακοινωθείσας νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας, κρίνεται απαραίτητο να επισημανθεί ότι οι έξυπνοι άνθρωποι μαθαίνουν και παραδειγματίζονται από τα σφάλματα αλλά και τις εμπειρίες των άλλων. Για να γίνει επομένως προσέγγιση στο θέμα της καινοτομίας για την Άμυνα στη χώρα μας, θα πρέπει να εξεταστούν επιτυχημένα σχετικά παραδείγματα άλλων συμμάχων χωρών, ώστε από τη σύγκριση αυτή να εξαχθούν χρήσιμα και εφαρμόσιμα συμπεράσματα.

Το αμερικανικό παράδειγμα

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, διαχρονικά θεωρούνται πρωτοπόρες σε θέματα καινοτομίας, με αιχμή του δόρατος την καινοτομία για την Άμυνα. Πιο συγκεκριμένα η DARPA (Defence Advanced Research Projects Agency) δημιουργήθηκε το Φεβρουάριο του 1958 ως “Υπηρεσία Έρευνας Προηγμένων Αμυντικών Προγραμμάτων” από τον τότε πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Είναι η Υπηρεσία Έρευνας Προηγμένων Αμυντικών Προγραμμάτων και λειτουργεί ως Οργανισμός του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ (DoD), υπεύθυνος για την ανάπτυξη των αναδυόμενων τεχνολογιών για χρήση από το στρατό.

Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, για την αποφυγή διαρροής από το δυτικό στρατόπεδο γνώσεων και αμυντικών υλικών υψηλής τεχνολογίας, λειτούργησε η “Συντονιστική Επιτροπή” γνωστή ως COCOM (Coordination Committee). Μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το έτος 1998 η COCOM αντικαταστάθηκε από το καθεστώς Ελέγχου εξαγωγών γνωστού ως Wassenaar Arrangement (WA). Στα πλαίσια λειτουργίας του WA δραστηριοποιείτε η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων (Expert’s Group-EG) που σκοπό έχει τη σύνταξη και την ετήσια αναθεώρηση της λίστας υλικών και τεχνολογίας Διττής χρήσης (Dual Use List- DUL) υψηλής τεχνολογίας.

Οι πρώτοι προεδρεύοντες του Expert’s Group εκπροσωπούσαν τις χώρες: ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία, ενώ η πρώτη “μικρότερη” χώρα που επιλέχθηκε στη συνέχεια ήταν η Ελλάδα. Ο πρώτος και μοναδικός μέχρι σήμερα προεδρεύων του EG από την Ελλάδα ήταν ο τότε Σμήναρχος Ιωάννης Αναστασάκης, ως εκπρόσωπος του υπουργείου Εθνικής Άμυνας υπό την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών.

ΗΠΑ και καινοτομία 

Στις μέρες μας, το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ παρότι όπως προαναφέρθηκε είναι πρωτοπόρο σε θέματα υποστήριξης της καινοτομίας, δεν εφησυχάζει, αλλά ανακοίνωσε στις 17 Οκτωβρίου 2022 την έναρξη εργασιών της επιτροπής Defence Innovation Committee. Αυτή έχει αποστολή την αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που έχουν εντοπιστεί στις διαδικασίες και με τελικό ζητούμενο την επιτάχυνση και προώθηση για την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών για την Άμυνα.

Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι στις ΗΠΑ που πραγματικά ενδιαφέρονται για την εκμετάλλευση της καινοτομίας, κάθε σχετική πρόταση εξετάζεται σε χρόνο περίπου τριών μηνών από την υποβολή της και εάν αποδειχθεί ενδιαφέρουσα επιχειρησιακά, τότε άμεσα εξασφαλίζει τόσο οικονομική όσο και άλλων μορφών στήριξη.

Επιπλέον αναφέρετε ότι το υπουργείο Άμυνας (DoD) των ΗΠΑ, στα πλαίσια ουσιαστικής υποστήριξης της καινοτόμου Έρευνας και Ανάπτυξης, ανακοίνωσε στις 27 Ιουνίου 2022 την ίδρυση νέου “Ειδικού Γραφείου”, με αποστολή την εξεύρεση χρηματοδότησης των defence Start Ups από ιδιωτικά κεφάλαια.

Επιπλέον των ανωτέρω, σε εμπέδωση της λατινικής ρήσης «η γνώση είναι δύναμη» (Scientia potentia est), επισημαίνεται ότι έμπειροι απόστρατοι αξιωματικοί δραστηριοποιούνται ως “ατζέντηδες” υπηρεσιών του υπουργείου Άμυνας σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου, που σκοπό έχουν να εντοπίζουν σε διεθνές περιβάλλον δημοσιεύσεις ή κοινοποιήσεις καινοτόμων εταιρειών και ερευνητικών Κέντρων. Στη συνέχεια τους φέρνουν σε επαφή με τις αρμόδιες υπηρεσίες Έρευνας και Ανάπτυξης των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ. Με τη διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται η ταχύτατη περαιτέρω αξιολόγηση και εκμετάλλευση της εκάστοτε καινοτόμου τεχνολογίας, που έχει αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, για την Άμυνα και την ασφάλεια των ΗΠΑ.

Επιπλέον όλων των προαναφερθέντων, για την επιτάχυνση των διαδικασιών αξιοποίησης της καινοτομίας για την Άμυνα και την Ασφάλεια γίνεται χρήση του “Επιταχυντή Καινοτομίας” (Defence Innovation Accelerator) που είναι μία πλατφόρμα διαχείρισης των δεδομένων για την ταχύτερη δυνατή λήψη αποφάσεων, χρηματοδότησης, ανάπτυξης και εφαρμογής.

Το ισραηλινό παράδειγμα

Το Ισραήλ θεωρείται χώρα που αξιοποιεί και υποστηρίζει την καινοτομία για την Άμυνα. Η όλη προσπάθεια εκμετάλλευσης της καινοτομίας φέρει την κωδική ονομασία “Innofence” που προέρχεται από τη φράση “innovation defence”, δηλαδή “καινοτομία για την Άμυνα”. Στο υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ για το “innofence” ενδεικτικά δραστηριοποιούνται υπηρεσίες όπως είναι για παράδειγμα μεταξύ και άλλων: η Διοίκηση για την Ανάπτυξη Όπλων και Τεχνολογικής Υποδομής, η Διοίκηση Ψηφιακού Μετασχηματισμού, η Διεύθυνση Υπηρεσιών Υπολογιστών, η Διεύθυνση Τεχνολογίας και Επιμελητείας, η Διεύθυνση Πληροφοριών.

Επισημαίνεται ότι μόνο μία υπηρεσία πραγματοποιεί τον αρχικό έλεγχο του φακέλου κάθε καινοτόμου πρότασης και στην συνέχεια τον προωθεί στην πλέον αρμόδια για το κάθε συγκεκριμένο θέμα υπηρεσία, με σκοπό την περεταίρω πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση.

Στα πλαίσια του “innofence” οι Αρμόδιες Υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ συνεργάζονται στενά με εταιρείες υποστήριξης και χρηματοδότησης των καινοτόμων νεοφυών εταιρειών (innovation Start Ups). Ενδεικτικά, δύο από τις εταιρείες αυτές αναφέρονται στη συνέχεια ως παραδείγματα:

Α. Η εταιρεία “iHLS” είναι ένας Επιταχυντής εκκίνησης για την υποβοήθηση των Start Ups εταιρειών (startups accelerator) , σε συνεργασία με το υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ. Ήδη είναι σε εξέλιξη ο 5ος κύκλος εντοπισμού και χρηματοδότησης νεοφυών καινοτόμων εταιρειών, τόσο στο Ισραήλ, όσο και διεθνώς, όπως για παράδειγμα και στην Ελλάδα. Στην ουσία είναι ένα κέντρο καινοτομίας για τεχνολογικά έργα διττής χρήσης (dual use technologies). Η εταιρεία αυτή αναμένει το πράσινο φως από το υπουργείο Άμυνας σχετικά με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει η κάθε καινοτόμος πρόταση και έτσι προχωρά στην χρηματοδότηση και την παροχή κάθε μορφής υποστήριξης.

Β. Η εταιρεία “SOSA-Innofense Accelerator”, είναι ένας επιταχυντής καινοτομίας για την Άμυνα, δηλαδή ένα μοναδικό τεχνολογικό πρόγραμμα διττής χρήσης (dual use) που έχει σχεδιαστεί για να γεφυρώσει τον κόσμο της καινοτομίας και της ασφάλειας. Το πρόγραμμα που υιοθετεί η εταιρεία υποστηρίζει την διαδικασία ανάπτυξης για τις μοναδικές ανάγκες ασφαλείας και τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο IDF (Israel Defence Forces).

Είναι ενδεικτικό και πρέπει να επισημανθεί ότι και οι δύο αυτές αναφερθείσες Ισραηλινές εταιρείες, αξιοποιούν αποστράτους (veterans και reserves) που εξ’ επιχειρησιακής εμπειρίας γνωρίζουν και αντιλαμβάνονται την βαρύνουσα σημασία της αξιοποίησης της καινοτομίας για την Άμυνα και την ασφάλεια, ως πολλαπλασιαστών ισχύος.